Trên mảnh đất của súng & hoa hồng

---

(04/04/2025 17:57:07)

Trong lần gặp gỡ các phóng viên thường trú nước ngoài tại Mexico, các đồng nghiệp trấn an tôi rằng, bạo lực ở Mexico chủ yếu liên quan đến việc thanh toán lẫn nhau giữa các băng đảng để tranh giành địa bàn và ít khi nhắm vào dân thường. Tuy nhiên, tác nghiệp báo chí tại Mexico cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro bởi ngoài các lực lượng chấp pháp, tội phạm có tổ chức luôn coi báo chí - truyền thông là mối đe dọa.

Vừa đi qua khu vực gầm cầu vượt khoảng 100m, tôi nghe thấy nhiều âm thanh chát chúa như tiếng súng ở phía sau cùng tiếng la hét. Vội vã vít ga chiếc Honda tăng tốc, về đến CQTT, tôi bật tivi đúng lúc phát bản tin về một vụ đấu súng giữa các băng đảng xảy ra tại nơi mình vừa đi qua. Nếu đi chậm hơn chỉ hai phút thôi, có lẽ tôi đã kẹt giữa các làn đạn.

Mặc dù trước đó tôi có hơn ba năm thường trú tại Nam Phi - quốc gia nổi tiếng thế giới về bạo lực - cũng như đã từng đi công tác nhiều nước châu Phi nơi mà du khách được khuyến cáo là không nên đến như: Nigeria, Cameroon, Mozambique, Bờ Biển Ngà… nhưng đây là lần đầu tiên tôi nghe tiếng súng gần và khô lạnh đến như vậy.
 

Trưởng Cơ quan thường trú Thông tấn xã Việt Nam tại Mexico City Trương Phi Hùng tác nghiệp tại Lễ diễu hành mừng Ngày Quốc khánh Mexico, tháng 9/2024

Môi trường tác nghiệp đặc thù

Thời gian mới sang nhận nhiệm vụ tại địa bàn, tôi thường xuyên mang máy ảnh đi chụp đường phố và sinh hoạt của người dân để làm tư liệu. Một lần đang đi bộ đến đầu con phố trên khu trung tâm thủ đô, một người đàn ông cao tuổi chặn tôi lại, hỏi rằng tôi là khách du lịch hay phóng viên. Sau khi biết tôi là nhà báo, ông nói rằng không nên mang máy ảnh vào con phố này, vì đây là nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động phi pháp và việc chụp ảnh có thể gây nguy hiểm.

Sau khi tìm hiểu tôi mới biết đây  là tụ điểm bán lẻ cocain được trá hình bằng các cửa hàng bán thực phẩm khô. Tuy nhiên, tôi vẫn là người may mắn so với nhiều đồng nghiệp khác.
J.G, một phóng viên tự do của Mỹ hoạt động tại Mexico hơn 5 năm kể rằng, một lần đi chụp ảnh đường phố tại thủ đô Mexico City, bỗng dưng có ba người đàn ông chặn anh lại, đe dọa và yêu cầu giao nộp máy ảnh. Thấy anh dùng dằng, họ lập tức giật máy ảnh và lên một chiếc xe SUV màu đen phóng đi trước sự ngơ ngác của J.G và người đi đường.

Tuy nhiên, ba người đàn ông kia không biết rằng trong quá trình tác nghiệp, J.G thường xuyên chuyển ảnh từ máy ảnh sang điện thoại bằng sóng wifi phòng trường hợp thẻ lưu trữ bị hỏng hoặc bị cướp máy ảnh. Khi kiểm tra toàn bộ ảnh chụp hôm đó trên điện thoại, anh phát hiện ra một bức ảnh có hình một người đàn ông luống tuổi rời nhà hàng tiến về chiếc xe SUV màu đen và được hộ tống bởi chính những người đàn ông đã giật máy ảnh của anh.

Sau khi tìm hiểu thông tin qua nhiều nguồn, J.G biết được người đàn ông vô tình lọt vào ống kính của anh là một trùm xã hội đen tại khu vực chuyên buôn lậu ma túy và bảo kê. Mọi người nói rằng, nếu hôm đó sự việc không xảy ra tại một khu phố sầm uất, rất có thể tính mạng của J.G đã bị đe dọa, mặc dù việc anh đưa nhân vật vào trong khuôn hình là không chủ ý.

R.A, một phóng viên ảnh người Colombia, cũng gặp câu chuyên tương tự khi đi chụp hoa phượng tím tại một khu phố dành cho người giàu tại ngoại ô thủ đô Mexico City. Mặc dù chủ thể của các bức ảnh là hàng cây phượng tím dọc hai bên đường nhưng trong lúc đang tác nghiệp, anh bị hai người đàn ông cao lớn uy hiếp, yêu cầu đưa thẻ nhớ. Nhiều người sau đó nói với R.A rằng khu phố đó có biệt thự của một trùm băng đảng.
 

Tổng Bí thư Đảng Lao động Mexico (PT) Alberto Anaya Guitiérrez (thứ ba bên phải) thăm Cơ quan thường trú Thông tấn xã Việt Nam tại Mexico City, tháng 4/2024

Theo khuyến cáo của đại diện Hội Nhà báo Mexico, khi tác nghiệp tại địa điểm công cộng, phóng viên không nên để lộ máy ảnh mà nên cất trong túi kín và chỉ lấy ra khi cần chụp. Ngoài ra, cần chụp thật nhanh các bức ảnh toàn cảnh nơi đông người vì bạn không thể biết trong đó có nhân vật nào nhạy cảm, cũng như tránh lia máy vào những khu biệt thự vì bạn không thể biết nhà đó của ai. Trong khi đó, để an toàn, khi dẫn tin hiện trường, cũng nên tìm cảnh nền là những địa điểm công cộng, trung tâm thương mại hay các tòa nhà công sở.

Mặc dù các sản phẩm thông tin của TTXVN không phải là mối đe dọa trực diện tới hoạt động của các băng đảng, song nếu không tuân thủ các quy tắc tác nghiệp, phóng viên có thể rơi vào tình thế nguy hiểm bởi giới tội phạm cho rằng những hoạt động của phóng viên có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động làm ăn của chúng.

Theo các báo cáo của Ủy ban bảo vệ nhà báo (CPJ) và Phóng viên không biên giới (RSF), từ năm 2000 đến nay, hơn 150 nhà báo đã bị sát hại tại Mexico. Riêng năm 2023, số vụ sát hại nhà báo đã vượt quá con số 15, khiến Mexico tiếp tục đứng đầu thế giới về số lượng nhà báo bị giết hại. Trong khi đó, phần lớn các vụ án không được điều tra đến nơi đến chốn, với tỷ lệ giải quyết chỉ đạt khoảng 5%, khiến tình trạng này ngày càng trở nên nghiêm trọng.
 
Tăng cường đoàn kết trong cộng đồng báo chí

Mặc dù chính phủ Mexico cam kết tăng cường bảo vệ nhà báo và hoạt động báo chí, bao gồm việc ban hành Cơ chế bảo vệ phóng viên và thành lập các nhóm đặc nhiệm điều tra các vụ sát hại, tuy nhiên các biện pháp vẫn chưa đủ mạnh để mang tính răn đe.

Trong những năm qua, cộng đồng báo chí tại Mexico đã đẩy mạnh xây dựng mạng lưới hỗ trợ, chia sẻ thông tin và hợp tác nhằm giảm thiểu rủi ro. Nhiều hội nhóm được lập ra với mục đích này và đã góp phần làm an lòng những người làm báo.

Hiện tôi đang tham gia một mạng lưới mà thành viên là các phóng viên thường trú nước ngoài đến từ nhiều quốc gia. Ngoài việc trao đổi chuyên môn nghiệp vụ, để bảo vệ nhau, các thành viên đôi lúc còn thông tin cho nhau kế hoạch công tác, thậm chí chia sẻ vị trí di chuyển theo thời gian thực bằng điện thoại khi tác nghiệp tại những khu vực nguy hiểm để phòng trường hợp xấu, các đồng nghiệp sẽ dễ dàng tìm kiếm.

Trong những lúc “trà dư tửu hậu”, nhóm phóng viên thường trú nước ngoài thường nói với nhau rằng, việc được cử đi Mexico công tác là một vinh dự, bởi đất nước rộng lớn này không chỉ là nơi giúp phóng viên tiếp tục nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, mà còn là nơi để rèn luyện bản lĩnh, lòng dũng cảm và kiên định. Hơn thế nữa, quốc gia có nền văn hóa đa dạng, đầy màu sắc này còn chứa đựng vô vàn điều kỳ diệu, mang trong mình nhiều chất liệu tuyệt vời để những người làm báo tiếp tục khai thác và khám phá./.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Cống hiến cho Cống hiến (01/04/2025 11:27:48)

Công ty TNHH MTV In và Thương mại: Vững vàng trong hành trình mới (17/02/2025 08:25:38)

Công ty TNHH MTV ITAXA: Nền móng cho bước phát triển tiếp theo (17/02/2025 08:22:30)

Trung tâm Kỹ thuật Thông tấn: Bảo đảm an toàn, an ninh mạng (17/02/2025 08:21:51)

Văn phòng TTXVN: Hướng tới mô hình văn phòng hiện đại  (14/02/2025 15:59:35)

Ban Tổ chức - Cán bộ: Hoàn thành đúng tiến độ nhiều việc khó, việc mới (13/02/2025 08:43:21)

Ban Thư ký biên tập và Quan hệ đối ngoại: Một năm nhiều dấu ấn (13/02/2025 08:38:47)

Báo ảnh Việt Nam: Ghi lại những mùa Xuân đổi thay của đất nước (13/02/2025 08:34:16)

Báo điện tử VietnamPlus: Nỗ lực sáng tạo trên không gian số (11/02/2025 09:53:57)

Báo Thể thao và Văn hóa: Vượt chông gai nhờ trí tuệ nhân tạo (11/02/2025 09:53:11)