Thứ sáu, ngày 05/07/2024

Sổ tay phóng viên

Cảm nhận về một tác phẩm đoạt giải A

(04/11/2008 10:04:25)

Giải A thể loại tin, bài quốc tế đối nội Giải báo chí TTXVN 2008 là chùm bài "Trung Đông: Đạo Hồi, dầu lửa, chiến tranh, và..." của nhà báo Phạm Phú Phúc, Trưởng phân xã Cai-rô (Ai Cập). Đây là năm thứ hai liên tiếp, Phạm Phú Phúc đoạt giải cao nhất về thể loại này.

            Cũng như năm 2007, tác giả Phạm Phú Phúc gửi hai chùm bài dự thi và cả hai tác phẩm của anh đều đạt điểm cao trong vòng chung khảo của Hội đồng Giải báo chí TTXVN. Nhưng theo quy chế, mỗi tác giả chỉ được xét trao giải cho một tác phẩm, nên chỉ có một phần thưởng dành cho anh trong mỗi mùa dự thi. Song như tôi hiểu, đối với anh Phúc (cũng như phần đông phóng viên, biên tập viên khác trong cơ quan), việc tham gia giải không phải để lấy thành tích, cũng không phải cho... vui, mà quan trọng hơn là để ủng hộ một phong trào mang tính nghiệp vụ, góp phần nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả thông tin của TTXVN.

             Trở lại với tác phẩm "Trung Đông: Đạo Hồi...", chúng ta đều biết Trung Đông - vùng đất giàu tài nguyên nhưng chiến tranh xảy ra liên miên - luôn chứa đựng nhiều điều huyền bí, không chỉ ở những sa mạc mênh mông biển cát hay những cặp mắt thăm thẳm sau tấm mạng che mặt của phụ nữ Hồi giáo. Tìm hiểu về lịch sử, con người và mảnh đất kéo dài từ phần chóp của Tây Nam Á (Iran), quét hết vùng Vịnh, bán đảo Arập, rồi tràn sang Bắc Phi, từ lâu đã là nhu cầu của bạn đọc báo Tin Tức.

            Trong khi đó, dù chỉ sau hai tháng chính thức ra đời, chuyên mục "Hồ sơ - Tư liệu" của báo Tin Tức đã nhận được rất nhiều lời hưởng ứng, động viên của độc giả khắp cả nước. Theo sự chỉ đạo của lãnh đạo TTXVN và chỉ vài chục phút sau khi bức thư của Toà soạn được gửi đi, phóng viên Phạm Phú Phúc đã có thư trả lời nhận viết bài cho chuyên mục. Nội dung, số lượng từ, hình ảnh minh họa, thời gian gửi bài... cho từng kỳ của loạt bài đã nhanh chóng được hai đầu thỏa thuận theo sự chủ động từ phía Trung Đông. Tất cả chỉ diễn ra trong vòng chưa đầy một giờ liên lạc qua e-mail. Rồi hình như anh Phúc đã... không ngủ vì ngay ngày hôm sau, Tòa soạn đã nhận được hai kỳ đầu tiên của loạt bài gồm năm kỳ của anh ("Trung Đông, nơi đạo Hồi là máu thịt, là tất cả"; "Những đứa con hư" của dầu lửa Trung Đông"; "Hận thù đẻ ra bạo lực và nuôi sống chiến tranh"; "IBM, anh là ai?" và "Việt Nam bao giờ cũng là ‘Al-Auoăn’").

            Trong loạt bài này, Phạm Phú Phúc đã cung cấp cho độc giả một cái nhìn toàn cảnh - từ quá khứ đến hiện tại và một chút viễn cảnh - của "rốn dầu mỏ" đồng thời là "chảo lửa" của thế giới, nơi thông tin về các cuộc chiến tranh và xung đột xuất hiện gần như hàng ngày trên các phương tiện truyền thông toàn cầu.

            Không giống như các nguồn tư liệu được thu thập theo những cách chính thức và hàn lâm, loạt bài này được bổ sung rất nhiều tư liệu "sống" của một phóng viên say nghề, từng có nhiều năm lăn lộn tại Trung Đông, thông thạo ngôn ngữ Arập, có quan hệ rộng với nhiều tầng lớp người bản địa và thông hiểu phong tục, tập quán địa phương như "trong lòng bàn tay". Chính vì thế, tác phẩm của anh đã cung cấp cho người đọc một bức tranh khá toàn diện về Trung Đông và thế giới Hồi giáo đương đại (trong các bài trước đây, anh Phúc cũng đã thành công khi viết về lịch sử, về gốc gác những cuộc xung đột tại miền đất này). Anh cũng khéo léo đề cập những phong tục tập quán, văn hóa, tính cách... (nhiều khi là có một không hai) của người bản địa. Dưới ngòi bút của anh, người ta thấy hiển hiện một Trung Đông nghẹt thở vì bạo lực do đầy rẫy những mâu thuẫn nội bộ và sự can thiệp từ bên ngoài: "Có lẽ không đâu ngoài Trung Đông, lòng hận thù lại đan xen, sâu sắc và dai dẳng đến thế. Cùng với thời gian và những biến cố lịch sử, nó cứ chồng chất mãi lên, rồi đẻ ra chiến tranh, sinh ra mâu thuẫn tôn giáo, phe phái, dòng tộc, để cuốn tất cả vào bom đạn..." (mục "Hận thù đẻ ra bạo lực và nuôi sống chiến tranh"). Hay một Trung Đông của những con người luôn suy nghĩ và hành động theo những giáo lý hà khắc; luôn phó mặc cho số phận, cho sự sắp xếp của Thánh: "...cách đây 2 năm, khi công tác tại Xyri, tôi tình cờ gặp lại anh bạn thân M. Kassem cùng học ở Liên Xô cũ, được anh cho biết hành nghề bác sỹ như anh dễ lắm, vì dù có mổ nhầm, gây chết bao nhiêu bệnh nhân cũng không sao, do ai cũng tin rằng chết-sống là do Thánh sắp đặt rồi, chứ không phải do lưỡi dao tội lỗi từ những lần nợ thi triền miên khi anh du học..." (mục "Thế giới của Thánh Allah").

            Tuy nhiên, độc giả vẫn thấy gần gũi, cảm động khi đọc về con người và mảnh đất lạ lẫm đó nhờ những câu chuyện anh kể trong bài "Việt Nam bao giờ cũng là ‘Al-Auoăn’" nói về tình cảm thân thiết, hữu nghị và đoàn kết của những người Arập đi với nhân dân ta. Những chi tiết, những câu chuyện trong bài không phải là cái gì sáo rỗng hay lên gân, vì tất cả đều là sự thật. Tác giả có lần tâm sự với chúng tôi, rằng anh rất ấn tượng, rất cảm động và ghi nhớ như một kỷ niệm không thể quên khi một người phụ nữ Arập nội trợ bình thường đã chủ động gặp anh để hỏi thăm về sự cố sập cầu Cần Thơ...

            Sẽ là không nhân bản, không "kết thúc có hậu" nếu người đọc chỉ thấy những gì rối ren, bất ổn, đen tối của Trung Đông. Nhưng đối với người trong cuộc như anh Phúc, thật khó mà "lạc quan tếu", bởi anh hiểu rõ bản chất của sự việc, hiểu cái khó khăn, bế tắc của các cuộc xung đột triền miên nơi đây. Vì thế, chúng ta có thể hài lòng khi ở cuối bài viết, anh bày tỏ niềm mong mỏi những gì tốt đẹp cho Trung Đông khi anh phản đối những tiên đoán bi quan của một giáo chủ ở Libăng liên quan đến tương lai hòa bình ở miền đất này: "Không! Hy vọng rồi đây ông ta sẽ bị sai, bởi ánh sáng Hòa bình, Hữu nghị đã tỏa muôn nơi rồi, chả lẽ cứ chừa mãi vùng này sao?".

            Cũng như những tác phẩm khác anh gửi về Tòa soạn báo Tin Tức, chùm bài của Phạm Phú Phúc ít phải biên tập; có phong cách riêng; chặt chẽ trong câu chữ, trong bố cục; cẩn thận và lôgích trong lập luận và luôn đầy ắp thông tin. Đó là lý do chính khiến loạt bài trở nên hấp dẫn và cuốn hút, nhận được sự cổ vũ nhiệt tình của độc giả cả nước. Cho đến gần đây, trong một hội nghị, khi theo dõi các doanh nhân lúi húi đọc chùm bài này trong cuốn sách "Lật lại những trang hồ sơ mật" (tập 1), do báo Tin Tức phối hợp với Nhà Xuất bản Thông tấn ấn hành, chúng tôi mới cảm nhận hết sự hấp dẫn của những vấn đề mà anh Phúc đã tìm hiểu và thể hiện.

            Xin chúc mừng tác giả và hy vọng ngày càng nhận được nhiều tin, bài, ảnh có chất lượng của các cây bút, tay máy ở mọi miền đất nước và ở các phân xã ngoài nước, góp phần tăng tính hấp dẫn của thông tin TTXVN nói chung và báo Tin Tức nói riêng đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin của bạn đọc cả nước.

Lê Duy Truyền
Theo Nội san Thông tấn số 10/2008