Thứ ba, ngày 21/10/2025

Chúng tôi nói về chúng tôi

Chuyến công tác đặc biệt trước thềm năm mới

(26/01/2025 20:34:16)

Thực hiện chính sách bảo hộ công dân, trong các ngày 10 và 17/12/2024, đoàn công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Đức, do Tham tán Công sứ Chu Tuấn Đức dẫn đầu, đã đi thăm hỏi, động viên các phạm nhân người Việt đang thi hành án tại năm trại giam ở khu vực Berlin. Cùng tham gia đoàn có các phóng viên Cơ quan thường trú (CQTT) Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) tại Berlin.

Trưởng CQTT tại Berlin Nguyễn Thu Hằng tại trại giam Moabit, tháng 12/2024

Có lẽ, những chuyến thăm phạm nhân người Việt tại các cơ sở giam giữ ở Đức vào dịp trước Tết là một trong những hoạt động tác nghiệp mang lại cho tôi nhiều cảm xúc nhất trong thời gian làm phóng viên thường trú. 

Đầu tiên, đó là sự tò mò nghề nghiệp. Nhiều năm làm tin kinh tế nên tôi không có cơ hội bước qua cánh cửa nhà tù để tác nghiệp. Chính vì vậy, khi được tham gia đoàn công tác của Đại sứ quán thăm phạm nhân Việt Nam tại các cơ sở giam giữ của Đức, tôi cảm thấy rất háo hức cùng đôi chút căng thẳng khi đi qua các lớp kiểm tra an ninh. Hằng năm cứ vào dịp trước Tết, Đại sứ quán Việt Nam sẽ tổ chức đoàn đi thăm hỏi, động viên các phạm nhân người Việt đang thi hành án tại các trại giam ở khu vực Berlin và vùng lân cận. Đây là một trong những hoạt động bảo hộ công dân của Đại sứ quán Việt Nam tại Đức. 

Chuyến thăm thể hiện sự quan tâm của Đại sứ quán trong việc bảo đảm chính sách nhân đạo và bình đẳng trước pháp luật, quyền và lợi ích hợp pháp của người Việt Nam đang chấp hành án phạt tù của nước sở tại, động viên, khuyến khích người đang thi hành án tự giác chấp hành tốt các quy định để sớm tái hòa nhập với xã hội. Năm nay, theo sắp xếp của chính quyền Berlin, đoàn công tác của Đại sứ quán đã vào thăm 26 phạm nhân người Việt tại các trại giam ở Moabit, Pankow, Reinickendorf, Tegel và Plötzensee.

Tù nhân ở Đức được trao những quyền tự do và trách nhiệm khác nhau. Hầu hết tù nhân có nghĩa vụ phải làm công việc được trả lương để thúc đẩy các nỗ lực tái hòa nhập xã hội sau này. Thường thì tù nhân có tivi, áp phích treo trong phòng giam, thậm chí có người được phép tự nấu ăn và mỗi ngày được ra sân đi dạo 1-2 tiếng. Những phạm nhân phạm tội nhẹ hoặc đã thụ án gần hết thời hạn có thể được chuyển sang các trại giam mở, cho phép họ ra ngoài làm các công việc bình thường và quay lại nhập trại trước giờ quy định vào buổi tối... tạo điều kiện cho các phạm nhân tái hòa nhập xã hội nhanh chóng sau khi hết thời gian thụ án. Những điều kiện này cùng với sự tập trung vào phục hồi nhân phẩm đã khiến những người ủng hộ lấy các nhà tù Đức làm ví dụ để kêu gọi cải thiện điều kiện nhà tù ở các nơi khác trên thế giới. 

Có lẽ, nỗi khổ lớn nhất của các phạm nhân Việt Nam là mất tự do và thiếu giao tiếp vì phần lớn không biết tiếng Đức. Cũng chính vì lý do này mà hầu hết các phạm nhân đều vui mừng chào đón đoàn công tác của Đại sứ quán vào thăm, vì họ được trò chuyện và được thưởng thức những món ăn truyền thống ngày Tết như: bánh chưng, giò chả, cà phê và trà nóng… Đây là điều đặc biệt vì chỉ có đoàn của Đại sứ quán mới được phép mang đồ ăn vào cho phạm nhân, kể cả người nhà khi vào thăm phạm nhân cũng không được ưu ái này.

Bên ly cà phê và trà nóng, phần lớn các phạm nhân đều cởi mở tâm sự về con đường sang Đức, hoàn cảnh phạm tội và hoàn cảnh gia đình. Con đường dẫn đến nhà tù của mỗi phạm nhân khác nhau nhưng phần đông là do cùng quẫn, không thể lao động kiếm tiền hợp pháp vì nhập cảnh trái phép, không có giấy tờ tuỳ thân, không học thức, không nghề nghiệp và không biết tiếng Đức. Nhiều phạm nhân kể chuyện gia đình ở quê vay nợ vài trăm triệu để nộp cho các đường dây buôn người với hy vọng đến được miền đất hứa kiếm tiền trả nợ và làm giàu. Làm giàu đâu chưa thấy nhưng vừa thoát được con đường gian nan  để tới Đức được vài tháng thì đã bị bắt giam vì tội trộm cắp, bán hàng cấm… Có phạm nhân xa quê đã được 5 năm, từ khi người vợ trẻ mới có thai vài tháng và giờ khi con đã được gần 5 tuổi, chưa thấy mặt con bao giờ thì bố đã ngồi tù vài năm, giờ chỉ tha thiết được hồi hương khi thụ án xong.

Trong câu chuyện của mình, các phạm nhân đều bày tỏ mong muốn sớm kết thúc thời gian thi hành án để trở về với gia đình. Các phạm nhân đều cảm động khi được Đại sứ quán đến thăm và tặng quà trước thềm năm mới, nhất là các phạm nhân không có gia đình tại Đức. Mỗi phạm nhân một hoàn cảnh, vừa đáng thương vừa đáng trách, nhưng ở nơi đất khách quê người, lại trong trại giam thì họ thật sự rất cô đơn và trầm cảm.

Đối với tôi, chuyến thăm này, ngoài việc thu thập được nhiều thông tin thì việc mang tới cho các phạm nhân một sự an ủi, động viên nho nhỏ, giúp họ thêm yên tâm cải tạo để sớm được trở về với xã hội, cũng là một niềm vui. Trong năm 2024, Đại sứ quán Việt Nam tại Berlin đã vận động cộng đồng ủng hộ hơn 300 đầu sách, tạp chí tiếng Việt để tặng cho các phạm nhân Việt Nam đang thi hành án tại các trại giam ở khu vực Berlin. Chính quyền Berlin cũng đã xem xét một số đề nghị của Đại sứ quán để cải thiện điều kiện sinh hoạt cho các phạm nhân người Việt./.

Nguyễn Thu Hằng - Trưởng CQTT tại Berlin (Đức)
Nội san Thông tấn số Xuân 2025