Giải báo chí TTXVN năm 2020: Còn được thương nhớ là còn cơ hội phát triển

---

(01/06/2021 14:15:38)

“Thương nhớ báo in” là chuyên đề bàn về hướng đi của báo in do nhóm phóng viên báo Thể thao và Văn hóa thực hiện, gợi hứng từ một bức ảnh chụp Hà Nội những năm 80 của thế kỷ trước, nhân dịp chào mừng ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/2020). Loạt bài truyền cảm hứng này không chỉ giúp báo Thể thao và Văn hóa nhận diện được cơ hội, thách thức và tìm ra những giải pháp cho báo in trong bối cảnh công nghệ số mà còn gây ấn tượng với các thành viên trong Hội đồng Giải báo chí Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) năm 2020.

Bức ảnh chụp quầy báo số 222 Hàng Bông, Hà Nội vào cuối những năm 80 của thế kỷ trước của nhiếp ảnh gia người Mỹ William E. Crawford

Một lần tình cờ lướt web, tôi bắt gặp những bức ảnh của William E. Crawford chụp tại Hà Nội vào cuối những năm 80 của thế kỷ trước. Một Hà Nội mới đó mà đã như ngày xưa, ngay cả với thế hệ 7x, 8x chúng tôi. Tôi chú ý tới bức ảnh chụp quầy báo số 222 Hàng Bông, mà chỉ cần nhìn thoáng qua thôi, có lẽ phần lớn những người làm báo TTXVN đều giật mình. Bởi trên đó có tờ Thể thao và Văn hóa với khổ A4 đặc trưng (vừa treo trên dây, vừa xếp chồng trên mặt quầy), có tờ Tuần Tin tức vang bóng một thời… và đặc biệt có cả tờ Mexico 86 - tờ tin nhanh “thần thánh” của TTXVN, ấn hành mỗi dịp có giải thể thao quốc tế lớn, đáp ứng nhu cầu thông tin thể thao, giải trí của công chúng vào thời chưa có Internet, thậm chí chưa “mở cửa”.
 
Chỉ cần tra lịch World Cup năm 1986 là biết ngay bức ảnh này được chụp vào tháng mấy. Mới đó mà đã hơn 30 năm. Năm 2020, giữa dịch COVID-19, nhìn về tiền đồ báo in Thể thao và Văn hóa mà thấy xao xuyến, cộng thêm bức ảnh của nhiếp ảnh gia người Mỹ kể trên bỗng thấy chỉ một nỗi niềm “thương nhớ”.
 
Bức ảnh chụp quầy báo số 222 Hàng Bông quả thực đã gợi lên cảm giác “thương nhớ” về rất nhiều tờ báo in: Văn nghệ, An ninh Thủ đô, Tiền phong, Tuổi trẻ Thủ đô, Phụ nữ Việt Nam, Nhi đồng… và tất nhiên cả Thể thao và Văn hóa và Tuần Tin tức nữa. Những tờ báo in này chưa trở thành quá khứ, nhưng rõ ràng, ánh vàng son của nó trên thị trường báo in đã nhạt phai đi nhiều.
 
Gợi hứng từ bức ảnh, chúng tôi đã cử một phóng viên đến địa chỉ 222 Hàng Bông và gặp chính bà chủ quầy báo trong bức ảnh năm xưa, giờ đã da mồi tóc bạc. Lần đầu tiên nhìn thấy bức ảnh có chính mình trong đó, bà tỏ ra rất ngạc nhiên và nhớ lại cái ngày có một ông Tây đi qua phố, dừng lại chụp quầy báo của mình. Ngắn ngủi thế thôi, rồi cơm áo gạo tiền cuốn cuộc đời bà đi. Quầy báo đó tất nhiên cũng không còn tồn tại nữa.
 
Câu chuyện mà Thể thao và Văn hóa đặt ra trong loạt bài viết này, đó là mặc dù quầy báo đã không còn, nhưng những người đọc báo in năm xưa không hẳn đã mất hết. Đó chính là lý do mà báo in của Thể thao và Văn hóa vẫn tồn tại được, thậm chí tồn tại một cách kiên cường, bất chấp mấy đợt dịch đã qua hoặc có thể sắp tới. Bởi vì, vẫn có những bạn đọc như họa sỹ Lương Xuân Đoàn, lúc này đã là Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, vẫn duy trì thói quen đạp xe từ cơ quan ở 51 Trần Hưng Đạo đến Phòng phát hành của TTXVN (số 5 Lý Thường Kiệt, Hà Nội) để lấy báo Thể thao và Văn hóa đọc hằng ngày.
 
Vẫn còn những bạn đọc như  anh Đào Quốc Thắng, từ lúc còn là học sinh đi bán than tổ ong  lấy tiền mua Tin nhanh Espana ’82 (tiền thân của báo Thể thao và Văn hóa), đến bây giờ, khi đã là chủ doanh nghiệp, vẫn giữ gìn thói quen đọc báo giấy hằng ngày. Và hơn thế, anh còn trở thành cộng tác viên cần mẫn của báo, có bài tham gia viết chung trong một tác phẩm từng đoạt Giải báo chí TTXVN.
 

“Tệp” độc giả của báo vẫn thế. Độc giả có thể không tìm thấy quầy báo in ở 222 Hàng Bông cũng như rất khó có thể tìm thấy các quầy báo trong một Hà Nội hiện đại. Song lượng tia-ra ổn định của báo đã chứng minh rằng, người đọc trung thành vẫn mua báo, họ đặt báo dài hạn hoặc mua báo cố định ở những quầy báo quen thuộc. Các quầy báo luôn lấy lượng vừa đủ cho số người vẫn định kỳ đến mua. Thêm một tờ là thừa, là ế, nhưng bớt một tờ là thiếu, là có người đến nhưng không mua được báo.

Chúng tôi nhận định rằng, đây không phải là tình cảm nhất thời của một số trường hợp cá biệt, mà là một sự thật trên thị trường báo chí, khi báo in Thể thao và Văn hóa vẫn luôn duy trì được lượng độc giả ổn định, có thể dùng từ “kiên trung”, đọc báo trong bất kỳ hoàn cảnh nào, không chỉ trong những lúc suy thoái kinh tế, mà ngay cả khi dịch bệnh. Thật khó tin là khi giãn cách xã hội, báo in Thể thao và Văn hóa cũng không giảm bao nhiêu.
 
Thực tế, đúng như nguyên Phó tổng giám đốc TTXVN, nguyên Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa Ngô Hà Thái đã nói, độc giả báo đang già đi và mất đi vì… lý do sinh học và rất khó có thể được bù đắp bằng độc giả mới. Ai cũng biết, những người đã đọc thông tin trên Internet thì không còn nhu cầu đọc lại trên các tờ báo in nữa, nhưng họ có thể đọc thêm những tri thức khác. Họ sẽ rời bỏ báo in vĩnh viễn nếu như báo in chỉ có thông tin. Như vậy, mấu chốt là phải thay đổi phương thức làm báo in để duy trì lượng độc giả trung thành, đồng thời tìm kiếm những độc giả mới- những người đã no nê những thông tin trên mạng Internet.
 
Chuyên đề này cũng là dịp để Thể thao và Văn hóa giãi bày hướng đi của mình. Việc xây dựng văn hóa đọc báo in là điều cần phải làm, để từ cả hai phía, những người làm báo và những người đọc báo, đều phải thay đổi cách trao-nhận thông tin. Đọc báo có phong cách là cuộc vận động của báo Thể thao và Văn hóa để lôi kéo người đọc trở lại với chính mình bằng cách biến mỗi trang báo in thành một sản phẩm văn hóa “có phong cách”, độc đáo cả về nội dung và hình thức. “Tạp chí hóa” từng số báo hằng ngày có lẽ là việc rất ít người làm được. Bởi đó là một cuộc “đầu tư cho tương lai”.
 
Công cuộc đổi mới báo in báo Thể thao và Văn hóa được tiếp sức bằng những thông tin chấn động làng báo thế giới trong năm 2020 vừa qua, khi trang nhất tờ báo in lớn của thế giới New York Times đã có cú chơi trội ngoạn mục bằng cách in chi chít tên của những người đã chết vì COVID-19 trong một ngày ở Mỹ. Hay trang bìa tờ Vogue đã để trắng tinh để thể hiện sự ngưỡng mộ và tri ân đối với các thầy thuốc trong màu áo blouse trắng.
 
Những cú chơi trội “độc lạ” ấy là cần thiết, nhưng không phải là thường thức hằng ngày. Bởi thường thức hằng ngày là việc làm báo chỉn chu, tỉ mỉ, từ nội dung đến hình thức, từ bố cục đến trình bày trang báo in. “Mỗi centimet trên báo in, kể cả khoảng trắng, đều mang thông điệp” - đúng như lời chia sẻ của một người làm báo in lâu năm, Phó tổng biên tập báo Ngày nay Phạm Hữu Quang.
 
“Thương nhớ báo in” là một chuyên đề mang tính kỷ niệm trên báo Thể thao và Văn hóa, trước hết để tri ân những độc giả trung thành, nhưng đồng thời cũng khẳng định một quyết tâm đổi mới báo in. Còn được “thương nhớ” là còn cơ hội tồn tại và phát triển. “Nếu không may mắn, chưa thành công thì chúng tôi cũng đã làm điều gì đó để giữ gìn văn hóa đọc báo, góp phần xây dựng nếp sống yêu tri thức, nhân văn, do đó, không thành công cũng thành nhân”, đó là điều mà Tổng biên tập Lê Xuân Thành và tập thể báo Thể thao và Văn hóa luôn tâm niệm./.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Thông tin về dịch COVID-19: “Gác” lại kỳ nghỉ lễ để chống dịch (01/06/2021 14:14:18)

Từ một chuyến đi thực tế (01/06/2021 14:12:43)

Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026: Tháng Năm ở vùng biển Tây Nam của Tổ quốc (01/06/2021 11:41:15)

Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026: Bầu cử sớm ở khu vực biên giới (01/06/2021 11:40:07)

Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026: Đưa thông tin từ vùng khó (01/06/2021 11:38:54)

Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026: Chúng tôi cũng có một ngày hội  (01/06/2021 11:37:49)

Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026: Những khoảnh khắc trong ngày hội non sông (01/06/2021 11:35:00)

Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026: Phát huy vị thế tin nguồn (01/06/2021 11:24:20)

Về nơi đầu sóng (01/06/2021 11:22:47)

Phó tổng giám đốc TTXVN Lê Quốc Minh được bổ nhiệm làm Tổng biên tập báo Nhân Dân (20/05/2021 15:47:28)