Kỷ niệm 50 năm quan hệ hợp tác TTXVN - KPL: Nửa thế kỷ chia ngọt sẻ bùi

---

(03/01/2018 10:14:44)

Năm 2009, khi đã nghỉ hưu, với tư cách Uỷ viên Thường vụ Trung ương Hội hữu nghị Việt - Lào, tôi dẫn đầu một đoàn cựu chuyên gia và quân tình nguyện Việt Nam từng công tác và chiến đấu ở Lào trước năm 1975, trở lại thăm chiến trường xưa, theo lời mời của Trung ương Hội hữu nghị Lào - Việt.

Biết chúng tôi có mặt ở thủ đô Viêng Chăn, anh Vanthong Phonechanhuang, nguyên Tổng giám đốc Thông tấn xã Lào KPL, khi đó đã chuyển sang công tác tại Bộ Thông tin và Văn hóa Lào, đã mời tôi và một số thành viên trong đoàn là người TTXVN đến thăm gia đình. Hai vợ chồng anh chị Vanthong Phonechanhuang đều làm việc cho KPL từ hồi cơ quan thông tấn này còn đóng ở Phu Khe (Sầm Nưa) trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nên quen biết nhiều chuyên gia TTXVN. Gặp lại nhau, chúng tôi tay bắt mặt mừng, ôn lại những ngày “hạt gạo cắn đôi, cọng rau xẻ nửa”, nồng ấm tình cảm Việt - Lào. 

Lịch sử TTXVN và Thông tấn xã Lào KPL có những trang chói ngời về mối quan hệ có một không hai giữa những người thông tấn xã cách mạng.
 

PV Lâm Hồng Long (ngoài cùng bên trái) và đồng nghiệp chụp ảnh cùng Hoàng Thân Souphanouvong trong chuyến công tác tại Lào, tháng 3/1973

Trong thời kỳ Thông tấn xã Pathet Lào chưa được thành lập, Việt Nam thông tấn xã (từ năm 1976 đổi thành TTXVN) đã cử hàng chục phóng viên, biên tập viên tin, ảnh, kỹ sư, nhân viên kỹ thuật sang làm nhiệm vụ quốc tế ở Lào. Tin, bài, ảnh do phóng viên TTXVN thực hiện từ các mặt trận và các vùng giải phóng được gửi về khu căn cứ Trung ương của cách mạng Lào ở Sầm Nưa, chủ yếu để phục vụ lãnh đạo các lực lượng kháng chiến Lào, lãnh đạo các đoàn chuyên gia Việt Nam và cung cấp cho Đài phát thanh Pathet Lào và báo của Mặt trận Lào yêu nước, đồng thời chuyển về Tổng xã TTXVN để xử lý rồi phát cho các báo ở Việt Nam và nhiều nước khác thông tin về tình hình Lào.

Năm 1965, máy bay Mỹ đánh phá ác liệt Sầm Nưa và các vùng giải phóng Lào. Cơ sở kỹ thuật phát sóng của Đài phát thanh Pathet Lào phải chuyển từ Bản Bắc thuộc khu vực Na Cay, cách thị xã Sầm Nưa khoảng 30km về vùng núi Nho Quan (Ninh Bình), được gọi theo mật danh là đài B1. Phóng viên, nhân viên kỹ thuật cùng thiết bị liên lạc của TTXVN (lực lượng làm nhiệm vụ quốc tế ở Lào) cũng được chuyển từ Bản Bắc về Phu Khe, bên cạnh Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào khi đó chưa ra công khai và Trung ương Mặt trận Lào yêu nước. Máy thu phát tin và máy nổ đặt trong hang sâu. Nhà ở và làm việc của chuyên gia phải làm tới 5 lần, do bị bom Mỹ đánh phá.
 

PV VNTTX và KPL xem bản tin mới nhận, năm 1972

Bước ngoặt lịch sử đã đến, ngày 6/1/1968, Khaosan Pathet Lao (tiếng Lào có nghĩa là Thông tấn xã nước Lào, viết tắt là KPL) được thành lập và TTXVN là hãng thông tấn đầu tiên đưa tin về sự kiện này.

Dẫn nguồn từ Đài phát thanh Pathet Lào, tin của VNTTX phát ngày 5/1/1968 cho biết: Ngày 24/12/1967, Ban Thường vụ Trung ương Neo Lao Hak Sat đã ra quyết định chính thức thành lập thông tấn xã của Neo Lao Hak Sat lấy tên là “Thông tấn xã Pathet Lào” (Khaosan Pathet Lao viết tắt là KPL).

Thông tấn xã Pathet Lào sẽ chính thức ra mắt và phát đi bản tin đầu tiên vào ngày 6/1/1968 (Trích Bản tin thế giới ngày 5/1/1968 của VNTTX).
 

Máy móc, vật tư, thiết bị của VNTTX đưa sang giúp các bạn Lào

Trong điều kiện chiến tranh cực kỳ gian khổ và thiếu thốn đủ bề, với sự giúp đỡ về mọi mặt, nhất là về chuyên môn, nghiệp vụ và vật tư, trang thiết bị kỹ thuật của TTXVN, ngay từ buổi đầu, KPL đã có một cơ cấu tổ chức khá hoàn chỉnh, từ các bộ phận tin, ảnh, kỹ thuật thu phát tin, kỹ thuật buồng tối (để tráng phim, in và phóng ảnh thời chưa có máy ảnh kỹ thuật số), phiên dịch, đánh máy. Đồng chí Xixana Xixan, một trí thức lớn của cách mạng Lào, Ủy viên Trung ương Neo Lao Hak Sat được giao phụ trách cả Thông tấn xã và Đài phát thanh cùng mang tên Pathet Lào. 

Việc giúp đỡ KPL được TTXVN và đoàn chuyên gia TTXVN tại Phu Khe (Sầm Nưa) tổ chức thực hiện theo những kế hoạch cụ thể, không những giúp KPL duy trì hoạt động liên tục mà còn từng bước phát triển, trở thành một hãng thông tấn ngày càng hoàn chỉnh.
Trước hết, TTXVN tập trung giúp KPL phát triển nguồn nhân lực. Thời kỳ chiến tranh, nguồn nhân lực có trình độ học vấn trung và cao cấp ở các vùng giải phóng Lào rất hiếm. Cán bộ có trình độ văn hóa lớp 7 (tương đương với lớp 9 trung học cơ sở ở Việt Nam hiện nay) trở lên đã do Trung ương quản lý và điều động. Ngoài một số đồng chí phần nào đã quen với công việc báo chí được điều động từ Đài phát thanh Pathet Lào sang, phần lớn cán bộ KPL chưa có nghiệp vụ thông tấn. Trong điều kiện ấy, cán bộ, phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên của TTXVN vừa làm chuyên gia vừa trực tiếp tác nghiệp theo phương châm: Bước đầu “ta làm bạn xem”, dần dần “ta và bạn cùng làm”, tiến tới “bạn làm ta xem”. 
 

Tổng biên tập Đào Tùng tại cơ sở thu phát Teletype của KPL thời kỳ kháng chiến chống Mỹ

Ngay từ khi ra đời, KPL đã cung cấp thông tin tham khảo về tình hình thế giới phục vụ lãnh đạo cách mạng Lào và lãnh đạo các đoàn chuyên gia Việt Nam, đồng thời phát tin thế giới phổ biến cho Đài phát thanh Pathet Lào và một số cơ quan báo chí, truyền thông khác ở vùng giải phóng Lào. Nguồn tin thế giới này (cả tham khảo và phổ biến) được TTXVN cung cấp đều đặn hằng ngày cho KPL. 

Khi ấy, KPL chưa đủ khả năng về nhân lực và thiết bị kỹ thuật để thực hiện thông tin đối ngoại. TTXVN đã giúp bạn làm bản tin đối ngoại tiếng Anh hằng ngày, khoảng từ đầu năm 1969 đến hết năm 1978. Tin đối ngoại tiếng Anh KPL với xuất xứ ghi trên từng tin là “Samneua” (Sầm Nưa) hoặc “Vientiane” khi KPL chuyển từ Phu Khe về thủ đô Viêng Chăn sau thắng lợi của cách mạng Lào, nhưng thực tế được làm và phát đi từ Hà Nội hằng ngày, vào lúc 9 giờ GMT (16 giờ, giờ Hà Nội), trên một tần số sóng ngắn mà nhiều nơi trên thế giới thu được.

Thời kỳ chiến tranh, làm việc trong các hang động ở Phu Khe thường xuyên ẩm ướt, KPL không có điều kiện lưu trữ và bảo quản phim, ảnh tư liệu. Suốt mấy chục năm, TTXVN đã giúp biên tập, sắp xếp, lưu trữ và bảo quản một khối lượng lớn phim ảnh do các phóng viên của TTXVN và KPL chụp trong các giai đoạn cách mạng ở Lào. Năm 1996, TTXVN đã bàn giao cho KPL gần 6.500 kiểu phim tư liệu gốc. Đây là nguồn phim ảnh tư liệu vô giá và có lẽ cũng là lớn nhất về lịch sử cách mạng Lào mà Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào có được cho đến nay. 
 

Tổng giám đốc Nguyễn Quốc Uy và Tổng giám đốc KPL Khamsene Phongsa tại buổi làm việc với đồng chí Tô Huy Rứa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương, ngày 18/7/2006

Hệ thống kỹ thuật phục vụ việc thu, phát tin, ảnh là yêu cầu sống còn của một hãng thông tấn. Ngoài một số nguồn viện trợ không nhiều từ bên ngoài, KPL hoàn toàn dựa vào sự chi viện về máy móc, thiết bị, vật tư của TTXVN, nhất là lực lượng chuyên gia kỹ thuật của TTXVN và Tổng cục Bưu điện Việt Nam. 

Thời gian đầu, việc thu, phát tin, kể cả đường liên lạc giữa KPL và TTXVN, chủ yếu sử dụng máy truyền tín hiệu morse, do các điện báo viên của TTXVN, KPL và Bưu điện Việt Nam thực hiện, nhưng rất chậm. Một khó khăn nữa là chữ Lào không có ký hiệu để “đánh” morse; chuyên gia TTXVN và KPL phải tổ chức phiên âm chữ Lào ra chữ Latin, gọi là Latin hóa chữ Lào.
 

Báo ảnh Việt Nam khai trương báo điện tử ngữ Lào, tháng 10/2011

TTXVN đã từng bước giúp KPL nâng cấp hệ thống kỹ thuật, với bước chuyển quan trọng là từ công nghệ morse sang công nghệ telex với thiết bị đầu cuối là các máy teletype (máy điện báo đánh chữ). Đầu năm 1969, TTXVN giúp KPL các thiết bị thu tin bán tự động và tự động với các máy teletype để từng bước tiếp cận các nguồn tin quốc tế kịp thời hơn. Nhờ đó, tin tức trao đổi giữa TTXVN và KPL nhiều hơn, nhanh hơn; lãnh đạo cách mạng Lào nhận được tin tham khảo kịp thời hơn. Đặc biệt, việc truyền tin KPL cho Đài phát thanh Pathet Lào ở Nho Quan (Ninh Bình) thuận lợi hơn rất nhiều. 
 

Hướng dẫn PV, BTV KPL các tính năng trong hệ thống website, tháng 5/2014

KPL ngày càng trưởng thành và tự đảm đương được nhiều khâu công việc. Từ năm 1972, TTXVN bắt đầu rút dần chuyên gia, trước hết là các phóng viên tin, ảnh. Tuy nhiên, nhiều đồng chí khi trở về cơ quan vẫn được giao thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến Lào. 
Sau thắng lợi của cách mạng Lào với sự ra đời của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ngày 2/12/1975, KPL chuyển từ căn cứ kháng chiến Phu Khe về thủ đô Viêng Chăn, bắt đầu một thời kỳ phát triển mới và vẫn tiếp tục nhận được sự giúp đỡ vô tư của TTXVN, nhất là về đào tạo nguồn nhân lực và trang thiết bị kỹ thuật.

Thấm thoắt nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày KPL được thành lập. Đó là nửa thế kỷ kề vai sát cánh, chia ngọt sẻ bùi giữa hai cơ quan thông tấn cách mạng của Việt Nam và Lào, được gắn kết bằng mối quan hệ hữu nghị đặc biệt giữa hai dân tộc láng giềng.  
 

Tổng giám đốc Nguyễn Đức Lợi và Tổng giám đốc KPL Sounthone Khanthavong hội đàm tại Viêng Chăn, Lào, ngày 5/12/2017

 Mối quan hệ và hợp tác giúp đỡ lẫn nhau giữa Thông tấn xã Pathet Lào và TTXVN trong thời gian qua, nhất là giúp về cơ sở vật chất kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ là vốn kinh nghiệm vô giá để KPL có thể tự mình phát triển những bước tiếp theo được vững chắc hơn, làm cho mối quan hệ hợp tác trên trở thành tấm gương tốt và hiếm có trên thế giới, đồng chí Vanthong Phonechanhuang, người có hơn 20 năm làm lãnh đạo KPL, đã từng nói như thế về mối quan hệ giữa hai thông tấn xã anh em.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Thông báo Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại năm 2017 (Tác phẩm báo chí và sách) (11/12/2017 10:14:13)

Phóng viên Thông tấn trong bão số 12 (01/12/2017 16:43:27)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Dịp tốt đào tạo phóng viên đối ngoại (01/12/2017 15:22:34)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Hợp tác tạo sức mạnh thông tin (01/12/2017 15:01:48)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Đa dạng thông tin truyền hình (01/12/2017 14:56:54)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Niềm vui đi trước, về sau (01/12/2017 14:52:19)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Chuyện "bếp núc" ở B1 (01/12/2017 14:48:47)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Hình ảnh mới của những "thợ dịch" (01/12/2017 11:23:53)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Những khoảnh khắc đáng nhớ (01/12/2017 11:17:40)

Tuần lễ cấp cao APEC 2017: Cơ hội nghề nghiệp quý báu (01/12/2017 11:13:58)