Tin tức trong ngành
Bác dạy chúng tôi làm tin
(04/06/2019 10:17:49)
Phòng tin miền Nam của Việt Nam Thông tấn xã (nay là TTXVN), nơi thực hiện bản tin Đấu tranh Thống nhất trong suốt 15 năm, từ 1960 đến 1975, đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tuyên truyền về cuộc chiến đấu “gian lao mà anh dũng” của nhân dân miền Nam. Các phóng viên, biên tập viên của phòng còn có một nhiệm vụ rất đặc biệt là tổng hợp tin tức theo chủ đề làm tư liệu phục vụ Bác Hồ viết bài đăng báo. Và rất nhiều bài học nghiệp vụ được đúc rút từ những bài báo của Bác và những chủ đề mà Người gợi ý. Nhân kỷ niệm 129 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2019), Nội san Thông tấn xin giới thiệu bài viết của nhà báo Đặng Kiên, nguyên Trưởng ban biên tập tin Đối ngoại về quãng thời gian làm báo vinh dự nhận được sự chỉ dạy ân cần của Bác Hồ kính yêu.
 |
| Phòng tin miền Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ |
Chúng tôi vinh dự được sống qua thế hệ những cây bút thông tấn được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp hoặc gián tiếp dạy cách làm tin. Bác gần gũi đến mức trong chúng tôi, có người dám thưa lại với Bác về một khái niệm, thậm chí về một danh từ chính trị khi thể hiện từ đó ra tiếng Việt.
Bác dạy chúng tôi dùng tiếng Việt một cách trong sáng. Bác thường viết: Máy bay lên thẳng, chứ không viết phi cơ trực thăng; Bác viết sân bay chứ không viết phi trường... Ai cũng biết Bác gọi “chiến sỹ gái”, “dân quân gái”, “chữ thập đỏ”… Vậy mà khi Bác dạy dịch chữ “politicien” ra tiếng Việt là “nhà chính trị”, có đồng chí nằng nặc đòi giữ từ của các cụ đồ Tây ngày xưa là “chính khách”.
Đồng chí Việt Thảo, phóng viên chuyên trách đưa tin các hoạt động của Bác, có lúc rụt rè đi lùi lại phía sau, Bác liền gọi lên đi cạnh Bác và hỏi han, chỉ bảo công tác. Đồng chí Dương Thị Duyên lần đầu đi viết tin tại Phủ Chủ tịch, khi Bác tiếp khách, Bác biết liền gọi cô nhà báo lại ngồi gần…
Chúng tôi công tác tại Phòng tin miền Nam thời điểm đó không bao giờ quên những buổi lục lọi túi bụi các chồng tin lộn xộn của mình để gửi lên Bác những tập hợp tin theo yêu cầu của Người như: “Tổng thống Kennedy nói những gì về tình hình miền Nam”, “Dư luận báo chí Mỹ và phương Tây nói về miền Nam”…
Từ cuối năm 1962, đặc biệt từ năm 1964 - 1966, hầu như hằng tháng, thậm chí hằng tuần chúng tôi được giao việc tập hợp tin gửi lên Bác. Ban đầu, lệnh được truyền qua Bộ biên tập, về sau đồng chí Vương ở văn phòng của Bác trực tiếp đến nơi làm việc của chúng tôi để đưa ra yêu cầu. Được phục vụ Bác chúng tôi sung sướng nhưng cũng có phần lo lắng, hối hả tập hợp, mỗi lần 5 - 7 trang, có hôm cả chục trang các bài viết đã đăng trên các bản tin gần đây. Sau mỗi lần như vậy, độ vài hôm hoặc một tuần, chúng tôi lại thấy xuất hiện trên báo Nhân Dân bài báo khoảng hai ba trăm từ, ký tên T.L, Chiến sỹ, hoặc những bài viết dưới hình thức gửi thư cho “Cháu Xuân Oanh yêu quý”, “Cháu Thu Oanh thân mến”, nội dung bao giờ cũng là tin và tin tổng hợp. Sau này, chúng tôi hiểu là chưa hẳn Bác đã cần đến những thông tin chúng tôi tập hợp, có thể đó là một hình thức Bác dạy chúng tôi cách làm tin.
Đầu tháng 12/1962, chúng tôi được Bác chỉ thị tập hợp các diễn biến ở miền Nam trong cả năm. Trong khi chúng tôi còn đang lúng túng chưa biết viết tin tổng kết năm ra sao thì đúng ngày kỷ niệm hai năm thành lập Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam 20/12, báo Nhân Dân đăng bài “Tổng Ken rúc vào hầm tối” ký tên T.L.
Trong những ngày này, chúng tôi tập hợp tin gửi lên Bác khoảng vài chục lần. Anh chị em trong phòng rất phấn khởi mỗi khi đến dịp cuối năm, Bác thường nhắn lời động viên và gửi tặng thuốc lá. Nhiều người được Bác chia quà để dành cất đi chưa dùng.
Mỗi khi nghĩ lại cách làm của Bác, chúng tôi thấy rõ những chủ đề cần triển khai. Việc Bác yêu cầu tập hợp tin chính là nhắc nhở chúng tôi phải chú ý khai thác nội dung thông tin về những vấn đề đó.
Cuối năm 1962 đầu năm 1963, tổng thống Mỹ Kennedy đẩy mạnh chiến tranh đặc biệt ở miền Nam, đưa thêm binh lính Mỹ vào miền Nam nước ta. Đặc biệt sau chiến thắng lịch sử của quân dân Lào và quân tình nguyện Việt Nam ở Nậm Thà tháng 5/1962, đế quốc Mỹ đổ bộ lính thủy đánh bộ lên đất Thái Lan, lăm le nhảy vào Lào. Bác gợi ý cho chúng tôi đi sâu khai thác tinh thần chiến bại của binh sỹ Mỹ.
Giữa tháng 7/1964, Bác chỉ thị chúng tôi tập hợp tin thất bại của địch khi bắt đầu cuộc chiến tranh đặc biệt ở miền Nam (năm 1961). Đến cuối tháng, Bác lại chỉ thị chúng tôi tập hợp tin tội ác của đế quốc Mỹ... Ngày 19/7/1964, báo Nhân Dân đăng bài Bác trả lời phỏng vấn báo Nhân Đạo của Pháp, Bác khẳng định: Cuộc chiến tranh giải phóng của nhân dân miền Nam chống Mỹ và tay sai nhất định thắng lợi. Ngày 20/7/1964, báo Nhân Dân đăng một bài Bác viết ký tên Chiến sỹ với đầu đề “Tay lo rồi chân cũng lo” cùng cách nói hóm hỉnh, sâu sắc. Nội dung chủ yếu là tin do chúng tôi tập hợp theo chỉ thị của Bác tóm tắt tình hình từ năm 1961 đến lúc đó.
Hè thu năm 1964, Mỹ ngụy đe dọa đánh ra Bắc, Bác chỉ thị chúng tôi tập hợp tin nói đến âm mưu leo thang xâm lược và gây chiến của Mỹ, đồng thời vạch rõ thất bại của Mỹ. Đây là thời kỳ Bác yêu cầu chúng tôi tập hợp tin nhiều hơn, sâu hơn và chúng tôi cũng rất hăng hái trong việc đưa tin đấu tranh thống nhất.
Ngày 5/8/1964, đế quốc Mỹ cho máy bay ném bom thị xã Hồng Gai (Quảng Ninh) và Lạch Trường (Thanh Hóa), bắt đầu các bước leo thang nghiêm trọng ở miền Bắc nước ta. Những bài báo rất ngắn của Bác trước và sau thời kỳ đó trở thành mẫu mực cho tính chiến đấu và là bài học về cách làm tin của phóng viên Việt Nam Thông tấn xã nói riêng cũng như cho nền báo chí Việt Nam nói chung.
Báo Nhân Dân ngày 15/8/1964 lại đăng một bài của tác giả Chiến sỹ với tiêu đề “Thủ đoạn tội ác của đế quốc Mỹ”. Trong đó, hãng thông tấn AP của Mỹ nhận định “Mỹ có thể đưa chiến tranh đến Bắc Việt Nam”. Những tin chúng tôi tập hợp gửi lên Bác, được Bác sửa đã trở nên sinh động, gọn, sắc, chỉ ra rất nhiều điều rành mạch.
 |
| Bút tích của Bác Hồ sửa lại tin của TTXVN |
Trước đó, Bác đã viết nhiều loạt bài “Đế quốc Mỹ rúc xuống hầm”, một bài Bác ký tên Chiến sỹ có đầu đề “Gửi cháu Thu Oanh thân mến”, đăng trên báo Nhân Dân ngày 15/2/1964, Bác dùng những tập hợp tin của chúng tôi. Kể cả khi hãng thông tấn quốc tế UPI của Mỹ nói về cuộc đảo chính ở Sài Gòn ngày 31/1/1964, Bác nhận định “Sau khi tổng thống Ken chết, Mỹ khùng”, chính là để định hướng dư luận.
Chúng tôi được chỉ thị tổng hợp tình hình cả năm 1963 gửi lên Bác để Bác viết thành một bài kêu gọi “binh sỹ chính quyền miền Nam”, Bác còn thêm mấy câu thơ “Trên vì nước, dưới vì nhà; một là đắc hiếu, hai là đắc trung...” đăng trên báo Nhân Dân ngày 14/1/1964.
Chúng tôi hiểu rằng, qua các bài viết của Bác, Bác dạy chúng tôi phải có trách nhiệm trước các diễn biến hằng ngày, khai thác, ghi chép, tổng hợp đồng thời phải biết phân tích, sử dụng các thông tin đó phục vụ yêu cầu tuyên truyền của Đảng và Nhà nước. Mài các vũ khí tiến công địch, thể hiện lên tin thật khái quát, gọn mà đủ, sinh động và hấp dẫn. Cái khó nhất và cần nhất là phải luôn luôn xác định được chủ đề, chọn trúng chủ đề, nhạy bén trước cái mới, sắc sảo, tổ chức các tuyến tin hay, không bị động hoặc chậm trễ trước các diễn biến của thời cuộc.
Nội san thông tấn số 5/2019
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Về nơi in dấu chân Người (04/06/2019 10:06:41)
Công trình thanh niên tháng 5 dâng Bác (04/06/2019 10:03:54)
Ba năm thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị: Thiết thực với nhiều điểm nhấn (04/06/2019 10:03:18)
Tháng 6/2019 triển khai phần mềm quản lý văn bản mới tích hợp chữ ký số trong toàn ngành (30/05/2019 16:39:03)
Dâng hương tưởng niệm các liệt sỹ Thông tấn xã Giải phóng (27/05/2019 09:35:57)
Vinh dự nhận Bằng khen của Đảng bộ khối các cơ quan Trung ương vì thành tích học tập và làm theo gương Bác (17/05/2019 18:26:54)
Giải báo chí TTXVN năm 2018: Phát huy sức mạnh liên kết vùng (17/05/2019 18:17:52)
50 năm thực hiện Di chúc Bác Hồ: Cán bộ, đảng viên TTXVN tham quan, học tập tại Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh (14/05/2019 10:03:05)
Vesak 2019: TTXVN triển lãm ảnh về Phật giáo Việt Nam (13/05/2019 15:34:39)
Tổng giám đốc TTXVN tiếp Đại sứ Trung Quốc (10/05/2019 16:54:59)
