Thứ bảy, ngày 20/04/2024

Truyền thống

40 năm báo Tin tức (14/5/1983-14/5/2023): Những bài báo “dậy sóng” dư luận

(02/06/2023 09:04:12)

Ngay từ những ngày đầu ra mắt, Tuần Tin tức đã là tờ báo đi đầu trong công cuộc đổi mới báo chí, chống tiêu cực quyết liệt với những bài báo “dậy sóng” dư luận, thậm chí có lúc phải dũng cảm đối mặt với những phản ứng dữ dội, bị “kiện” lên Ban Tuyên huấn Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo Trung ương). Nội san Thông tấn xin giới thiệu những chia sẻ của nhà báo Nguyễn Văn Trường, nguyên Phó tổng biên tập báo Tuần Tin tức, về những ngày đầu của báo.

Ấn phẩm Tuần Tin tức để lại nhiều dấu ấn trong lòng độc giả trong nước và quốc tế

Đi đầu trong đổi mới báo chí
 
Trong ngôi nhà nhỏ trên phố Vương Thừa Vũ (Thanh Xuân, Hà Nội), nhà báo Nguyễn Văn Trường, nguyên Phó tổng biên tập báo Tuần Tin tức, nguyên Trưởng ban biên tập tin Trong nước, vẫn lưu giữ rất nhiều bài viết, số báo Tuần Tin tức trong suốt những năm qua. Gần 90 tuổi, sức khoẻ có phần suy giảm, mắt mờ, tay run, nhưng ông vẫn nhớ rõ từng kỷ niệm, từng bài báo hấp dẫn, có tính chiến đấu cách đây gần 40 năm.
 
Là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho báo Tuần Tin tức, ông vẫn nhớ như in ngày 14/5/1983, Tuần Tin tức ra số đầu tiên. Ấn phẩm mới của Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) đã phục vụ kịp thời công cuộc đổi mới của Đảng bằng những bài báo chân thực, đấu tranh trực diện với tiêu cực.
 
“Thời gian đầu, chưa có tòa soạn riêng mà chỉ là ghép, kiêm nhiệm. Các ban biên tập chọn tin, bài, ảnh hoàn chỉnh từng số rồi đưa qua tôi và anh Đắc (sau anh Nguyễn Đức Giáp, Phó trưởng ban biên tập tin Thế giới, thay anh Đắc) duyệt lại. Sau đó, trình anh Đào Tùng, Tổng giám đốc TTXVN trực tiếp làm Tổng biên tập, rồi đưa in”.
 
Ban biên tập tin Trong nước khi ấy chọn một số anh em thực hiện chức năng gần như một tòa soạn, gồm: Vũ Duy Thông, Trần Tích, Đức Yên, Sỹ Chân... Sau khi báo đã vào “guồng”, tòa soạn chính thức được thành lập. Bộ biên tập bổ nhiệm anh Trần Mai Hạnh (Ủy viên Ban biên tập tin Trong nước) làm Thư ký tòa soạn; bổ sung anh Hoàng Dương, Trưởng phân xã Hà Nội, làm Phó thư ký tòa soạn.
 
Ông kể, khi đó, phần tin thế giới vốn đã phong phú, chỉ cần sàng lọc, biên soạn lại là có thể dùng được. Riêng phần tin trong nước, cần chọn những vấn đề có tính chỉ đạo nhưng phải hấp dẫn. Quan điểm thống nhất là: để phát triển báo Tuần Tin tức phải mở rộng “cánh quạt” thông tin, tờ báo phải đề cập những vấn đề mà công chúng đang quan tâm, góp phần nâng cao kiến thức cho người đọc, cố gắng đi vào đời thường và giảm bớt tin công báo, tin hội nghị, nhất là phải thay đổi phương thức thể hiện sao cho hấp dẫn.
 
Từ định hướng trên, Tuần Tin tức bắt đầu cải tiến, thay đổi cách thông tin, cách tân lối thể hiện. Chẳng hạn, những dòng tin thời tiết ngắn gọn, khô khan được chuyển đổi hấp dẫn hơn, gắn với du lịch, sức khỏe, mùa màng, tình hình sâu bệnh ở cây trồng, dịch bệnh ở gia súc...
 
Ban biên tập báo đề nghị các phân xã thông tin nhanh về giá cả thị trường tự do ở các chợ thuộc các thành phố lớn, tỉnh lớn, bên cạnh bảng giá của Ủy ban Vật giá Nhà nước, được đông đảo bạn đọc quan tâm theo dõi. Đồng thời, khuyến khích những tin thú vị như: giữa hè có mưa tuyết ở Sapa hoặc sương mù dày đặc ở một vùng nào đó gây trở ngại giao thông; sương muối làm chết cây trồng… góp phần mở rộng kiến thức người đọc. Bên cạnh đó, báo cũng có nhiều bài chuyên sâu về sân khấu, hội họa, điện ảnh, âm nhạc, kiến trúc…
 
Dũng cảm bảo vệ sự thật
 
Ngay từ những số đầu tiên, Tuần Tin tức đã được bạn đọc mến mộ không chỉ ở phương thức thể hiện hấp dẫn, mà còn bởi nội dung đa dạng, với nhiều tin, bài bổ ích, hấp dẫn, đặc biệt là những phóng sự điều tra chống tiêu cực gây chấn động công luận.
 
Ông Nguyễn Văn Trường nhớ lại: “Khi bàn về đề tài chống tiêu cực, chúng tôi quan niệm, phải quan tâm, đi sâu vào thực tiễn, phát hiện và phản ánh trung thực những vấn đề cản trở sản xuất, phát triển kinh tế, những lãng phí trong sản xuất tiêu dùng. Khi ấy, lưu thông phân phối còn nặng cơ chế bao cấp, xin cho, dẫn đến tệ nạn cửa quyền, lợi dụng “ô dù” để che chắn những hành động bất minh... Ngoài ra, phải mở rộng diện tin, bài chống tiêu cực, chống buông lỏng quản lý trong các ngành kinh tế, tình trạng tự do, vô chính phủ, không tôn trọng kỷ cương phép nước, bệnh thành tích, báo cáo không trung thực,… ”.
 
Thời điểm đó, than là ngành công nghiệp quan trọng để khôi phục kinh tế sau chiến tranh, nhưng lại đang rơi vào thời kỳ sản xuất khó khăn, có nguy cơ ngưng trệ. Nguyên nhân chủ yếu nằm trong chỉ đạo sản xuất, trang thiết bị, vận tải mỏ, khâu phân phối lưu thông, song “nút thắt” cần tháo gỡ vẫn là yếu tố con người. Đời sống công nhân giảm sút. Một số nơi đã thay thế đường sữa bồi dưỡng ca 3 cho công nhân bằng thuốc lá hoặc mặt hàng tiêu dùng khác. Phát hiện vấn đề này, phóng viên Vũ Duy Thông, từng nhiều năm thường trú ở vùng mỏ, đã viết ngay bài điều tra “Ngành than trước ngưỡng báo động”.
 
Bài báo đăng tải trên Tuần Tin tức lập tức như “nồi hơi” bật nổ, gây chấn động trong hàng vạn công nhân vùng mỏ. Họ tìm tờ báo, sao chép lại bài báo và truyền tay nhau đọc.
 
Người dân tập trung trước cổng Văn phòng đại diện TTXVN tại TP. Hồ Chí Minh, thời điểm sau sự kiện 11/9/2001, để chờ mua báo Tin tức

Hay phóng sự điều tra “Cướp cạn giữa ban ngày” của Thơ Linh Cơ (bút danh của nhà báo Vũ Tâm, nguyên Tổng biên tập báo Tuần Tin tức) phê phán Đặng Đình Tám, Giám đốc một công ty kinh doanh lớn của tỉnh Thanh Hóa. Sau đó, thêm một số bài “hậu” Đặng Đình Tám - “Lan lừa”, ỷ thế có “ô dù” cấp cao của tỉnh; lộng quyền, tham ô, hủ hóa, trù bức người tố cáo. Vụ này làm giảm uy tín của Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Hà Trọng Hòa do dung túng Đặng Đình Tám và tay chân của hắn.
 
Tuần Tin tức thời kỳ đó mở rộng đề tài chống tiêu cực trên nhiều lĩnh vực với những bài điều tra, phóng sự được đông đảo bạn đọc đón chờ. Đó là những bài phê phán tình trạng “Buông lỏng quản lý ở nhà máy cao su Sao Vàng Hà Nội”, dẫn đến sản xuất sụt giảm, chất lượng sản phẩm kém (phóng viên Thao Lan); bài phát hiện “Những ngôi nhà bất minh” của nhóm phóng viên Phân xã Hà Nội; “Nạn buôn đồ cổ, đồ giả cổ” (nhóm phóng viên Phân xã Hải Phòng)...
 
Có thể nói, Tuần Tin tức là tờ báo đi đầu trong công cuộc đổi mới báo chí, chống tiêu cực quyết liệt. Thời ấy, không khí nghiệp vụ, phát hành tin, báo của TTXVN tại số 5 Lý Thường Kiệt rất sôi động, hào hứng. Đặc biệt, khi những số báo Tuần Tin tức có bài chống tiêu cực, các sạp báo ở quanh trụ sở số 5 Lý Thường Kiệt và nhiều sạp trong thành phố đều sớm bán hết sạch.
 
Những bài báo có sức nặng như những nhát búa tạ giáng vào tệ nạn tiêu cực lúc bấy giờ đã góp phần tạo dựng uy tín của Tuần Tin tức với bạn đọc. Tờ báo đã nhìn thẳng vào sự thật, dũng cảm phản ánh trung thực vụ việc; góp phần phục vụ sự nghiệp đổi mới của Đảng./.

Thu Trang - Trung Nguyên
Nội san Thông tấn số 5/2023