Trao đổi - Thảo luận
Những đề xuất góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trên báo chí
(01/08/2008 09:59:24)
Tiếng Việt là phương tiện chuyển tải thông tin quan trọng hàng đầu của các cơ quan báo chí nước ta. Tuy nhiên, hiện nay, khi tiếp xúc với các sản phẩm thuộc các loại hình báo chí khác nhau, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy không ít các hạn chế về sử dụng tiếng Việt ở đó. Trước tình hình đáng lo ngại này, nhiều người, trong đó có cả các chuyên gia về ngôn ngữ học, đã lên tiếng nhắc nhở các nhà báo cũng như các cơ quan báo chí phải cẩn trọng hơn trong sử dụng ngôn từ.
Xỷãơt phẳât tõ»« thõ»±c tiõ»…n nghiẳàn cõ»©u vẳ giõãêng dõãây võ» ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo chẳ, trẳàn cặâ sõ»ă khõãêo sẳât thõ»±c trõãâng sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t õ»ă nhiõ»u cặâ quan bẳâo chẳ khẳâc nhau (thỷ»Êc nhiõ»u lụãâi hẳ¬nh nhặ° bẳâo in, bẳâo nẳ³i, bẳâo hẳ¬nh, bẳâo mõãâng ẵ‘iõ»‡n tõ»), trong bẳ i viõã¿t nẳ y, chẳãng tẳ´i xin ẵ‘õ» xỷãơt mõ»Êt sõ»‘ giõãêi phẳâp nhõã±m giõ»¯ gẳ¬n sõ»± trong sẳâng cõ»ưa tiõã¿ng Viõ»‡t trẳàn bẳâo chẳ nhặ° sau:
1. Nẳđng cao nhõãn thõ»©c cho ẵ‘õ»Êi ngắ© nhõ»¯ng ngặ°õ»i lẳ m bẳâo võ» vai trẳ² vẳ ẳ½ nghẵ©a cõ»ưa viõ»‡c giõ»¯ gẳ¬n sõ»± trong sẳâng cõ»ưa tiõã¿ng Viõ»‡t
Trặ°õ»Ơc hõã¿t, cõãưn chõ»‰ cho hõ» thõãơy nhõ»¯ng hõãu qỷãê mẳ viõ»‡c vi phõãâm cẳâc chỷã©n mõ»±c võ» tiõã¿ng viõ»‡t cắ©ng nhặ° sõ»± thiõã¿u ẳ½ thõ»©c trong viõ»‡c vay mặ°õ»ên tiõã¿ng nặ°õ»Ơc ngoẳ i cẳ³ thõ»ƒ gẳđy ra. ẵiõ»u nẳ y sõã½ khiõã¿n cho hõ» phõãêi cẳđn nhõã¯c kõ»¹ cẳ ng hặân trong sõ» dõ»ơng cẳđu chõ»¯ tiõã¿ng Viõ»‡t ẵ‘õ»ƒ xẳđy dõ»±ng tẳâc phõã©m.
Hiõ»‡n nay võã«n cẳ³ khẳ´ng ẳt nhẳ bẳâo cho rõã±ng, nẳ³i viõã¿t thõã¿ nẳ o khẳ´ng quan trõ»ng, miõ»…n sao cẳ´ng chẳãng hiõ»ƒu ẵ‘ặ°õ»êc. ẵẳđy rẳµ rẳ ng lẳ mõ»Êt quan niõ»‡m sai lõãưm. ó€ƯHiõ»ƒu ẵ‘ặ°õ»êcó€ mõ»Ơi chõ»‰ lẳ hiõ»ƒu bặ°õ»Ơc ẵ‘õãưu, õ»ă mõ»©c sặâ khai. Cõãưn phõãêi hiõ»ƒu ẵ‘õãưy ẵ‘õ»ư, cõã·n kõã½, trõ»n võã¹n nhõ»¯ng gẳ¬ nõã±m trong ngẳ´n tõ»« cõ»ưa nhẳ bẳâo. Mẳ mỷ»‘n nhặ° võãy, khẳ´ng thõ»ƒ chõ»‰ dõ»«ng lõãâi õ»ă mõ»©c nõã¯m ẵ‘ặ°õ»êc mõ»Êt cẳâch chung chung ẳ½ nghẵ©a tõ»« võ»±ng cõ»ưa cẳđu chõ»¯, cẳ²n phõãêi cõãêm nhõãn ẵ‘ặ°õ»êc cõãê sõ»± tinh tõã¿, sẳđu sõã¯c, hay nẳ³i cẳâch khẳâc lẳ cẳâi hay, cẳâi ẵ‘õã¹p cõ»ưa nẳ³ ẵ‘ặ°õ»êc thõ»ƒ hiõ»‡n trong viõ»‡c lõ»±a chõ»n, sõã¯p xõã¿p tõ»« ngõ»¯, hẳ¬nh thõ»©c diõ»…n ẵ‘õãât, v.v. chỷã©n xẳâc vẳ phẳ¹ hõ»êp. Vẳ¬ tõ»± thẳđn cẳâi hay, cẳâi ẵ‘õã¹p thặ°õ»ng ẵ‘ẳê hẳ m chõ»©a trong mẳ¬nh nhõ»¯ng thẳ´ng tin cẳ³ giẳâ trõ»‹ khẳ´ng nhõ».
Tặ° tặ°õ»ăng nẳ³i, viõã¿t chõ»‰ cõ»‘t sao hiõ»ƒu ẵ‘ặ°õ»êc chẳnh lẳ biõ»ƒu hiõ»‡n cõ»ưa viõ»‡c xem nhõã¹ lao ẵ‘õ»Êng chõ»¯ nghẵ©a. ẵiõ»u nẳ y sõã½ dõã«n ẵ‘õã¿n sõ»± lõ»Ên xõ»Ên, cõã©u thõãê trong sõ» dõ»ơng ngẳ´n tõ»«; do võãy, võ»«a lẳ m giõãêm sẳãt nghiẳàm trõ»ng hiõ»‡u qỷãê tiõã¿p nhõãn thẳ´ng tin, võ»«a lẳ m tõ»•n hõãâi ẵ‘õã¿n bõãên sõã¯c cõ»ưa tiõã¿ng Viõ»‡t-phặ°ặâng tiõ»‡n giao tiõã¿p quan trõ»ng nhõãơt cõ»ưa ngặ°õ»i Viõ»‡t, vẳ cắ©ng chẳnh lẳ tõ»•n hõãâi ẵ‘õã¿n bõãên sõã¯c vẵƒn hẳ³a dẳđn tõ»Êc.
Kõã¿ ẵ‘ẳ³, phõãêi lẳ m cho nhõ»¯ng ngặ°õ»i lẳ m bẳâo thõãơy ẵ‘ặ°õ»êc sõ»± trong sẳâng cõ»ưa tiõã¿ng Viõ»‡t trong cẳâc tẳâc phõã©m cõ»ưa hõ» cẳ³ ẳ½ nghẵ©a nhặ° thõã¿ nẳ o ẵ‘õ»‘i võ»Ơi sõ»± trong sẳâng cõ»ưa tiõã¿ng Viõ»‡t nẳ³i chung.
Nhặ° chẳãng ta ẵ‘õ»u biõã¿t, cẳâc sõãên phõã©m bẳâo chẳ (cõãê bẳâo in, bẳâo nẳ³i, bẳâo hẳ¬nh, bẳâo mõãâng ẵ‘iõ»‡n tõ») thặ°õ»ng cẳ³ mõ»Êt lặ°õ»êng cẳ´ng chẳãng hõã¿t sõ»©c rõ»Êng rẳêi. Vẳ trong nhõãn thõ»©c cõ»ưa nhiõ»u ngặ°õ»i, ngẳ´n ngõ»¯ cõ»ưa chẳãng (nhõãơt lẳ nhõ»¯ng sõãên phõã©m cõ»ưa cẳâc cặâ quan bẳâo chẳ lõ»Ơn nhặ° bẳâo Nhẳđn Dẳđn, ẵẳ i Tiõã¿ng nẳ³i Viõ»‡t Nam, ẵẳ i Truý»n hẳ¬nh Viõ»‡t Nam, v.v.) ẵ‘õãât tõ»Ơi ẵ‘õ»‰nh cao cõ»ưa sõ»± mõã«u mõ»±c. Chẳnh vẳ¬ thõã¿, viõ»‡c sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t õ»ă ẵ‘ẳ³ cẳ³ õãênh hặ°õ»ăng to lõ»Ơn ẵ‘õ»‘i võ»Ơi viõ»‡c sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t cõ»ưa nhiõ»u tõãưng lõ»Ơp xẳê hõ»Êi thỷ»Êc mõ»i vẳ¹ng, miõ»n ẵ‘õãơt nặ°õ»Ơc. Nõã¿u tiõã¿ng Viõ»‡t trẳàn bẳâo chẳ cẳ³ nhiõ»u sai sẳ³t, thẳ¬ cẳâc sai sẳ³t õãơy sõã½ dõ»… dẳ ng vẳ nhanh chẳ³ng trõ»ă thẳ nh sai sẳ³t cõ»ưa khẳ´ng ẳt ngặ°õ»i trong cõ»Êng ẵ‘õ»“ng. Ngặ°õ»êc lõãâi, nõã¿u tiõã¿ng Viõ»‡t trẳàn bẳâo chẳ lẳ trong sẳâng, thẳ¬ ẵ‘iõ»u nẳ y sõã½ gẳ³p phõãưn quan trõ»ng lẳ m cho tiõã¿ng Viõ»‡t cõ»ưa mõ»Êt bõ»Ê phõãn ẵ‘ẳ´ng ẵ‘õãêo cẳ´ng chẳãng trõ»ă nẳàn ẵ‘ẳãng hặân, hay hặân.
Song, vặ°õ»êt lẳàn trẳàn tõãơt cõãê nhõ»¯ng ẵ‘iõ»u trẳàn võ» tõãưm quan trõ»ng vẳ cẳ³ ẳ½ nghẵ©a lẳđu dẳ i, lẳ viõ»‡c giẳâo dõ»ơc cho nhõ»¯ng ngặ°õ»i lẳ m bẳâo tẳ¬nh cõãêm yẳàu quẳ½ vẳ thẳâi ẵ‘õ»Ê trẳđn trõ»ng ẵ‘õ»‘i võ»Ơi tiõã¿ng nẳ³i vẳ chõ»¯ viõã¿t cõ»ưa dẳđn tõ»Êc - mõ»Êt di sõãên thiẳàng liẳàng vẳ vẳ´ giẳâ mẳ cha ẳ´ng ta ẵ‘õ»ƒ lõãâi. Nhõ»¯ng tẳ¬nh cõãêm vẳ thẳâi ẵ‘õ»Ê õãơy, nõã¿u ẵ‘ặ°õ»êc bõ»“i dặ°õ»âng vẳ vun ẵ‘õã¯p thặ°õ»ng xuyẳàn, dõãưn dõãưn sõã½ trõ»ă thẳ nh nhõ»¯ng phõã©m chõãơt vẵƒn hoẳâ, nhõ»¯ng giẳâ trõ»‹ ẵ‘õãâo ẵ‘õ»©c cõ»ưa mõ»Âi nhẳ bẳâo, giẳãp hõ» trõ»ă thẳ nh nhõ»¯ng nhẳđn tõ»‘ tẳch cõ»±c trong cỷ»Êc ẵ‘õãơu tranh chõ»‘ng nhõ»¯ng biõ»ƒu hiõ»‡n xem thặ°õ»ng, coi khinh tiõã¿ng nẳ³i vẳ chõ»¯ viõã¿t cõ»ưa dẳđn tõ»Êc.
2. Nẳđng cao trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê tiõã¿ng Viõ»‡t cho ẵ‘õ»Êi ngắ© nhõ»¯ng ngặ°õ»i lẳ m bẳâo
2.1. Khi tuý»ƒn cẳân bõ»Ê, cẳ´ng chõ»©c cõãưn ẵ‘õ» cao nẵƒng lõ»±c sõ» dõ»ơng ngẳ´n ngõ»¯ cõ»ưa õ»©ng viẳàn
Ngẳ´n ngõ»¯ lẳ vắ© khẳ ẵ‘õã·c biõ»‡t quan trõ»ng (thõãm chẳ, trong nhiõ»u trặ°õ»ng hõ»êp lẳ duy nhõãơt) cõ»ưa nhẳ bẳâo. Mõ»Êt ngặ°õ»i khẳ´ng giõ»i võ» sõ» dõ»ơng ngẳ´n ngõ»¯ thẳ¬ khẳ´ng thõ»ƒ trõ»ă thẳ nh nhẳ bẳâo giõ»i. Vẳ¬ thõã¿, khi tuý»ƒn dõ»ơng cẳân bõ»Ê, cẳ´ng chõ»©c vẳ o lẳ m viõ»‡c tõãâi cẳâc cặâ quan bẳâo chẳ, chõ»‰ nẳàn chõ»n nhõ»¯ng ngặ°õ»i cẳ³ trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê tiõã¿ng Viõ»‡t khẳâ, giõ»i. Hõ» phõãêi lẳ m chõ»ư cẳâc kiõã¿n thõ»©c cặâ bõãên võ» ngõ»¯ phẳâp, cẳ³ võ»‘n tõ»« võ»±ng sẳđu rõ»Êng, am tặ°õ»ng cẳâc ẵ‘õã·c ẵ‘iõ»ƒm võ» phong cẳâch, nõã¯m võ»¯ng cẳâc quy lỷãt võ» ngõ»¯ ẳđm.
Cõãưn tõ»• chõ»©c thi tuý»ƒn chõã·t chõã½ theo cõãê hai hẳ¬nh thõ»©c: nẳ³i vẳ viõã¿t. ẵõ»ƒ bõãêo ẵ‘õãêm tẳnh khẳâch quan, nẳàn mõ»i cẳâc chuyẳàn gia bẳàn ngoẳ i tõ»Ơi thõã©m ẵ‘õ»‹nh.
2.2. Chẳã trõ»ng hụãât ẵ‘õ»Êng ẵ‘ẳ o tõãâo, bõ»“i dặ°õ»âng
Thõ»±c tõã¿ cẳ´ng viõ»‡c ẵ‘ẳ²i hõ»i cẳâc nhẳ bẳâo phõãêi ẵ‘ặ°õ»êc hõ»c mõ»Êt cẳâch bẳ i bõãên cẳâc mẳ´n hõ»c cẳ³ liẳàn quan tõ»Ơi ngẳ´n ngõ»¯. Hiõ»‡n tõãâi, trong chặ°ặâng trẳ¬nh ẵ‘ẳ o tõãâo cõ» nhẳđn bẳâo chẳ hõ»‡ 4 nẵƒm cẳ³ 3 mẳ´n hõ»c võ» ngẳ´n ngõ»¯ lẳ Tiõã¿ng Viõ»‡t thõ»±c hẳ nh, Ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo chẳ vẳ Biẳàn tõãp vẵƒn bõãên bẳâo chẳ. Theo chẳãng tẳ´i, nẳàn ẵ‘ặ°a vẳ o chặ°ặâng trẳ¬nh cõãê mẳ´n Cặâ sõ»ă ngẳ´n ngõ»¯ hõ»c. ẵẳđy lẳ mẳ´n hõ»c trang bõ»‹ cho hõ»c viẳàn nhõ»¯ng kiõã¿n thõ»©c cặâ bõãên võ» lẳ½ lỷãn ngẳ´n ngõ»¯, giẳãp hõ» xẳâc ẵ‘õ»‹nh ẵ‘ặ°õ»êc vai trẳ², chõ»©c nẵƒng vẳ ẳ½ nghẵ©a cõ»ưa ngẳ´n ngõ»¯ (nhõãơt lẳ tiõã¿ng mõã¹ ẵ‘õã») trong ẵ‘õ»i sõ»‘ng nẳ³i chung vẳ trong nghõ» nghiõ»‡p cõ»ưa hõ» nẳ³i riẳàng; ẵ‘õ»“ng thõ»i, cẳ³ ẵ‘ặ°õ»êc cẵƒn cõ»© võ»¯ng chõã¯c ẵ‘õ»ƒ lẳ½ giõãêi mõ»Êt cẳâch khoa hõ»c nhiõ»u tẳ¬nh hỷ»‘ng liẳàn quan ẵ‘õã¿n thõ»±c tiõ»…n sõ» dõ»ơng ngẳ´n ngõ»¯ sau nẳ y. ẵõã·c biõ»‡t, mẳ´n Cặâ sõ»ă ngẳ´n ngõ»¯ hõ»c sõã½ lẳ nõ»n mẳ³ng khẳ´ng thõ»ƒ thiõã¿u ẵ‘õ»ƒ cẳâc hõ»c viẳàn dõ»±a vẳ o khi phõãêi tiõã¿p cõãn vẳ chiõã¿m lẵ©nh kiõã¿n thõ»©c cõ»ưa cẳâc mẳ´n thiẳàn võ» thõ»±c hẳ nh ngẳ´n ngõ»¯ nhặ° Tiõã¿ng Viõ»‡t thõ»±c hẳ nh, Ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo chẳ, Biẳàn tõãp vẵƒn bõãên bẳâo chẳ.
Bẳàn cõãânh ẵ‘ẳ³, cõãưn ẵ‘õã·c biõ»‡t chẳã trõ»ng mẳ´n Ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo chẳ. Nhặ° chẳãng ta ẵ‘õ»u biõã¿t, ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo chẳ hiõ»‡n nay bao gõ»“m nhiõ»u mõãêng (tỷ»³ thỷ»Êc vẳ o lụãâi hẳ¬nh bẳâo chẳ): Ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo in, ngẳ´n ngõ»¯ phẳât thanh, ngẳ´n ngõ»¯ truý»n hẳ¬nh, ngẳ´n ngõ»¯ bẳâo mõãâng ẵ‘iõ»‡n tõ»; rõ»“i trong mõ»Âi lụãâi hẳ¬nh lõãâi cẳ³ rõãơt nhiõ»u thõ»ƒ lụãâi (phẳ³ng sõ»±, tin, bẳ¬nh lỷãn, phõ»ng võãơn ,...) võ»Ơi nhõ»¯ng ẵ‘õã·c ẵ‘iõ»ƒm riẳàng võ» ngẳ´n ngõ»¯ cõãưn ẵ‘ặ°õ»êc khõãêo sẳât. Theo chẳãng tẳ´i, thõ»i lặ°õ»êng dẳ nh cho mẳ´n hõ»c nẳ y cõãưn cao hặân so võ»Ơi cẳâc mẳ´n hõ»c khẳâc.
Trẳàn cặâ sõ»ă chặ°ặâng trẳ¬nh ẵ‘ẳ o tõãâo cõ» nhẳđn bẳâo chẳ ẵ‘ẳê ẵ‘ặ°õ»êc Bõ»Ê Giẳâo dõ»ơc vẳ ẵẳ o tõãâo ban hẳ nh, cẳâc cặâ quan bẳâo chẳ nẳàn cẳ³ cẳâch thõ»©c tõ»• chõ»©c phẳ¹ hõ»êp ẵ‘õ»ƒ tõãơt cõãê cẳâc nhẳ bẳâo ẵ‘ang cẳ´ng tẳâc tõãâi ẵ‘ẳđy ẵ‘õ»u ẵ‘ặ°õ»êc hõ»c cẳâc mẳ´n hõ»c võ» ngẳ´n ngõ»¯ kõ»ƒ trẳàn. Ai thiõã¿u mẳ´n nẳ o thẳ¬ cho hõ»c bõ»• sung mẳ´n ẵ‘ẳ³.
Song bẳàn cõãânh ẵ‘ẳ³, chẳãng ta cắ©ng cõãưn luẳ´n nhõ»Ơ rõã±ng: Ngẳ´n ngõ»¯ lẳ mõ»Êt hiõ»‡n tặ°õ»êng xẳê hõ»Êi, vẳ¬ thõã¿ nẳ³ khẳ´ng ngõ»«ng võãn ẵ‘õ»Êng vẳ phẳât triõ»ƒn. Vẳ trong quẳâ trẳ¬nh ẵ‘ẳ³, trong ngẳ´n ngõ»¯ diõ»…n ra khẳ´ng ẳt ẵ‘õ»•i thay. Cẳ³ nhõ»¯ng thẳ nh tõ»‘ nẳ o ẵ‘ẳ³ trõ»ă nẳàn lõãâc hõãu, bõ»‹ ẵ‘ẳ o thõãêi; ngặ°õ»êc lõãâi, cẳ³ khẳ´ng ẳt thẳ nh tõ»‘ mõ»Ơi xỷãơt hiõ»‡n, ẵ‘ẳâp õ»©ng cẳâc nhu cõãưu thõ»±c tõãâi cõ»ưa cỷ»Êc sõ»‘ng. Do võãy, nõã¿u nhẳ bẳâo khẳ´ng tẳch cõ»±c hõ»c tõãp, nghiẳàn cõ»©u, chõ»‰ dõ»«ng lõãâi võ»Ơi nhõ»¯ng kiõã¿n thõ»©c ẵ‘ẳê cẳ³ thẳ¬ anh ta chõã¯c chõã¯n sõã½ gõã·p khẳ³ khẵƒn trong tẳâc nghiõ»‡p.
Theo chẳãng tẳ´i, cẳâc cặâ quan bẳâo chẳ, tỷ»³ thỷ»Êc vẳ o ẵ‘iõ»u kiõ»‡n cõ»ơ thõ»ƒ cõ»ưa mẳ¬nh, nẳàn ẵ‘õ»‹nh kõ»³ mõ»ă cẳâc lõ»Ơp bõ»“i dặ°õ»âng võ» ngẳ´n ngõ»¯ hõ»c cho cẳân bõ»Ê, phẳ³ng viẳàn, biẳàn tõãp viẳàn. Giõãêng viẳàn, mõ»Êt mõã·t phõãêi lẳ nhõ»¯ng chuyẳàn gia cẳ³ uy tẳn võ» ngẳ´n ngõ»¯ hõ»c, mõã·t khẳâc, phõãêi theo sẳât võ»Ơi ẵ‘õ»i sõ»‘ng bẳâo chẳ vẳ cẳ³ cẳâc cẳ´ng trẳ¬nh ẵ‘ẳê ẵ‘ặ°õ»êc thõ»«a nhõãn lẳ cẳ³ ẳ½ nghẵ©a thiõã¿t thõ»±c ẵ‘õ»‘i võ»Ơi cẳâc nhẳ bẳâo. Chẳnh nhõ»¯ng ngặ°õ»i nẳ y sõã½ giẳãp cho cẳâc nhẳ bẳâo cõãp nhõãt cẳâc tri thõ»©c mõ»Ơi võ» ngẳ´n ngõ»¯, nhõãơt lẳ lẵ©nh võ»±c tõ»« võ»±ng - lẵ©nh võ»±c nhõãây cõãêm nhõãơt, dõ»… bõ»‹ tẳâc ẵ‘õ»Êng nhõãơt bõ»ăi thõ»±c tõã¿ ẵ‘õ»i sõ»‘ng vẳ hay hẳ m chõ»©a nhõ»¯ng hiõ»‡n tặ°õ»êng gẳđy tranh lỷãn nhõãơt. Trẳàn cặâ sõ»ă cẳâc tri thõ»©c nhặ° võãy õ»ă nhẳ bẳâo sõã½ hẳ¬nh thẳ nh cẳâc kõ»¹ nẵƒng, cẳâc phặ°ặâng phẳâp khiõã¿n anh ta tõ»± tin hặân, cẳ³ cẳâch thõ»©c xõ» lẳ½ linh hụãât hặân khi gõã·p phõãêi nhõ»¯ng hiõ»‡n tặ°õ»êng ngẳ´n ngõ»¯ mõ»Ơi mõã» nẳ o ẵ‘ẳ³.
Khẳ´ng chõ»‰ hõ»c õ»ă trặ°õ»ng, õ»ă lõ»Ơp, nhẳ bẳâo cẳ²n phõãêi liẳàn tõ»ơc tõ»± hõ»c. Tõ»± hõ»c cẳ³ lõ»êi thõã¿ lẳ anh cẳ³ thõ»ƒ hõ»c bõãơt cõ»© lẳãc nẳ o, nẳ o bõãơt cõ»© nặâi ẵ‘ẳđu, khẳ´ng bõ»‹ gẳ² bẳ³ võ» nhiõ»u phặ°ặâng diõ»‡n nhặ° hõ»c tõãp trung theo lõ»Ơp. Nẳàn thặ°õ»ng xuyẳàn ẵ‘õ»c cẳâc bẳ i viõã¿t cẳ³ liẳàn quan tõ»Ơi cẳâc võãơn ẵ‘õ» võ» sõ» dõ»ơng ngẳ´n tõ»« trẳàn bẳâo chẳ trẳàn cẳâc tõãâp chẳ nhặ°: Ngẳ´n ngõ»¯ vẳ ẵõ»i sõ»‘ng (Hõ»Êi Ngẳ´n ngõ»¯ hõ»c Viõ»‡t
ẵõ»ƒ viõ»‡c tõ»± hõ»c cõ»ưa nhẳ bẳâo gõã·p nhiõ»u thỷãn lõ»êi, thặ° viõ»‡n hay phẳ²ng ẵ‘õ»c cõ»ưa cẳâc cặâ quan bẳâo chẳ cõãưn chẳã ẳ½ ẵ‘õ»ƒ trang bõ»‹ cho mẳ¬nh cẳâc tõãâp chẳ vẳ sẳâch nẳàu trẳàn.
2.3. Quy ẵ‘õ»‹nh võ» trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê ngụãâi ngõ»¯ ẵ‘õ»‘i võ»Ơi cẳâc nhẳ bẳâo
Trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê ngụãâi ngõ»¯ cõ»ưa nhẳ bẳâo cẳ ng cao cẳ ng tõ»‘t. Nẳ³ mang ẵ‘õã¿n cho nhẳ bẳâo rõãơt nhiõ»u lõ»êi ẳch, nhõãơt lẳ trong thõ»i kõ»³ ẵ‘a phặ°ặâng hoẳâ, toẳ n cõãưu hoẳâ nhặ° hiõ»‡n nay. Tuy nhiẳàn õ»ă ẵ‘ẳđy chẳãng tẳ´i chõ»‰ bẳ n ẵ‘õã¿n mõ»Êt lõ»êi ẳch trong sõ»‘ ẵ‘ẳ³, õãơy lẳ ngụãâi ngõ»¯ giẳãp nhẳ bẳâo hiõ»ƒu rẳµ hặân tiõã¿ng mõã¹ ẵ‘õã» cõ»ưa mẳ¬nh, ẵ‘õ»ƒ rõ»“i trẳàn cặâ sõ»ă õãơy, cẳ³ cẳâch õ»©ng xõ» thẳch hõ»êp ẵ‘õ»‘i võ»Ơi nẳ³.
Dõ»… dẳ ng nhõãn thõãơy, sau khi hõ»c xong mõ»Êt ngụãâi ngõ»¯ nẳ o ẵ‘ẳ³, dẳ¹ mỷ»‘n hay khẳ´ng, chẳãng ta thặ°õ»ng cẳ³ sõ»± liẳàn hõ»‡ nhõãơt ẵ‘õ»‹nh võ»Ơi tiõã¿ng Viõ»‡t. Vẳ dõ»±a vẳ o sõ»± ẵ‘õ»‘i chiõã¿u, so sẳânh, nhẳ bẳâo cẳ³ thõ»ƒ khõã³ng ẵ‘õ»‹nh mõ»Êt cẳâch chõã¯c chõã¯n rõã±ng tiõã¿ng Viõ»‡t cõ»ưa chẳãng ta giẳ u ẵ‘õã¹p chõã³ng kẳ©m bõãơt cõ»© ngẳ´n ngõ»¯ nẳ o trẳàn thõã¿ giõ»Ơi. Vẳ tõ»« ẵ‘ẳđy, anh ta sõã½ cẳ³ tẳ¬nh cõãêm yẳàu quẳ½ vẳ thẳâi ẵ‘õ»Ê trẳđn trõ»ng hặân ẵ‘õ»‘i võ»Ơi tiõã¿ng mõã¹ ẵ‘õã» cõ»ưa mẳ¬nh.
Bẳàn cõãânh ẵ‘ẳ³, chẳãng ta cắ©ng khẳ´ng nẳàn phõ»ư nhõãn cẳâc giẳâ trõ»‹ cõ»ưa ngẳ´n ngõ»¯ nặ°õ»Ơc ngoẳ i, mẳ ngặ°õ»êc lõãâi, phõãêi biõã¿t tiõã¿p thu chẳãng ẵ‘õ»ƒ hoẳ n thiõ»‡n thẳàm cho tiõã¿ng mõã¹ ẵ‘õã». Chõã³ng hõãân, tẳnh khoa hõ»c vẳ tẳnh chẳnh xẳâc cao cõ»ưa cẳâc ngẳ´n ngõ»¯ õãơn - ẳ‚u (nhặ° Anh, Phẳâp, Nga,...) sõã½ giẳãp cho nhẳ bẳâo sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t mõ»Êt cẳâch khẳãc chiõã¿t, mõãâch lõãâc, gẳêy gõ»n, trẳânh ẵ‘ặ°õ»êc sõ»± dẳ i dẳ²ng, cõãưu kõ»³ khẳ´ng cõãưn thiõã¿t.
Riẳàng võ»Ơi cẳâc nhẳ bẳâo nẳ³i, bẳâo hẳ¬nh, kiõã¿n thõ»©c võ» ngụãâi ngõ»¯ lõãâi cẳ ng cẳ³ ẳ½ nghẵ©a bõ»©c thiõã¿t. Vẳ¬, ngoẳ i lẳ½ do ẵ‘ẳê nẳàu trẳàn, hõ» cẳ²n cõãưn phõãêi viõã¿t ẵ‘ẳãng cẳâc tẳàn riẳàng nặ°õ»Ơc ngoẳ i, ẵ‘õã·c biõ»‡t lẳ biõã¿t cẳâch phiẳàn ẳđm chẳãng ẵ‘õ»ƒ ngặ°õ»i trẳ¬nh bẳ y phẳât ẳđm chỷã©n xẳâc; ẵ‘õ»“ng thõ»i, chẳnh hõ» cắ©ng phõãêi ẵ‘õ»c ẵ‘ẳãng nhõ»¯ng chõ»¯ nẳ y khi trõ»±c tiõã¿p xỷãơt hiõ»‡n trẳàn sẳ³ng. Viõ»‡c mõã¯c phõãêi nhõ»¯ng sặâ sỷãơt khẳ´ng ẵ‘ẳâng cẳ³ do non kẳ©m võ» trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê ngụãâi ngõ»¯ (nhõãơt lẳ tiõã¿ng Anh) cẳ³ thõ»ƒ gẳđy ra tẳâc hõãâi rõãơt lõ»Ơn: nẳ³ cõãên trõ»ă cẳ´ng chẳãng tiõã¿p nhõãn thẳ´ng tin; ẵ‘õ»“ng thõ»i, tõãâo õãơn tặ°õ»êng khẳ´ng hay võ» nhẳ bẳâo vẳ thõãm chẳ cõãê chuyẳàn mõ»ơc hay chặ°ặâng trẳ¬nh (õ»ă bẳâo in, ngặ°õ»i ta cẳ³ thõ»ƒ ẵ‘õ»• lõ»Âi cho kõ»¹ thỷãt, nhặ°ng trẳàn sẳ³ng phẳât thanh vẳ truý»n hẳ¬nh, ngặ°õ»i trẳ¬nh bẳ y tẳâc phõã©m phõãêi tõ»± mẳ¬nh gẳânh vẳâc trẳâch nhiõ»‡m); ngoẳ i ra, ẵ‘õ»‘i võ»Ơi nhõ»¯ng thẳnh giõãê, khẳân giõãê khẳ´ng biõã¿t ngụãâi ngõ»¯ hụã·c biõã¿t õ»ă mõ»©c ẵ‘õ»Ê thõãơp, nẳ³ cẳ³ thõ»ƒ khiõã¿n hõ» cắ©ng mõã¯c lõ»Âi tặ°ặâng tõ»±.
Nhặ° võãy, rẳµ rẳ ng lẳ hiõ»ƒu biõã¿t võ» tiõã¿ng nặ°õ»Ơc ngoẳ i cắ©ng gẳ³p phõãưn quan trõ»ng vẳ o viõ»‡c giõ»¯ gẳ¬n sõ»± trong sẳâng cõ»ưa tiõã¿ng Viõ»‡t.
Xỷãơt phẳât tõ»« lẳ½ do ẵ‘ẳ³, theo chẳãng tẳ´i, cõãưn quy ẵ‘õ»‹nh trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê ngụãâi ngõ»¯ cho cẳâc nhẳ bẳâo cẳ´ng tẳâc tõãâi cẳâc cặâ quan bẳâo chẳ. Chõã³ng hõãân, võ»Ơi nhõ»¯ng ngặ°õ»i tẳnh ẵ‘õã¿n thõ»i ẵ‘iõ»ƒm nẳ y ẵ‘ang õ»ă ẵ‘õ»Ê tỷ»•i tõ»« 40 tỷ»•i trõ»ă xỷ»‘ng, cõãưn cẳ³ ẳt nhõãơt lẳ trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê C tiõã¿ng Anh. Song, khẳ´ng nẳàn chõ»‰ cẵƒn cõ»© vẳ o bõã±ng cõãơp mẳ phõãêi cẳ³ hẳ¬nh thõ»©c kiõ»ƒm tra trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê thõ»±c theo ẵ‘ẳãng tiẳàu chỷã©n qỷ»‘c gia hụã·c qỷ»‘c tõã¿. Vẳ ẵ‘õ»ƒ khuýã¿n khẳch hõ» tẳch cõ»±c cõ»ưng cõ»‘ cắ©ng nhặ° nẳđng cao kiõã¿n thõ»©c võ» ngụãâi ngõ»¯, cõãưn tõ»• chõ»©c cẳâc cỷ»Êc sẳât hõãâch theo ẵ‘õ»‹nh kõ»³. Ai cẳ³ trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê cao hặân C sõã½ ẵ‘ặ°õ»êc khen thặ°õ»ăng thụãê ẵ‘ẳâng theo tõ»«ng mõ»©c tặ°ặâng õ»©ng; ngặ°õ»êc lõãâi, ai khẳ´ng ẵ‘õãât trẳ¬nh ẵ‘õ»Ê C sõã½ bõ»‹ phõãât (trõ»« ẵ‘iõ»ƒm thi ẵ‘ua, giõãêm mõ»©c thặ°õ»ăng, v.v.).
2.4. Thặ°õ»ng xuyẳàn tõ»• chõ»©c cẳâc bỷ»•i sinh hụãât rẳãt kinh nghiõ»‡m
ẵẳđy lẳ mõ»Êt hẳ¬nh thõ»©c hõã¿t sõ»©c ẵ‘ặân giõãên, tiõ»‡n lõ»êi nhặ°ng lõãâi rõãơt hiõ»‡u qỷãê ẵ‘õ»‘i võ»Ơi viõ»‡c nẳđng cao kiõã¿n thõ»©c võ» tiõã¿ng Viõ»‡t cho cẳâc nhẳ bẳâo. Cõ»© mõ»Âi tỷãưn mõ»Êt lõãưn, cẳâc nhẳ bẳâo lẳ m viõ»‡c õ»ă cẳ¹ng mõ»Êt cặâ quan hụã·c cẳ¹ng mõ»Êt bõ»Ê phõãn (tỷ»³ trặ°õ»ng hõ»êp cặâ quan nhõ» hay lõ»Ơn) cẳ³ thõ»ƒ tõ»• chõ»©c mõ»Êt bỷ»•i hõ»p ngõã¯n ẵ‘õ»ƒ trao ẵ‘õ»•i võ» cẳâc võãơn ẵ‘õ» liẳàn quan tõ»Ơi sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t trong cẳâc tẳâc phõã©m ẵ‘ẳê ẵ‘ẵƒng tõãêi hay phẳât sẳ³ng. ẵiõ»u chõ»ư ýã¿u õ»ă ẵ‘ẳđy lẳ chõ»‰ ra nhõ»¯ng hõãân chõã¿, sai sẳ³t (võ» ẵ‘õã·t cẳđu, võ» dẳ¹ng tõ»«, võ» cẳâch phẳât ẳđm, v.v.) cõ»ưa ẵ‘õ»“ng nghiõ»‡p ẵ‘õ»ƒ cẳ¹ng nhau rẳãt kinh nghiõ»‡m. Thõ»‰nh thụãêng, khi ẵ‘iõ»u kiõ»‡n cho phẳ©p, cẳ³ thõ»ƒ mõ»i cẳâc chuyẳàn gia võ» ngẳ´n ngõ»¯ hõ»c tõ»Ơi dõ»± vẳ phẳât biõ»ƒu ẳ½ kiõã¿n.
Nhõ»¯ng bỷ»•i sinh hụãât mang tẳnh khoa hõ»c nhặ° võãy chõã¯c chõã¯n sõã½ giẳãp cẳâc nhẳ bẳâo trặ°õ»ăng thẳ nh nhanh chẳ³ng hặân trẳàn con ẵ‘ặ°õ»ng chiõã¿m lẵ©nh cẳâc tri thõ»©c võ» tiõã¿ng Viõ»‡t ẵ‘õ»ƒ phõ»ơc võ»ơ cho hụãât ẵ‘õ»Êng nghõ» nghiõ»‡p cõ»ưa mẳ¬nh.
2.5. Thiõã¿t lõãp vẳ mõ»ă rõ»Êng hõ»êp tẳâc võ»Ơi cẳâc chuyẳàn gia giõ»i bẳàn ngoẳ i
Ngỷ»“n nhẳđn lõ»±c cõ»ưa mõ»Êt cặâ quan bẳâo chẳ, dẳ¹ lõ»Ơn mõãânh ẵ‘õã¿n mõãơy, cắ©ng khẳ´ng thõ»ƒ giõãêi quýã¿t ẵ‘ặ°õ»êc hõã¿t mõ»i võãơn ẵ‘õ» võ» sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t trong cẳâc tẳâc phõã©m mẳ nẳ³ tõãâo ra. Vẳ¬ cẳâc nhẳ bẳâo thặ°õ»ng lẳ cẳâc nhẳ thõ»±c hẳ nh nghiõ»‡p võ»ơ chõ»© khẳ´ng phõãêi lẳ cẳâc nhẳ nghiẳàn cõ»©u. Hõ» nhiõ»u khi khẳ´ng thõ»ƒ phẳât hiõ»‡n ra sai sẳ³t võ» ngẳ´n tõ»« trong tẳâc phõã©m cõ»ưa mẳ¬nh cắ©ng nhặ° cõ»ưa ngặ°õ»i khẳâc; vẳ trong mõ»Êt sõ»‘ trặ°õ»ng hõ»êp, ngay cõãê khi phẳât hiõ»‡n ra, hõ» cắ©ng khẳ´ng ẵ‘õ»ư cặâ sõ»ă ẵ‘õ»ƒ giõãêi thẳch tõãâi sao nhặ° thõã¿ lõãâi lẳ sai (ẵ‘iõ»u nẳ y gẳđy cõãên trõ»ă rõãơt lõ»Ơn ẵ‘õ»‘i võ»Ơi sõ»± hẳ¬nh thẳ nh cẳâc kõ»¹ nẵƒng biẳàn tõãp vẳ tõ»± biẳàn tõãp). Do ẵ‘ẳ³, cõãưn huy ẵ‘õ»Êng cẳâc chuyẳàn gia giõ»i õ»ă bẳàn ngoẳ i hõ»êp tẳâc võ»Ơi cặâ quan bẳâo chẳ õ»ă nhiõ»u phõãưn viõ»‡c khẳâc nhau: viõã¿t bẳ i; biẳàn tõãp; gẳ³p ẳ½ kiõã¿n võ» cẳâc chuyẳàn mõ»ơc hay chặ°ặâng trẳ¬nh; tham gia ẵ‘ẳ o tõãâo, bõ»“i dặ°õ»âng cẳân bõ»Ê, v.v. ẵặ°õ»êc trang bõ»‹ ẵ‘õãưy ẵ‘õ»ư cẳâc kiõã¿n thõ»©c cõãê võ» lẳ½ lỷãn lõã«n thõ»±c tiõ»…n, nhõ»¯ng ngặ°õ»i nẳ y sõã½ tõãâo ẵ‘iõ»u kiõ»‡n cho cẳâc nhẳ bẳâo võ»«a lẳ m võ»«a hõ»c mõ»Êt cẳâch hiõ»‡u qỷãê.
2.6. Lõã¯ng nghe ẳ½ kiõã¿n phõãên hõ»“i cõ»ưa cẳ´ng chẳãng
Cẳ´ng chẳãng lẳ ẵ‘õ»‘i tặ°õ»êng bẳâo chẳ hặ°õ»Ơng tõ»Ơi phõ»ơc võ»ơ, lẳ nhõ»¯ng ngặ°õ»i mẳ vẳ¬ hõ» bẳâo chẳ tõ»“n tõãâi vẳ hụãât ẵ‘õ»Êng. Do võãy, cõãưn hõã¿t sõ»©c chẳã ẳ½ lõã¯ng nghe cẳâc ẳ½ kiõã¿n phõãên hõ»“i cõ»ưa cẳ´ng chẳãng, trong ẵ‘ẳ³ cẳ³ cẳâc ẳ½ kiõã¿n võ» sõ» dõ»ơng tiõã¿ng Viõ»‡t trong cẳâc tẳâc phõã©m ẵ‘ẳê ẵ‘ẵƒng tõãêi hay phẳât sẳ³ng.
Cẳâc ẳ½ kiõã¿n ẵ‘ẳ³ cõãưn ẵ‘ặ°õ»êc xem xẳ©t, nghiẳàn cõ»©u kõ»¹ lặ°õ»âng, ẵ‘õã·c biõ»‡t lẳ nõã¿u chẳãng mang sõã¯c thẳâi nhõã¯c nhõ»ă, phẳà phẳân. ẵẳđy lẳ cặâ sõ»ă ẵ‘ẳâng tin cõãy ẵ‘õ»ƒ cẳâc nhẳ bẳâo rẳãt kinh nghiõ»‡m vẳ dõãưn hoẳ n thiõ»‡n viõ»‡c sõ» dõ»ơng ngẳ´n tõ»« cõ»ưa mẳ¬nh. Vẳ¬ cẳ´ng chẳãng ẵ‘ẳch thõ»±c thặ°õ»ng rõãơt khẳâch quan trong nhõãn xẳ©t, ẵ‘ẳânh giẳâ. Thẳàm vẳ o ẵ‘ẳ³, nhõ»¯ng ngặ°õ»i gõ»i ẳ½ kiõã¿n phẳà phẳân ẵ‘õã¿n cặâ quan bẳâo chẳ võ» cặâ bõãên lẳ nhõ»¯ng ngặ°õ»i cẳ³ kiõã¿n thõ»©c võ»¯ng vẳ ng võ» võãơn ẵ‘õ» mẳ hõ» quan tẳđm.
Ngoẳ i ra, cõãưn thặ°õ»ng xuyẳàn tõ»• chõ»©c cẳâc cỷ»Êc ẵ‘iõ»u tra dặ° lỷãn ẵ‘õ»Êc giõãê, khẳân giõãê hay thẳnh giõãê võ» viõ»‡c sõ» dõ»ơng ngẳ´n ngõ»¯ trong cẳâc sõãên phõã©m bẳâo chẳ. Kõã¿t qỷãê nhõ»¯ng cỷ»Êc ẵ‘iõ»u tra nẳ y chõã¯c chõã¯n sõã½ gẳ³p phõãưn tẳch cõ»±c ẵ‘õ»‘i võ»Ơi viõ»‡c nẳđng cao chõãơt lặ°õ»êng tiõã¿ng Viõ»‡t õ»ă ẵ‘ẳđy...
(cẳ²n tiõã¿p)
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
Một vài góp ý với báo Tin Tức về biên tập (01/08/2008 09:45:30)
Một vài góp ý với báo Tin Tức về biên tập (01/08/2008 09:44:59)
Liên chi hội nhà báo TTXVN thăm và giao lưu tại tỉnh Ninh Bình (07/07/2008 10:12:21)
Đại diện TTXVN tham dự diễn đàn đối thoại báo chí toàn cầu lần thứ ba. (07/07/2008 10:10:19)
TTXVN đoạt 4 giải C giải Báo chí quốc gia 2007 (07/07/2008 10:03:17)
Những kỷ lục thế giới về Báo chí (07/07/2008 09:51:32)
2007 năm có nhiều nhà báo bị thiệt mạng (07/07/2008 09:50:22)
Vì một Thông tấn xã năng động, cần phải đổi mới (07/07/2008 09:41:17)
Tiết kiệm điện, bắt đầu từ ý thức (07/07/2008 09:38:17)
Công tác thông tấn nhìn nhận qua Giải Báo chí Quốc gia (07/07/2008 09:36:52)
