50 năm bản tin tiếng Tây Ban Nha

---

(04/06/2024 14:19:59)

Cách đây tròn 50 năm, đúng dịp kỷ niệm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh - 19/5/1974, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) đã phát bản tin bằng tiếng Tây Ban Nha đầu tiên sang khu vực Mỹ La tinh. Đây là kết quả của quá trình nhiều năm chuẩn bị với việc tuyển chọn, bồi dưỡng sinh viên tốt nghiệp đại học chuyên ngành tiếng Tây Ban Nha ở Cuba về, đồng thời đưa 10 phóng viên, biên tập viên TTXVN vững chuyên môn, do đồng chí Hồ Tiến Nghị (sau này là Tổng giám đốc TTXVN) dẫn đầu sang Cuba học tập từ tháng 9/1970.

Chủ tịch Cuba Fidel Castro trò chuyện với nhà báo Vũ Văn Âu (bìa trái), Trưởng phân xã đầu tiên của TTXVN tại La Habana (Cuba), Trưởng phòng đầu tiên của Phòng tin tiếng Tây Ban Nha, nguyên Phó trưởng ban biên tập tin Thế giới

Quyết định sáng suốt
 
Nhân kỷ niệm 50 năm ngày TTXVN phát bản tin tiếng Tây Ban Nha đầu tiên sang khu vực Mỹ La tinh, điều đầu tiên cần nhắc đến, sở dĩ TTXVN có đội ngũ phóng viên, biên tập viên hùng hậu, khá giỏi ngôn ngữ Tây Ban Nha (tiếng mẹ đẻ của hơn 20 quốc gia Mỹ La tinh) là do sự “nhìn xa, trông rộng” của Ban lãnh đạo cơ quan.
 
Tháng 4/1961, chỉ bốn tháng sau khi Việt Nam - Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 2/12/1960, đoàn cấp cao đầu tiên của Chính phủ ta do Bộ trưởng Bộ Văn hóa Hoàng Minh Giám dẫn đầu sang thăm Cuba và dự ngày Quốc tế lao động 1/5. Khi đồng chí Fidel Castro đến nhà khách thăm đoàn, ông đã ngỡ ngàng vì quy trình phiên dịch rất “cồng kềnh”: một cán bộ đoàn Việt Nam dịch lời Bộ trưởng Hoàng Minh Giám sang tiếng Anh để cán bộ Cuba chuyển từ tiếng Anh sang tiếng Tây Ban Nha và ngược lại. Thấy vậy, đồng chí Fidel Castro đã đề xuất Việt Nam cử người sang Cuba học tiếng Tây Ban Nha nhằm phục vụ công tác đối ngoại với khu vực Mỹ La tinh. Nhận được tin này, Lãnh đạo TTXVN đã “chớp thời cơ”, cử ngay hai biên tập viên tham gia đoàn 23 người sang Cuba học tập vào tháng 11/1961. Chính nhờ quyết định sáng suốt đó mà năm 1966, TTXVN đã thành lập Phân xã La Habana (Cuba), phân xã đầu tiên ở khu vực Mỹ La tinh.
 
Tháng 7/1971, đồng chí Đào Tùng đã giao cho Phân xã La Habana nhiệm vụ tuyển chọn những sinh viên Việt Nam sắp tốt nghiệp đại học ở La Habana đưa về Phân xã bồi dưỡng, thực tập tiếp trong một năm để khi về nước có thể bắt tay ngay vào công việc. Kết quả, trong hai năm 1971-1972, thực hiện chỉ đạo của Ban lãnh đạo TTXVN, Phân xã La Habana đã tuyển chọn ngay tại Cuba 12 sinh viên vừa tốt nghiệp đại học đến thực tập và làm việc tại Phân xã.
 
Lần họp mặt đông nhất ở Phân xã La Habana là vào giữa tháng 6/1972 với sự tham dự của đoàn 10 phóng viên, biên tập viên từ Tổng xã sang học tập, 3 phóng viên của Phân xã và 7 sinh viên tốt nghiệp đại học năm 1971 đã hoàn thành một năm thực tập tại Phân xã, chuẩn bị về Tổng xã nhận nhiệm vụ mới. Đại sứ Việt Nam tại Cuba Nguyễn Ngọc Sơn và Tổng giám đốc Prensa latina Manuel Yepe đã đến chia vui với TTXVN và cho rằng, đây là “cuộc họp mặt hiếm có của TTXVN”, đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ của TTXVN tại khu vực Mỹ La tinh.
 

Các phóng viên, biên tập viên TTXVN được cử sang Cuba học tiếng Tây Ban Nha những năm 1971-1973

Với sự hỗ trợ tận tình của thông tấn xã Cuba Prensa Latina và sự giúp đỡ của Đại sứ quán, quân số sinh hoạt tại Phân xã tăng gấp ba nhưng mọi hoạt động vẫn “xuôi chèo mát mái”. Mười hai sinh viên thực tập lần lượt về nước vào cuối những năm 1972 và 1973, được học tập về nghiệp vụ báo chí ngay khi về nước. Vào đầu năm 1974, đội ngũ này được tăng cường thêm hai phóng viên vừa kết thúc nhiệm kỳ ở Phân xã La Habana là Nguyễn Duy Cương và Vũ Văn Âu. Tất cả đều hăm hở chuẩn bị cho việc khai trương bản tin. Tiểu ban biên tập tin tiếng Tây Ban Nha được thành lập vào cuối quý I năm 1974 và đúng ngày 19/5 năm đó, TTXVN phát bản tin bằng tiếng Tây Ban Nha đầu tiên sang khu vực Mỹ La tinh.
 
Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Cuba ngày đó là nữ Anh hùng Moncada, bà Melba Hernández, đã gửi thư tới cơ quan nồng nhiệt chúc mừng và đánh giá cao ý nghĩa của việc TTXVN phát bản tin bằng tiếng Tây Ban Nha sang khu vực Mỹ La tinh.
 
Prensa Latina đã cử đồng chí Alberto Diaz Pérez - một trong ba cán bộ giỏi nhất về nghiệp vụ và kinh nghiệm tuyên truyền trong khu vực Tây bán cầu, sang giúp đỡ chúng ta hiệu đính tin, bài và bồi dưỡng nghiệp vụ cho anh chị em biên tập viên ngay từ buổi đầu ra quân ấy.
 

Nhờ có lực lượng đông đảo nên ngoài nhiệm vụ thông tin báo chí, các phóng viên, biên tập viên tiếng Tây Ban Nha của TTXVN còn tham gia vào nhiều công việc khác. Dịch giả tác phẩm văn học nổi tiếng Trăm năm cô đơn của nhà văn Colombia Gabriel Garcia Marquez chính là những biên tập viên TTXVN được cử sang Cuba học tập. Tác giả cuốn Từ điển Việt -Tây Ban Nha đầu tiên xuất bản tại Việt Nam với 2.400 trang, khổ 16x24cm, được tặng Bằng khen về thông tin đối ngoại năm 2022 và được Hội Nhà báo Cuba vinh danh, trao tặng Huy chương Felix Elmuza danh giá, cũng là phóng viên TTXVN.  Đặc biệt, có phóng viên của Phân xã La Habana được lãnh tụ Fidel Castro tặng danh hiệu “Thành viên sáng lập lực lượng dân quân vũ trang cách mạng” vì có nhiều đóng góp cho công cuộc bảo vệ cách mạng Cuba. Nhiều biên tập viên TTXVN tham gia làm phiên dịch cho các cơ quan Việt Nam đón tiếp các đoàn khách từ Mỹ La tinh sang thăm, học tập và nghiên cứu kinh nghiệm chiến đấu của Việt Nam. Trong đó, có người nhiều lần vinh dự được phiên dịch phục vụ Bác Hồ tiếp khách Mỹ La tinh hoặc những đoàn sang dự Hội nghị quốc tế đoàn kết với Việt Nam chống Mỹ xâm lược họp vào cuối tháng 5/1965. Từ nhiều năm nay, trong đội ngũ những phiên dịch viên phục vụ khách du lịch giới thiệu đất nước và con người Việt Nam, có khá nhiều người vốn là “dân thông tấn từ Cuba về”.

Cục Kỹ thuật của cơ quan, ngoài việc phát bản tin hằng ngày sang khu vực Mỹ La tinh, còn đều đặn gửi bản tin sang Phân xã Moskva để từ đó chuyển cho Phân xã của Prensa Latina ở Moskva phát về La Habana. Nhờ vậy, Phân xã của TTXVN ở La Habana đã phát hành rộng rãi bản tin này cho các cơ quan, đoàn thể và đại sứ quán các nước tại Cuba; đồng thời gửi cho nhiều tổ chức và nhà hoạt động cánh tả có cảm tình với Việt Nam ở Mỹ La tinh, phục vụ kịp thời việc tuyên truyền sự nghiệp đấu tranh bảo vệ và xây dựng đất nước của nhân dân ta. Đội ngũ biên tập viên của Phòng tin tiếng Tây Ban Nha, Ban biên tập tin Đối ngoại còn là nguồn cung cấp phóng viên cho ba phân xã TTXVN ở các nước Mỹ La tinh. 
 
Từ sau năm 1975, nhu cầu thông tin về Việt Nam tại khu vực Mỹ La tinh rất lớn và cấp bách. Vì vậy, TTXVN đã cử biên tập viên Lưu Vạn Kha biệt phái sang Đại sứ quán Việt Nam tại La Habana để phối hợp soạn thảo một bản tin hằng tuần từ nguồn tin của TTXVN phát teletype sang Cuba. Bản tin được xuất bản dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Đại sứ Hà Văn Lâu, với số lượng 600 bản, từ 20-30 trang, in roneo, cung cấp cho các cơ quan, đoàn thể Cuba và gửi cho các lực lượng cánh tả Mỹ La tinh.
 
Những nhiệm vụ khác thường
 
Kể từ khi thành lập năm 1966, Phân xã La Habana đã thực hiện thông tin đa dạng, nhiều chiều về Cuba và các nước Mỹ La tinh, đều đặn gửi về Tổng xã để cung cấp cho hệ thống báo chí trong nước. Tại Cuba, khi biết Phân xã gặp khó khăn trong việc thu tin từ Đài Tiếng nói Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Bưu điện Jesus Montané đã cử kỹ sư Enrique Gay đến dựng ăng-ten trên sân thượng trụ sở cơ quan để thuận tiện cho việc thu tin. Nhờ vậy, trong thời gian Đài Tiếng nói Việt Nam ở Mễ Trì chưa bị máy bay Mỹ bắn phá, Phân xã thu khá tốt buổi phát thanh lúc 6 giờ chiều (ở La Habana là 6 giờ sáng). Khi thu và ghi âm được những tin quan trọng, phóng viên khẩn trương dịch ra tiếng Tây Ban Nha, sau đó đọc qua điện thoại, đúng theo “giao ước” với hãng thông tấn Prensa Latina, góp phần vào việc phát thông tin kịp thời ra thế giới.
 

Tổng giám đốc Nguyễn Đức Lợi, Ủy viên Trung ương Đảng khóa XII, cựu lưu học sinh tại Cuba, tại cuộc gặp với Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Cuba José Ramón Balaguer  bên lề Diễn đàn Sao Paulo lần thứ 24 tại thủ đô La Habana (Cuba), tháng 7/2018

Báo hằng ngày Juventud Rebelde của Đoàn thanh niên Cuba sẵn sàng dành trang để đăng tin, bài do VNTTX cung cấp, thậm chí nhiều lần đăng những bài dài tới nửa trang. Nhờ vậy, khi nghe những mốc thông tin Việt Nam bắn hạ 200, 250, 300 máy bay, sinh viên các trường đại học đã làm hình nộm máy bay Mỹ đốt trong các cuộc “mit tinh chớp nhoáng” để chúc mừng chiến thắng của Việt Nam. Sau này, khi Đài Tiếng nói Việt Nam ở Mễ Trì bị bắn phá, việc thu tin khó khăn, Bộ Bưu điện Cuba đã cho phép phóng viên VNTTX vào tận Trung tâm thu phát tin quốc gia - nơi được canh phòng nghiêm ngặt - để có thể thu tin, bài từ Đài Tiếng nói Việt Nam.
 

Với gia đình TTXVN, cộng đồng phóng viên, biên tập viên chúng tôi từng công tác, học tập ở Cuba rất tự hào có hai đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng và đều là Tổng giám đốc và ba đồng chí là Phó tổng giám đốc cùng hàng chục anh chị em là cán bộ các cấp vụ và phòng. Nhà báo Vũ Văn Âu

Quả thật, không có phân xã nào ở nước ngoài lại có đông cán bộ và có những nhiệm vụ khác thường, ngoài nhiệm vụ thông tin, như ở Phân xã La Habana: phát hành Báo ảnh Việt Nam; tuyển chọn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho sinh viên mới tốt nghiệp xung phong ở lại Cuba thêm một năm theo yêu cầu của TTXVN.
 
Với sự hợp tác giữa TTXVN và Prensa Latina, các phóng viên, biên tập viên sang công tác ở Phân xã đã có nhà riêng cho mỗi hộ gia đình. Đồng thời, hằng năm TTXVN vẫn tiếp tục cử phóng viên, biên tập viên sang Cuba học tập, trao đổi nghiệp vụ, góp phần giúp cho mối quan hệ gắn bó giữa hai bên được duy trì chặt chẽ, thắm tình đồng chí, đồng nghiệp.../.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Ký ức Thông tấn (03/05/2024 16:44:24)

Ký ức Thông tấn (01/04/2024 16:35:33)

Những kỷ vật đi cùng năm tháng (19/01/2024 08:59:19)

Kỷ niệm 25 năm thành lập Ban biên tập tin Kinh tế (19/11/1998-19/11/2023): Truyền thống và kết nối (05/12/2023 21:26:32)

Kỷ niệm 15 năm thành lập báo điện tử VietnamPlus (13/11/2008-13/11/2023): Giữ vững vị thế báo điện tử đối ngoại quốc gia (05/12/2023 21:24:54)

Kỷ niệm 63 năm Ngày thành lập Thông tấn xã Giải phóng (12/10/1960-12/10/2023): Vừa hành quân vừa phát tin chiến thắng (07/11/2023 08:30:02)

Ký ức Thông tấn  (02/11/2023 15:28:04)

Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2022: Nhà báo Đinh Quang Thành - Trọn vẹn tình yêu nhiếp ảnh (05/10/2023 08:11:46)

Kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống TTXVN (15/9/1945-15/9/2023): Vững lái trên “biển lớn” thông tin (04/10/2023 09:37:44)

Ký ức Thông tấn  (04/07/2023 10:20:07)