Tin tức trong ngành
Giải A - Giải báo chí quốc gia 2019 và bốn tháng thâm nhập “thế giới” rác thải ở Hà Nội
(22/06/2020 09:30:42)
Với nhiều thông tin có tính phát hiện, nội dung chất lượng, cách trình bày công phu và được dư luận đặc biệt quan tâm, tác phẩm “Mớ bòng bong đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ ‘thất thủ’ vì rác thải” của báo điện tử VietnamPlus đã được trao giải A, Giải báo chí quốc gia lần thứ XIV, năm 2019. Để có được loạt bài công phu này, phóng viên đã phải trải qua những ngày nhịn ăn, cùng công nhân đi thu gom rác để tìm lời giải cho bài toán “ma trận đấu thầu tập trung” kéo dài nhiều năm ở Thủ đô Hà Nội - trái tim của cả nước.
 |
| Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trao giải A cho phóng viên Võ Mạnh Hùng, đại diện nhóm tác giả báo điện tử VietnamPlus-TTXVN |
1. Trong một lần dự lễ phát động ra quân toàn quốc phong trào chống rác thải nhựa, có sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, lãnh đạo các bộ, ngành, doanh nghiệp và đông đảo người dân, chúng tôi đã được lãnh đạo một doanh nghiệp thu gom rác tiết lộ thông tin gây sốc rằng: “Khí thế như vậy nhưng sự thực là Hà Nội sắp ngập rác rồi nhà báo ạ. Chúng tôi (những doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường) không kham nổi nữa, chắc phải ‘trả rác’ cho thành phố…”.
Những chia sẻ của người đàn ông có khuôn mặt sạm đen vì nắng gió và trĩu nặng tâm tư về rác khiến chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng. Hóa ra, đằng sau chuyện “làm sạch thành phố” là hàng loạt “khoảng tối” của rác, mà căn nguyên sâu sa có lẽ từ chính sách đấu thầu, được những người làm môi trường gọi nôm na là “ma trận đấu thầu rác” khiến nhiều doanh nghiệp thu gom phải đối mặt với nguy cơ phá sản.
Từ chia sẻ của người đàn ông đó, với nỗi lo cận kề về nguy cơ ngập rác thải trong môi trường sống của Thủ đô, chúng tôi đã dành thời gian gần 4 tháng đi thực tế, thâm nhập vào “thế giới” rác thải ở Hà Nội. Trong đó, có những ngày, chúng tôi phải thức dậy từ 4 giờ sáng, đi bộ cả chục cây số và “quên” cả bữa cơm trưa để theo chân các công nhân thu gom đưa rác về nơi xử lý… Không chỉ vất vả qua từng chuyến đi điều tra, tiếp xúc với rác thải, chúng tôi còn gặp không ít khó khăn khi nhiều lần tới cơ sở liên hệ làm việc với lãnh đạo các cơ quan chức năng, nhất là huyện Đông Anh, huyện Chương Mỹ, nhưng hầu như không nhận được bất cứ phản hồi nào. Có chăng chỉ là lời hứa không rõ ngày hẹn...
 |
| Trang đầu tác phẩm “Mớ bòng bong đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ ‘thất thủ’ vì rác thải” được trình bày dưới dạng Megastory trên báo điện tử VietnamPlus, tháng 7/2019 |
2. Dẫu vất vả nhưng qua những chuyến đi thực tế ấy, chúng tôi đã phát hiện ra vô vàn điều kỳ lạ của công tác thu gom, vận chuyển rác thải trên khắp địa bàn thành phố. Đó là những bài thầu “o ép” doanh nghiệp bởi một loạt quy định khó hiểu, từ việc lập hồ sơ mời thầu kê khai, đăng ký khối lượng không đúng thực tế; đăng ký, quyết toán cho nhà thầu chiều dài một số tuyến đường thấp hơn hàng trăm cây số thực tế; trong khi giá dịch vụ thu gom rác quá thấp, thu không đủ chi khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào cảnh “ôm” nợ và ngấp nghé bờ vực phá sản.
Điều đáng nói là, những bất cập, quy định kỳ lạ nêu trên đều đã được doanh nghiệp kiến nghị lên lãnh đạo các cấp quận, huyện, sở, ngành và thành phố nhiều lần. Thanh tra TP. Hà Nội cũng đã có kết luận chỉ ra những bất cập và kiến nghị điều chỉnh… Nhưng đến nay, sau hơn hai năm nhận gói thầu, nhiều doanh nghiệp thu gom rác, nhất là doanh nghiệp tư nhân ở các huyện ngoại thành vẫn đang mỏi mòn đợi chờ thành phố điều chỉnh đúng thực tế.
Đã có một số doanh nghiệp quá mệt mỏi, không thể tiếp tục chịu cảnh “áp thầu” phải trả lại địa bàn, giảm hạng mục không có trong gói thầu để tự cứu mình. Trong khi đó, để tránh ngập rác, chính quyền địa phương phải giao trách nhiệm cho các xã tự tổ chức thu gom, cũng như bỏ ra một khoản tiền ngân sách lớn để mua sắm trang thiết bị phục vụ công tác thu gom, một công việc vốn dĩ khiến họ quá đau đầu. Nhất là khi quy định của bài thầu “có vấn đề” chưa được điều chỉnh, số lượng người thu gom rác liên tục bị cắt giảm.
Không thể phủ nhận, chủ trương đấu thầu công tác duy trì vệ sinh môi trường, thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn thành phố giai đoạn 2017-2020 đã góp phần cắt giảm các khâu trung gian, giảm chi cho ngân sách, nhất là xóa bỏ tình trạng lợi ích nhóm, “mafia” rác… Song khi đi vào thực tế, việc bài thầu đưa ra các quy định, tiêu chí sai thực tế, mang tính áp đặt, khiến các doanh nghiệp thua lỗ đến mức phải trả lại địa bàn, gây bức xúc cũng như gánh nặng giải quyết rác tồn đọng ùn ứ cho chính quyền cấp cơ sở và người dân. Điều này phần nào cho thấy việc thực hiện chủ trương “làm sạch thành phố” đã và đang bị làm ngược với mục đích.
 |
| Phóng viên Hùng Võ, báo điện tử VietnamPlus tác nghiệp trong chuyến công tác tại tỉnh An Giang, tháng 7/2019 |
3. Để góp một cái nhìn toàn cảnh về câu chuyện rác thải này, qua những thông tin ghi nhận được từ các chuyến đi thực tế, nhập vai điều tra, chúng tôi đã triển khai bài viết “Mớ bòng bong đấu thầu tập trung: Hà Nội nguy cơ ‘thất thủ’ vì rác thải”. Bài viết được thể hiện theo hình thức Megastory với nhiều phần nội dung, trình bày cầu kỳ, có chất lượng về cả nội dung và hình thức (bao gồm text, hình ảnh, video clip…). Từ đó, đã chỉ ra những “điểm nghẽn” bất cập trong công tác thu gom, những gói thầu làm ngược chủ trương xuất phát từ “ma trận” đấu thầu rác thải tập trung.
Thông qua loạt bài, chúng tôi mong muốn mang tới cho độc giả những góc nhìn cụ thể hơn về thực trạng thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn Thủ đô, như một hồi chuông cảnh tỉnh, kiến nghị các cơ quan chức năng liên quan, các nhà hoạch định chính sách, tổ chức nghiên cứu và sớm đưa ra cách giải quyết, thu gom rác thải hiệu quả hơn. Bởi nếu công tác thu gom rác thải còn bị trì hoãn, không được triển khai hợp lý, chính sách và quy định bài thầu không được điều chỉnh, nguy cơ “Thủ đô ngập rác” như doanh nghiệp cảnh báo, nhất là trong bối cảnh mỗi khi bãi rác Nam Sơn “hắt xì” cả Hà Nội lại “sổ mũi” là thực tế nhãn tiền.
http://special.vietnamplus.vn/matran_dauthaurac
TTXVN/Nội san Thông tấn
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
Kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2020): TTXVN giành 6 giải báo chí quốc gia năm 2019 (22/06/2020 09:16:16)
Chúc mừng TTXVN nhân 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2020) (19/06/2020 22:02:46)
Phát triển TTXVN thành cơ quan thông tấn đa phương tiện chủ lực quốc gia (19/06/2020 11:07:52)
TTXVN xung kích trên mặt trận thông tin chống dịch COVID-19 (17/06/2020 11:38:27)
Những bức ảnh mang biểu tượng thời đại của Thông tấn xã Việt Nam (17/06/2020 11:31:06)
Kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2020): Để có được tác phẩm báo chí đoạt giải cao (16/06/2020 16:21:37)
Kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2020): Giao lưu điển hình tiên tiến Công an nhân dân và các nhà báo tiêu biểu của TTXVN (16/06/2020 09:57:01)
Kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2020): Chiến lược phát triển thương hiệu từ các giải thưởng (15/06/2020 11:14:36)
Kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2020): TTXVN giành giải A "Khoảnh khắc báo chí 2019" (15/06/2020 11:14:27)
Hội nghị điển hình tiến tiến Cơ quan TTXVN khu vực phía Nam: Đổi mới tư duy, phương thức tổ chức hoạt động thi đua (15/06/2020 11:13:32)
