Kỷ niệm 46 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2021): Nhà báo Trần Thanh Xuân nghị lực và ý chí kiên cường

---

(04/05/2021 14:56:30)

Được đào tạo ở Pháp, từng gia nhập Đảng cộng sản Pháp, nhà báo Trần Thanh Xuân, tên gọi thân mật là Năm Xuân (1919-1987), nguyên Phó tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), Giám đốc Thông tấn xã Giải phóng luôn là tấm gương sáng về nghị lực, ý chí chiến đấu kiên cường cho các thế hệ sau noi theo.

Nhà báo Trần Thanh Xuân từ Pháp trở về Hà Nội

 
Xung phong nơi lửa đạn
 
Nhà báo Trần Thanh Xuân sinh năm 1919 ở Gò Công (tỉnh Tiền Giang ngày nay), trong một gia đình nghèo, bán bánh mứt ở thị trấn Vĩnh Lợi. Từ nhỏ, ông đã ham học và học rất giỏi, được cấp học bổng toàn phần du học tại Pháp.
 
Ông Trần Thanh Xuân vào Đảng cộng sản Pháp năm 1946, được bầu làm Bí thư Liên chi hội Việt kiều toàn nước Pháp và là người của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Ông chính là cầu nối liên lạc giữa Đảng cộng sản Pháp với Đảng ta.
 
Sau một thời gian hoạt động, ông trở về Việt Nam, được phân công làm Phó giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam. Do nhu cầu công tác đối ngoại, đầu năm 1955, ông chuyển về Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) và được phân công làm phóng viên thường trú tại Paris (Pháp). Năm 1962, ông về nước để tăng cường cho Ban lãnh đạo VNTTX với cương vị Phó tổng biên tập. Tháng 3/1973, sau Hiệp định Paris, nhà báo Trần Thanh Xuân xung phong lên đường đi B, tăng cường cho Ban giám đốc Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP), chuẩn bị cho ngày kháng chiến toàn thắng và tiếp quản Sài Gòn.
 
Trong một bài viết về nhà báo Trần Thanh Xuân, cố Tổng giám đốc Ðỗ Phượng từng chia sẻ: “Ai cũng tôn trọng và quý mến anh Trần Thanh Xuân cả về năng lực nghiệp vụ lẫn đạo đức nhưng sở dĩ không ai nghĩ đến việc cử anh vào chiến trường vì sức khỏe của anh. Tuy nhiên, không ai nỡ nói lời không đồng tình với ước mơ cháy bỏng và chính đáng của anh. Ý chí và nghị lực của anh Năm Xuân mãi mãi là biểu tượng đặc trưng cho đội quân thông tấn lên đường đầu năm 1973. Một ông già đau yếu cùng đoàn quân trai tráng tuổi đôi mươi ra chiến trường không phải là sự tương phản mà là hình ảnh đẹp của sự hòa hợp ý chí chiến đấu, của lòng yêu nước đặc trưng Việt Nam”.
 
Kiên trung với cách mạng
 
Vào đến căn cứ TTXGP, ông được cử làm Giám đốc, thay ông Vũ Linh đi nhận công tác khác và là thành viên của Ban Tuyên huấn Trung ương Cục. Ông và vợ cùng tham gia dựng lán lá trung quân (phía dưới là căn hầm nửa chìm nửa nổi), cùng ăn cơm với mọi người ở bếp ăn tập thể, chan hòa, không phân biệt nhân viên hay thủ trưởng.
 
Những ngày ở cứ trong rừng Tây Ninh giáp biên giới Campuchia thiếu thốn, gian khổ, vốn sức đã yếu, chỉ còn một lá phổi để thở, bệnh tình tái phát nhưng nhà báo Trần Thanh Xuân vẫn làm việc quên mình.
 
Trong cuốn hồi ức “Những năm tháng không quên” của bà Mai Thị Trình - vợ ông Trần Thanh Xuân, cũng nhắc đến thời gian này. “Anh Xuân đi B trước tôi một năm. Suốt thời gian đó, anh không liên lạc với gia đình bằng con đường điện vụ. Khi gặp nhau, tôi hỏi vì sao anh không báo tin gì về nhà trong khi có vài người bạn vẫn liên lạc với gia đình. Anh Xuân trả lời, việc dùng phương tiện chung để nhắn tin về nhà là vi phạm kỷ luật vì địch vẫn tìm cách bắt sóng để theo dõi bên ta. Việc liên lạc chính thức cũng phải rất hạn chế huống chi dùng để nhắn chuyện riêng là điều không bao giờ anh làm”, bà Mai Thị Trình chia sẻ.
 

Nhà báo Trần Thanh Xuân (người cầm quạt) ở trạm dừng chân, trên đường vào chiến trường, năm 1973

 
Những ngày sục sôi cuối tháng 4/1975, ông Trần Thanh Xuân đã trực tiếp dẫn đầu một đoàn tiến về Sài Gòn. Theo cuốn hồi ức của bà Mai Thị Trình, TTXGP cử năm mũi tiến công, mỗi mũi có một phóng viên tin, một phóng viên ảnh và hai điện báo viên. Bốn mũi lên đường từ mấy hôm trước, bám theo các sư đoàn. Mũi trung tâm là đoàn TTXGP gồm 40 người, trong đó có ông bà Trần Thanh Xuân, các phóng viên, điện báo viên, các đồng chí cấp dưỡng mang theo thức ăn, vì lệnh trên phổ biến tuyệt đối không được mua bán trên đường đi. Số còn lại vẫn đóng ở “R”, trong đó có Tổng biên tập VNTTX Đào Tùng. Ba giờ sáng 29/4, đoàn xuất phát từ “R”, đi bằng xe tải, com-măng-ca và xe gắn máy. Đến chiều, đoàn dừng lại ở rừng cao su, hội quân với các đoàn của Trung ương Cục, tập trung thành đội hình rất dài, gồm TTXGP, Đài phát thanh Giải phóng, Điện ảnh Giải phóng, báo Giải Phóng...
 
Trưa 30/4, sau khi Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, đoàn của nhà báo Trần Thanh Xuân mới được lệnh khởi hành. Đến 4 giờ chiều, đoàn có mặt tại Sài Gòn. “Chúng tôi hỏi thăm mấy em nhỏ đường đến trụ sở của Việt tấn xã nằm trên đường Hồng Thập Tự (nay là đường Nguyễn Thị Minh Khai). Khi chúng tôi đến nơi, chỉ còn vài nhân viên Việt tấn xã ở lại để bàn giao. Tối đó, anh em ngủ trên bàn làm việc, tổ chức người canh gác nhiệm sở. Ngay ngày hôm sau, các phóng viên tỏa đi lấy tin”, bà Mai Thị Trình kể lại trong cuốn hồi ức.
 
Từ thời điểm này, nhà báo Trần Thanh Xuân cùng anh chị em TTXGP vừa ổn định tổ chức, vừa tiếp tục công tác thông tin để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
 
Truyền cảm hứng
 
Đến bây giờ, khi đã gần 90 tuổi, ông Nguyễn Văn Trường, nguyên Trưởng ban biên tập tin Trong nước, vẫn nhớ như in những ký ức về nhà báo Trần Thanh Xuân. Mùa xuân năm 1975, ông được cử “biệt phái” tại Sài Gòn và được làm việc trực tiếp với nhà báo Trần Thanh Xuân. “Anh Năm Xuân tính tình đức độ, thương phóng viên, thấy tôi gầy yếu nên thường xuyên hỏi han, động viên, trong khi sức khỏe của anh cũng rất yếu, với một lá phổi”, ông Nguyễn Văn Trường nhớ lại.
 
Ngày đất nước thống nhất, Thông tấn xã hai miền Nam-Bắc sáp nhập một nhà. Ông Trần Thanh Xuân cùng Ban lãnh đạo TTXVN sớm ổn định tổ chức, đưa các hoạt động của cơ quan đi vào nền nếp, nhịp nhàng, phát huy những sáng kiến, đổi mới trong công tác thông tin, đoàn kết, chung sức chung lòng hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
 
Nhớ về nhà báo Trần Thanh Xuân, ông Nguyễn Văn Trường không khỏi bồi hồi: “Là một trí thức yêu nước, anh đã có nhiều đóng góp cho sự nghiệp của TTXVN. Với tôi, anh Năm Xuân là một thủ trưởng, một người anh tri thức, đôn hậu và trong sáng”.
 
Nguyên Tổng giám đốc Hồ Tiến Nghị cũng từng chia sẻ, đầu những năm 60, tôi được học hỏi và làm việc trực tiếp cùng anh Trần Thanh Xuân. Là biên tập viên trẻ mới vào nghề, chúng tôi được anh giảng cho nhiều bài học, từ cách tiếp cận thông tin, làm tin, viết bài, đi phỏng vấn, viết phóng sự đến cách xuống địa phương nắm bắt tình hình. Anh nói cho chúng tôi nghe nhiều về thế giới phương Tây cũng như những điều cần tránh, phải cảnh giác. Giống như cố Giám đốc Hoàng Tuấn, anh Trần Thanh Xuân rất uyên thâm, nói chuyện thời sự hay truyền đạt nghị quyết rất rõ ràng, dễ hiểu, dễ nhớ và dễ làm, không phải lãnh đạo nào cũng có được.
 
Vì những lẽ đó mà tôi đã gọi những thế hệ sáng lập và tạo dựng nên VNTTX sau khi nước ta giành được độc lập 2/9/1945 là “Thế hệ vàng”. Nhờ sự đào tạo, rèn luyện của thế hệ cán bộ vàng ấy mà lớp trẻ chúng tôi đã có nhiều người trưởng thành mau chóng./.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Triển khai nhiệm vụ công tác Đảng quý II (04/05/2021 14:24:40)

Bản nghèo trên đỉnh núi (04/05/2021 14:22:18)

Giới thiệu kỹ năng chụp ảnh tại Bệnh viện Xanh Pôn (04/05/2021 14:21:22)

“Hãy tỉnh táo và luôn nghi ngờ” để loại trừ tin giả (04/05/2021 14:20:31)

Làm căn cước công dân gắn chip cho cán bộ, phóng viên (04/05/2021 11:27:56)

Tầm soát ung thư cho nữ công chức, viên chức (04/05/2021 11:26:57)

Tiếp đoàn công tác Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật  (27/04/2021 19:02:05)

Kỷ niệm 71 năm thành lập Hội Nhà báo Việt Nam (21/4/1950-21/4/2021): Thăm và làm việc tại tỉnh Thái Nguyên (23/04/2021 15:33:15)

Trao tặng Tủ sách Đinh Hữu Dư cho các điểm trường khó khăn tại Gia Lai (20/04/2021 08:04:02)

Hội nghị sơ kết hoạt động của công đoàn TTXVN (16/04/2021 17:56:15)