Truyền hình truyền thống hết “đất diễn”
Sự thoái lui của truyền hình truyền thống không còn là dự đoán mà đã trở thành một hiện thực được ghi nhận qua nhiều số liệu thống kê trên toàn cầu. Theo báo cáo “TGI Global Quick View Report 2025” của Kantar Media, số lượng người trưởng thành chủ yếu xem các kênh truyền hình tuyến tính truyền thống đã giảm mạnh từ 12% vào năm 2021 xuống chỉ còn 7% vào năm 2025, tương đương mức giảm 42% trong vòng bốn năm. Ngược lại, những người chủ yếu tiêu thụ nội dung thông qua các nền tảng theo yêu cầu, xem lại hoặc trực tuyến đã tăng từ 20% năm 2021 lên 25% vào năm 2025. Đáng chú ý, xu hướng này thể thiện rõ rệt ở các nhóm dân số trẻ. Thế hệ Millennials và Gen Z dành sự quan tâm đặc biệt đến các dịch vụ streaming, rời xa truyền hình truyền thống.

Thời gian xem truyền hình truyền thống cũng giảm đáng kể. Hiện tượng “cắt cáp” (cord-cutters) và “không bao giờ dùng cáp” (cord-nevers) đang ngày càng trở nên phổ biến ở các nước phát triển. Tình trạng này cũng đang có xu hướng mở rộng ra nhiều quốc gia. Tại Mỹ, một thị trường truyền hình phát triển, có tới 99% hộ gia đình đăng ký ít nhất một ứng dụng truyền thông trực tuyến OTT vào năm 2024. Người Mỹ dành trung bình 21 giờ mỗi tuần để xem nội dung số trong năm 2024, tương đương với một công việc bán thời gian. Những con số biết nói đã cho thấy truyền hình truyền thống đã phải nhường “ngai vàng” trong phòng khách của các gia đình cho OTT.
 

Phóng viên Hữu Thắng (thứ hai bên trái) tại Hội nghị WAVES, Mumbai, Ấn Độ, tháng 5/2025

Ngôi vương mới của ngành giải trí

Sự phát triển của các dịch vụ Over-The-Top (OTT) là động lực chính đằng sau sự thay đổi này. OTT là giải pháp cung cấp truyền hình và nội dung phim theo cách thức mới hoàn toàn. Thị trường OTT toàn cầu đang trên đà tăng trưởng bùng nổ. Doanh thu trong thị trường video OTT toàn cầu được ước đạt hơn 316 tỷ USD vào năm 2024 và có thể chạm mốc gần 1.040 tỷ USD vào năm 2027. Các “ông lớn” như Netflix, Amazon Prime Video và Disney+ tiếp tục thống trị thị trường với hàng trăm triệu người đăng ký trên toàn cầu. Netflix dẫn đầu với 73% thị phần người dùng streaming toàn cầu vào năm 2023, theo sau là Amazon Prime Video (67%) và Disney+ (42%).

Với áp lực rõ ràng từ OTT, Hội nghị WAVES 2025 cho thấy rõ nhận thức và tầm nhìn toàn cầu của Ấn Độ trong lĩnh vực OTT. Một điểm nhấn lớn là việc Prasar Bharati - Đài truyền hình công cộng Ấn Độ, chính thức ra mắt nền tảng OTT mang tên WAVES OTT, cung cấp hơn 65 kênh phim, trò chơi và sự kiện trực tiếp bằng 12 ngôn ngữ. Nền tảng này đặt mục tiêu kết hợp nội dung cổ điển và hiện đại, đồng thời hỗ trợ các nhà sáng tạo mới. Ấn Độ cũng đặt mục tiêu mở rộng nội dung ra thị trường toàn cầu dựa trên công nghệ đám mây, đồng sản xuất và các mô hình kiếm tiền lai (hybrid monetization model) bao gồm quảng cáo trong ứng dụng (IAA), mua hàng trong ứng dụng (IAP) và đôi khi là mô hình đăng ký. Sự tham gia của các hãng lớn như Netflix, với việc thiết lập một không gian trải nghiệm riêng tại WAVES, càng khẳng định tiềm năng của thị trường này. Chỉ trong vài ngày diễn ra sự kiện, WAVES Bazaar, một phần trong chuỗi sự kiện của hội nghị, đã chứng kiến việc ký kết nhiều giao dịch trị giá hơn 95 triệu USD, trong đó OTT đóng vai trò quan trọng.

Sự thay đổi trong thói quen xem cũng kéo theo một cuộc cách mạng trong lĩnh vực quảng cáo. Chi tiêu quảng cáo toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ từ truyền hình truyền thống sang các nền tảng kỹ thuật số. Theo dữ liệu của DataReportal, các kênh kỹ thuật số hiện chiếm tới hơn 70% tổng chi tiêu quảng cáo toàn cầu vào năm 2024, với tổng giá trị vượt 790 tỷ USD. Con số này đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với năm 2018, khi quảng cáo kỹ thuật số chỉ chiếm chưa đầy một nửa tổng chi tiêu.

Lý do cho sự chuyển dịch này rất rõ ràng: quảng cáo kỹ thuật số cung cấp khả năng nhắm mục tiêu chính xác hơn, đo lường hiệu quả tốt hơn và tương tác hai chiều với người tiêu dùng. Các nhà quảng cáo ngày càng nhận thấy giá trị của việc tiếp cận khán giả trên các nền tảng mà họ thực sự dành thời gian, như mạng xã hội, ứng dụng di động và các dịch vụ streaming.

Sự trỗi dậy của các mô hình streaming có quảng cáo (AVOD) cũng là một yếu tố đáng chú ý. Theo Kantar Media, vào năm 2025, 62% khán giả toàn cầu sẵn sàng chấp nhận quảng cáo để đổi lấy chi phí đăng ký thấp hơn. Điều này mở ra một nguồn doanh thu tiềm năng lớn cho các nền tảng OTT và là một kênh hiệu quả để các nhà quảng cáo tiếp cận đối tượng mục tiêu của họ.

Động lực mới

Công nghệ chính là động lực cốt lõi thúc đẩy sự chuyển đổi của ngành truyền hình. Tại WAVES 2025, vai trò của hàng loạt công nghệ tiên tiến trong việc định hình tương lai của ngành phát thanh truyền hình và giải trí đã được làm nổi bật.

 WAVES 2025 điểm danh các công nghệ nổi bật trong lĩnh vực nghe nhìn và giải trí như: Trí tuệ nhân tạo (AI), Direct-to-Mobile (D2M), công nghệ đám mây (Cloud) và mạng lưới phân phối nội dung (CDNs), smart TV và connected TV (CTV). Ngoài ra, AVGC-XR và công nghệ nhập vai, cụm từ viết tắt của hoạt hình (Animation), hiệu ứng hình ảnh (VFX), trò chơi (Gaming), truyện tranh (Comics) và thực tế mở rộng (Extended Reality - XR) cũng đang được tích hợp vào ngành phát thanh truyền hình.

Trong số này, công nghệ AI được WAVES đặt vào trọng tâm của các phiên thảo luận. Rõ ràng, AI đang cách mạng hóa việc tạo và phân phối nội dung. Giám đốc Điều hành của Adobe, ông Shantanu Narayen, nhấn mạnh rằng công nghệ AI thậm chí cho phép quay phim mà không cần diễn viên tại hiện trường, mở ra tiềm năng sáng tạo mới.

Trước bối cảnh thay đổi nhanh chóng này, các đài truyền hình truyền thống không thể đứng yên. Họ đối mặt với áp lực phải đổi mới nếu không muốn trở thành lỗi thời. Nhiều đài đã và đang tìm cách thích nghi bằng việc phát triển các nền tảng streaming của riêng mình, hợp tác với các nhà cung cấp OTT hoặc tập trung vào thế mạnh cốt lõi như tin tức địa phương và các sự kiện trực tiếp - những nội dung mà streaming khó có thể thay thế hoàn toàn.

Với WAVES 2025, cơ quan báo chí Việt Nam có thể tìm thấy cơ hội hợp tác và tìm hiểu sâu về các công nghệ hỗ trợ nâng cao chất lượng nội dung và truyền thông.

Đối với TTXVN, đặc biệt với Trung tâm Nội dung số và Truyền thông, việc phát triển nền tảng số và tìm kiếm các mô hình quản lý, kinh doanh nội dung phù hợp trong bối cảnh mới là mối quan tâm hàng đầu. Những gợi ý từ WAVES bao gồm việc tăng cường hợp tác với các đơn vị truyền thông trong và ngoài nước, cũng như nghiên cứu áp dụng các công nghệ tiên tiến như OTT, D2M và các công nghệ liên quan đến Smart TV đều rất hữu ích. Lĩnh vực nghe nhìn và giải trí, dù không trực tiếp liên quan đến hoạt động báo chí cốt lõi, cũng được xem là một xu hướng phát triển tương lai của nội dung số mà các đơn vị có thể nghiên cứu triển khai.

Sự thoái lui của truyền hình truyền thống không đồng nghĩa với sự kết thúc của việc xem TV, mà là sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của sự lựa chọn, cá nhân hóa và tương tác. Khán giả ngày nay có quyền quyết định xem gì, xem khi nào và xem ở đâu. Mặc dù truyền hình tuyến tính vẫn giữ một vai trò nhất định, đặc biệt với các sự kiện trực tiếp và với một bộ phận khán giả lớn tuổi, cũng không thể phủ nhận rằng tương lai của ngành nghe nhìn nằm ở các nền tảng số. Cuộc chiến giành sự chú ý của khán giả sẽ ngày càng khốc liệt và chỉ những ai nắm bắt được xu hướng công nghệ và thấu hiểu hành vi người dùng mới có thể tồn tại và phát triển trong bối cảnh đầy biến động này./.