Báo chí trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0

---

(22/02/2018 16:31:47)

Cách mạng công nghiệp 4.0 là gì?

Đây là một cuộc đại cách mạng về khoa học và công nghệ, mà ở đó các hệ thống thông minh chiếm vai trò chủ đạo, gồm: Hệ thống công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), hệ thống nhúng (embedded system), hay các hệ thống tự động hóa, hệ thống mạng cảm ứng (sensor networks), hệ thống thời gian thực và công nghệ in 3 chiều hay 4 chiều… Trung tâm của cuộc cách mạng là giao tiếp giữa các nền tảng thông minh như các hệ thống di động thông minh, hệ thống nhà máy thông minh hay các hệ thống tòa nhà dân dụng thông minh. Ngoài ra, liên kết, xử lý thông tin qua mạng xã hội hay nền tảng web cũng ngày càng trở nên quan trọng trong kỷ nguyên số. Các nền tảng này được xây dựng dựa trên mạng các dịch vụ, dữ liệu và con người.

Sự chuyển đổi tất yếu của báo chí

Cụm từ “cách mạng công nghiệp 4.0” hàm chứa sự thay đổi lớn lao, toàn diện không chỉ trong lĩnh vực kinh tế mà cả văn hóa, xã hội, trong đó có báo chí.

Nó tác động mạnh mẽ vào tất cả các yếu tố căn bản của nền báo chí truyền thông từng quốc gia, gồm: Nhà sản xuất, sản phẩm báo chí truyền thông và các nhóm công chúng. Có thể thấy rõ một số xu hướng sau:

Các sản phẩm báo in truyền thống sẽ được thay thế bằng kênh phát thanh hay truyền hình thuần túy, công nghệ thực tại ảo (Virtual Reality - VR) và thực tại ảo tăng cường (Augmented Reality - AR), hình thành “báo nhúng”. Ở đó, công chúng có thể tiếp nhận thông tin bằng cả xúc giác và cảm xúc, như được tham gia đúng vào thời điểm xảy ra sự kiện trong không gian ảo 3 chiều hay 4 chiều - nơi có thể tái hiện lại sự kiện, nhân vật, âm thanh được mô phỏng lại đúng như ở hiện trường. Bên cạnh đó, công nghệ cảm ứng, sự phát triển của hạ tầng viễn thông, công nghệ 3G, 4G, mạng xã hội thịnh hành, thân thiện với người dùng, làm gia tăng đột biến số lượng độc giả tiếp cận với thông tin qua các thiết bị thông minh.

Các sản phẩm báo chí phải thay đổi cả về tiêu chí cũng như sự sáng tạo trong nội dung và hình thức trình bày. Những bài viết, bài phản biện các vấn đề nóng trong xã hội, những dòng bình luận nghiêm túc nhưng dài dòng, phải thay bằng sản phẩm thông tin đồ họa và các loại hình sản phẩm báo chí đa phương tiện, các video clip livestream trên mạng xã hội, hay các bản tin rap news…

Khách hàng - độc giả, giá trị tri thức, tư tưởng, giá trị kinh tế và giải trí của báo chí truyền thông cùng thay đổi, tất yếu dẫn đến sự thay đổi của các nhà sản xuất. Các cơ quan báo chí buộc phải thay đổi quy trình, phương thức sản xuất kinh doanh theo hướng năng động và sáng tạo.

Với công nghệ có thể “lắng nghe” mạng xã hội, các nhà báo sẽ nhanh chóng phát hiện những xu hướng được độc giả thích và chia sẻ nhanh, nhiều nhất để từ đó tập trung vào các lĩnh vực được công chúng quan tâm và có biện pháp khắc phục đối với những lĩnh vực kém ưa thích hơn. Hầu hết các cơ quan báo chí rất chú trọng đến việc ứng dụng khoa học công nghệ nhằm cho ra đời những sản phẩm báo chí đẹp mắt, thu hút độc giả.

Sự xuất hiện của robot nhân tạo mang lại nhiều ứng dụng trong xã hội. Đã có rất nhiều công nghệ mới ra đời dành cho lĩnh vực báo chí như viết tin tự động. Máy tự học có thể “viết” những tin đơn giản với tốc độ nhanh, tạo ra nhiều phiên bản khác nhau cho nhiều đối tượng. Công nghệ cũng hỗ trợ nhà báo từ khâu thu thập thông tin, phân tích dữ liệu cho đến sản xuất nội dung và phát hành.

Trong tương lai, công nghệ viết tin tự động sẽ cạnh tranh việc làm với phóng viên. Ví dụ: Phần mềm tự động viết tin tức tài chính đã được hãng thông tấn AP đưa vào sử dụng từ năm 2014 với tốc độ lên tới 2.000 bản tin/giây và tiếp tục được mở rộng sang lĩnh vực khác.

Ngành xuất bản đang có bước chuyển dịch nhanh chóng sang môi trường internet, điện tử. Việc ngày càng nhiều người sử dụng sách điện tử (ebook) đặt ra vấn đề sinh tồn với ngành xuất bản gắn với công nghệ in trên giấy.

Công nghệ in 3D, hoặc sản xuất đắp dần (additive manufacturing) là quá trình tạo ra một đối tượng vật lý bằng cách in đắp các lớp từ một bản vẽ kỹ thuật số hoặc mô hình ba chiều. Hãy tưởng tượng như việc tạo ra một ổ bánh mì, theo từng lớp một. Công nghệ in 3D tạo ra các sản phẩm rất phức tạp mà không cần các thiết bị phức tạp, nhằm đưa các vật thể từ lý thuyết ra thực tế. Nhiều loại vật liệu khác nhau sẽ được sử dụng trong máy in 3D, chẳng hạn như nhựa, nhôm, thép không gỉ, gốm thậm chí các hợp kim cao cấp. Trong lĩnh vực báo chí, máy in 3D có thể được ứng dụng để tạo ra những sản phẩm mang tính tương tác cao.
 
Các yêu cầu và giải pháp

Một là, hạ tầng kỹ thuật của các cơ quan báo chí cần theo kịp xu thế phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0, nhưng phải phù hợp với trình độ tiếp cận và sử dụng các thiết bị thông minh của độc giả. Cần nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư, mua sắm trang thiết bị, tránh việc mua thiết bị xong, chưa vận hành đã lạc hậu.

Hai là, đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực làm báo bao gồm đồng bộ hóa đội ngũ nhà báo và quản lý báo chí đủ năng lực chuyên môn, bản lĩnh và đạo đức nghề nghiệp. Đồng thời, tổ chức lại bộ máy cho phù hợp, thay đổi quy trình sản xuất báo chí, tự động hóa một số khâu trong quy trình làm tin...

Ba là, khi phát triển kinh tế báo chí cần dựa trên quy luật và thực trạng quan hệ cung - cầu và độc giả theo từng quốc gia và khu vực. Có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo, phần mềm phân tích dữ liệu người dùng, để tự động lọc ra các cửa sổ quảng cáo (cửa sổ pop-up) phù hợp với từng đối tượng độc giả… Bên cạnh đó, cần xây dựng chiến lược truyền thông tiếp thị tích hợp, PR, quảng cáo sản phẩm truyền thông.

Bốn là, nghiên cứu và tìm kiếm giải pháp đảm bảo an ninh hiệu quả, đặc biệt là vấn đề phòng, chống tội phạm công nghệ cao và an ninh mạng. Có thể nói, đây là một trong những yêu cầu căn bản và cấp thiết nhất ở mọi quốc gia hiện nay trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Báo chí với công nghệ thực tại ảo (15/01/2018 10:54:05)

Video trực tiếp - Xu hướng mới tại các tòa soạn (05/09/2017 09:31:20)

Vì sao báo chí Mỹ cũng mắc lừa các trang tin tức giả mạo? (02/08/2017 15:15:37)

Doanh thu quảng cáo báo in giảm mạnh (12/04/2017 11:07:52)

Vinh danh lòng quả cảm và sự dấn thân (02/03/2017 10:26:32)

Nhìn lại vai trò của truyền thông trong cuộc xâm lược Iraq (05/12/2016 10:57:07)

Báo in chật vật để tồn tại (08/11/2016 15:07:45)

Kinh nghiệm sử dụng Snapchat của Thời báo Hindustan  (11/10/2016 10:11:44)

Luật Báo chí 2016 và quyền tự do ngôn luận (10/10/2016 16:35:38)

“Bức tường phí” - thành công và thất bại  (10/10/2016 15:12:50)