Chủ nhật, ngày 07/07/2024

Trao đổi - Thảo luận

Mấy suy nghĩ về đổi mới cách viết tin


(13/05/2008 10:48:36)

Chưa bao giờ tin tức trên báo chí lại phong phú, đa dạng, hấp dẫn và kịp thời như hiện nay. Với tư cách là một thể loại báo chí căn bản, tin hiện đã có những cách tân khiến không ít nhà báo lão thành bâng khuâng tự hỏi cái gì đây, có phải tin với 5W1H không? Hoá ra cùng một số chữ của bản tin, báo chí mang đến cho bạn đọc nhiều chuyện hơn, nhiều tình tiết hơn và đặc biệt là kịp thời đến mức tức thời. Rồi nữa, do bám sát đề tài, biết cách nuôi tin, làm mới tin nên thông tin của các báo được bạn đọc đón nhận đến mức gây sốc trong dư luận.

Thứ nhất về lý thuyết, có gì mới trong bài học kinh điển về tin tức? Trước hết, phải thừa nhận rằng nguyên tắc hình tháp ngược và yêu cầu 5W1H vẫn còn nguyên giá trị. Không nhà báo nào dại dột bài xích hoặc phủ nhận những điều đó cả. Nếu có những tin thiếu yếu tố nội dung là do phóng viên kém và biên tập viên xoàng không "cứu" nổi thôi. Đó đây trên mặt báo còn khá nhiều tin dở đã "lọt lưới", làm phiền bạn đọc vì thiếu yếu tố thời gian, địa điểm xảy ra sự việc. Nội dung thông tin quyết định sức sống, tính hấp dẫn của tin tức. Chẳng hạn tin về hoạt động của Thủ tướng bây giờ đâu có dài dòng (Thủ tuớng chỉ rõ, Thủ tướng nhấn mạnh, Thủ tướng phân tích, Thủ tướng yêu cầu) như trước đây. Nay phóng viên thường lấy ngay một ý hay nhất, nổi bật nhất trong chỉ đạo của Thủ tướng để làm tít, làm mào đầu nên tin ngắn gọn, súc tích hơn. Khác lắm lối mào đầu tin khuôn sáo và công thức thời trước: Trong những ngày sôi nổi mừng Đảng mừng Xuân, trong không khí ấm áp đậm đà tình dân nghĩa Đảng, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Nam Hà được chào đón đồng chí Trường Chinh, UVBCT, Chủ tịch HĐNN, một nguời con ưu tú của quê hương, về thăm và chúc Tết. Cùng đi với Chủ tịch Trường Chinh có... (kèm theo là một danh sách liệt kê đủ các quan chức Trung ương, địa phương có mặt tại cuộc mít tinh).

Chưa hết, để giới thiệu ý kiến phát biểu của Chủ tịch, phóng viên đã viết: Những người dự mít tinh xúc động lắng nghe từng lời từng câu, từng ý kiến trong bài phát biểu của Chủ tịch, không chỉ với những người vinh dự có mặt trong lễ mít tinh trọng thể chào đón Chủ tịch mà chính là những lời căn dặn đầy ân tình, trách nhiệm với Đảng bộ và nhân dân tỉnh Nam Hà... Rất nhiều sáo ngữ mà không có thông tin. Có một thời tin tức độc quyền của TTXVN là như vậy. Bản tin này được đích thân Chủ tịch duyệt, sửa chữa từng câu, chữ, từng dấu phảy trước khi phát báo. Ngày hôm sau các báo trong nước nhất loạt đăng nguyên văn, không có chuyện biên tập lại, kể cả tấm ảnh đã được duyệt.

Nếu lấy 5W1H và mô hình tháp ngược ra đối chiếu thì tin viết kiểu trên không thiếu yếu tố nào. Thế nhưng thời @, đọc lại sao thấy nó rườm rà, dài dòng đến vậy?

Tôi xin giới thiệu lại để mọi người cùng tham khảo những chuẩn mực thông tin mà giới báo chí Pháp đang áp dụng theo công thức CLAIR (Trường đại học báo chí Lille). Trước tiên, mọi thông tin đều phải có trọng tâm (C- Centre). Chuẩn mực thứ hai là phải dễ hiểu (L-Lisible). Thông tin là sản phẩm phục vụ công chúng, đối tượng đa dạng nên cần dễ hiểu với mọi người. Thứ ba, thông tin phải có tính thời sự (A-Actuel). Không còn tính thời sự, tin thiu, tin cũ làm sao hấp dẫn bạn đọc? Thứ tư, thông tin phải trực tiếp (I-Immédiat), tránh lối vòng vo tam quốc, kề cà tốn thời gian của bạn đọc. Và cuối cùng, thứ 5, thông tin phái chính xác (R-Rigoureux), đây là yêu cầu sống còn đối với báo chí.

Phóng viên của ta hoàn toàn có thể áp dụng được năm bửu bối của Lille trong hoạt động nghiệp vụ báo chí. Theo đó, 5W1H trở thành yêu cầu chất liệu, tư liệu thông tin còn CLAIR trở thành tiêu chí bắt buộc khi thực hiện thông tin. Với chúng ta, có thể xem đây như là lý thuyết mới dành cho một thể loại thông tin căn bản nhất, đó là tin. Qua theo dõi, chúng tôi được biết tin Trong nước của TTXVN hiện nay đã đổi mới rất nhiều, hiện đại và gần gũi với độc giả. Tiếc rằng bên cạnh đó thông tin của chúng ta đôi khi vẫn còn những cục sạn (chứ không chỉ là hạt sạn) bởi tin mất tính thời sự, lan man, lặt vặt, khó hiểu và còn sai sự thật.

Chính vì vậy, việc tổ chức các chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ làm tin cho đội ngũ phóng viên, nhất là những phóng viên mới là việc nên làm thường xuyên của bất kỳ cơ quan thông tấn báo chí nào.

Thào Trẩn
Theo Nội san Thông tấn, số 4/2008

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Câu chuyện định mức (13/05/2008 10:47:45)

Chi hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh TTXVN triển khai nhiệm vụ năm 2008 (14/04/2008 16:24:01)

Phóng viên Nguyễn Văn Nhật, Phân xã Nghệ An, được tặng Bằng khen của Tổng Giám đốc (14/04/2008 16:19:30)

38 tác phẩm, nhóm tác phẩm đoạt Giải báo chí Trẻ TTXVN 2008 (14/04/2008 16:11:56)

Tâm sự của một Trưởng xã trẻ (14/04/2008 15:47:53)

Cùng lao vào cuộc (14/04/2008 15:46:26)

Từ hai chữ "sáng nay" trên mặt báo... (14/04/2008 15:38:45)

Gia đình TIN TỨC của tôi  (14/04/2008 15:37:20)

Báo Tin Tức ra buổi sáng: Một sự hội nhập (14/04/2008 15:36:03)

Năm 2008, đẩy mạnh phong trào sáng tác trong hội viên (04/02/2008 10:25:15)