Giải báo chí
Giải báo chí TTXVN 2023: Lựa chọn đề tài quyết định thành công
(24/05/2024 16:17:11)
Chùm bài "Hậu kiểm giám sát - thước đo quyền lực của đại biểu dân cử" của nhóm tác giả Ngô Kim Anh và Nguyễn Cúc, Cơ quan thường trú (CQTT) Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) tại Hà Nội đề cập tới việc thực hiện các kết luận giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp tại không ít địa phương còn tồn tại tình trạng “đánh trống bỏ dùi”; đồng thời phân tích các điều kiện, yếu tố cần thiết để hoạt động giám sát có tính khả thi, mang lại lợi ích cho người dân. Tác phẩm được Hội đồng Giải báo chí TTXVN năm 2023 đánh giá cao và trao giải A thể loại phản ánh, phóng vấn, ghi chép.
1. Đa số phóng viên cho rằng, trước khi đặt bút viết tác phẩm “gan ruột” của mình, việc xác định, lựa chọn đề tài bao giờ cũng là khâu “khoai” nhất. Mặc dù quá trình triển khai, biến đề tài thành tác phẩm đòi hỏi rất nhiều công sức, song tìm được đề tài có ý nghĩa sẽ tạo nên sức sống và quyết định thành công của bài báo.
Khi nảy ý định viết về Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND) vào cuối tháng 11/2023, chúng tôi rất trăn trở với việc lựa chọn đề tài. Làm thế nào để tác phẩm vừa có tính riêng biệt vừa không đi lệch tôn chỉ mục đích; vừa có ý nghĩa với xã hội, với nhân dân, đồng thời chỉ ra được sự cần thiết của vấn đề hoặc chủ thể phản ánh. Cùng với việc nghiên cứu tài liệu, thông tin liên quan đến hoạt động của Quốc hội và HĐND, chúng tôi nhận thấy, phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp luôn được người dân cả nước quan tâm, theo dõi. Đặc biệt hơn cả là mong muốn được biết, được theo dõi quá trình, tiến độ xử lý những vấn đề đã được nêu ra tại các kỳ họp trước.
 |
| Phóng viên Nguyễn Cúc trao đổi với Chủ tịch UBND xã Tiên Dược, huyện Sóc Sơn về công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sau dồn điền đổi thửa, tháng 11/2023 |
Ý tưởng viết về hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND các cấp dần hình thành. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, chúng tôi nhận thấy, viết về hoạt động giám sát nói chung sẽ quá rộng lại không hấp dẫn, thiếu sự mới lạ. Đi sâu phân tích và đặt mình vào vai trò người đọc, chúng tôi hiểu ra, sự hấp dẫn không phụ thuộc vào vấn đề lớn hay nhỏ mà ở lý do đã giúp công tác giám sát đi vào thực chất, hạn chế tình trạng “đánh trống bỏ dùi”.
Chúng tôi lựa chọn Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12/9/2022 của Quốc hội làm vấn đề. Nghị quyết số 594 hướng dẫn trình tự, thủ tục và trách nhiệm trong hoạt động giám sát của HĐND các cấp; giúp hoạt động giám sát trở nên chuyên nghiệp hơn và đặt “dấu mốc” khởi động khi hướng dẫn và buộc HĐND các cấp phải giám sát kết quả thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát của mình.
Khi báo cáo đề cương chi tiết tại cuộc họp giao ban đơn vị, chúng tôi nhận được sự ủng hộ, góp ý của Trưởng CQTT và các đồng nghiệp. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng đó, chùm tác phẩm Hậu kiểm giám sát - thước đo quyền lực của đại biểu dân cử chính thức được triển khai.
2. Để có những minh họa cụ thể về vai trò quan trọng của HĐND trong việc bảo vệ quyền lợi của nhân dân; về tính minh bạch, khách quan trong lựa chọn vấn đề giám sát và sự quyết liệt khi người đại biểu dân cử đi đến cùng của sự việc, đặt quyền lợi của nhân dân lên trên hết, địa điểm đầu tiên chúng tôi tìm đến là xã Tiên Dược, huyện Sóc Sơn, với vấn đề nổi cộm là việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân sau dồn điền đổi thửa. Tại đây, nhiều người dân phát hiện nhận giấy chứng nhận do huyện cấp sai lệch về diện tích đất, nhà bị thiếu, nhà lại thừa, thậm chí, có nhà còn bị sai cả về vị trí đất. Tìm hiểu về quá trình xử lý vụ việc, chúng tôi được biết, trong hành trình gần 10 năm, để người dân nhận được sổ đỏ với các số liệu chính xác đều có sự hiện diện của HĐND các cấp từ thành phố đến huyện, xã. Trong đó, hoạt động giám sát, hậu kiểm giám sát tại các kỳ họp, các buổi làm việc đóng vai trò quan trọng trong quá trình xử lý vụ việc.
Để làm nổi bật tính hiệu quả của công tác giám sát và hậu kiểm giám sát, chúng tôi tiếp tục tới huyện Chương Mỹ, nghe chuyện HĐND huyện xử lý ô nhiễm môi trường. Tình trạng rác thải ùn ứ gây mùi hôi thối tồn tại nhiều năm qua đã được nhiều cử tri phản ánh tại các cuộc tiếp xúc của HĐND xã, song vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Với quyết tâm xử lý triệt để, xóa sổ những điểm đen về ô nhiễm môi trường, đầu tháng 4/2022, Thường trực HĐND huyện Chương Mỹ đã tổ chức phiên giải trình về công tác duy trì vệ sinh môi trường trên địa bàn và yêu cầu các cán bộ Trung tâm Văn hóa huyện tới các điểm đen, ghi lại hình ảnh những con đường ngập rác để minh họa, làm rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã, UBND huyện, nhà đầu tư đấu thầu thu gom rác... Ngay sau phiên giải trình, HĐND huyện ra nghị quyết quy định rõ thời gian thực hiện. Sau đó, công tác giám sát thực hiện nghị quyết đã “ốp” bằng được các cơ quan chức năng vào cuộc, trả lại môi trường sạch cho người dân.
 |
| Ban Pháp chế HĐND TP. Hà Nội giám sát tại công ty Đấu giá hợp danh Đấu giá Việt Nam |
3. Từ những câu chuyện người thật việc thật trong bài 1 Gỡ “nút thắt”, tạo niềm tin, để làm rõ hiệu quả của công tác giám sát, sau giám sát, chúng tôi đã phân tích sâu vai trò của Nghị quyết số 594 tại bài 2 Kích hoạt guồng máy hậu kiểm giám sát. Bài viết đề cập tới việc thực hiện các kết luận giám sát tại không ít địa phương còn tồn tại tình trạng “đánh trống bỏ dùi”, giám sát xong để đấy mà không quan tâm tới việc thực hiện kết luận giám sát. Do vậy, hiệu lực giám sát chưa phát huy đúng vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử. Các ý kiến của lãnh đạo địa phương và một số đơn vị đã làm rõ sự cần thiết của hậu kiểm giám sát và hiệu quả của Nghị quyết số 594 trong việc khắc phục những nhược điểm cố hữu trong hoạt động giám sát tại các địa phương.
Ba bài viết tiếp theo, chúng tôi mở rộng vấn đề, phân tích các điều kiện, yếu tố cần thiết để hoạt động giám sát của HĐND có tính khả thi, mang lại lợi ích cho người dân như: sự thận trọng của chủ thể giám sát khi ban hành kết luận; trách nhiệm của chủ thể bị giám sát; các quy định tại Nghị quyết 594 xử lý chủ thể bị giám sát nếu họ không thực hiện kết luận giám sát; quyền được giám sát của người dân; trình độ, bản lĩnh của đại biểu dân cử khi đại diện cho cử tri nói lên tâm tư, nguyện vọng cũng như tham gia giải quyết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cử tri...
Với sự tập trung và tâm huyết, chúng tôi đã hoàn thành và xuất bản chùm bài Hậu kiểm giám sát - thước đo quyền lực của đại biểu dân cử trên Cổng thông tin của TTXVN vào ngày 3/12/2023. Tác phẩm cũng đã được Hội đồng Giải Diên Hồng lần thứ hai năm 2024 trao giải C vì tính thực tế, tính phát hiện đối với những bất cập trong công tác giám sát./.
