Thứ sáu, ngày 10/05/2024

Sổ tay phóng viên

Nhớ mãi nhiệm kỳ ở đất nước chùa Tháp

(01/10/2012 11:28:37)

Trong ba nhiệm kỳ làm phóng viên thường trú nước ngoài, tôi nhớ nhất nhiệm kỳ làm phóng viên ở Campuchia (CPC) giai đoạn thực thi Hiệp định hòa bình Paris về CPC (1991-1994).

Đ/c NguyáỪẦn QuáỪỔc Uy (ngáỪỘi hàng ẢỔáỨậu dành cho bÃắo chÃễ) dáỪổ buáỪỚi háỪỄp bÃắo cáỪậa TháỪậ tẳồáỪỈng HunSen táỨắi sÃằn bay Pochentong - Phnom Penh - Campuchia (nẢẶm 1994)

TháỪŨi áỨầy trÃến ẢỔáỨầt CPC cÃỠ  hẳắn hai ngàn nhà bÃắo, cháỪậ yáỨƯu cáỪậa cÃắc nẳồáỪỈc phẳồẳắng TÃằy ẢỔáỨƯn ẢỔẳồa tin và cáỪỚ vĂẹ cho phÃắi báỪỎ LiÃến háỪặp quáỪỔc (Cẳắ quan quyáỪẮn láỪổc lÃằm tháỪŨi cáỪậa LHQ táỨắi CPC, viáỨƯt táỨốt theo tiáỨƯng Anh là UNTAC) do ÃƠng Y. Akasi (Yasushi Acashi) lÃặnh ẢỔáỨắo, váỪỈi 21.000 quÃằn và 2,8 táỪẸ ẢỔÃƠ la MáỪỰ.

TÃểnh hÃểnh CPC lÃỨc ẢỔÃỠ háỪỞn loáỨắn, pháỪẹc táỨắp và cÃỠ nhiáỪẮu nguy cẳắ bÃỰng náỪỚ chiáỨƯn tranh. MáỪỎt sáỪỔ phe phÃắi, ẢỔáỨởc biáỪẬt là phÃắi Khẳắ me ĐáỪỐ ẢỔÃặ dÃỰng biáỪẬn phÃắp quÃằn sáỪổ ẢỔáỪẶ máỨởc cáỨặ nÃến mÃắu váỨền tiáỨƯp táỪầc ẢỔáỪỚ, lÃằy lan sang cáỨặ láỪổc lẳồáỪặng UNTAC.

ĐáỪẶ ẢỔáỪỀnh hẳồáỪỈng hoáỨắt ẢỔáỪỎng, TrẳồáỪỲng phÃằn xÃặ NguyáỪẦn QuáỪỔc Uy háỪỄp phÃằn xÃặ tháỪỔng nháỨầt cháỪậ trẳồẳắng: BÃắm cÃắc hoáỨắt ẢỔáỪỎng cáỪậa UNTAC, chÃễnh pháỪậ HunSen, cÃắc phÃắi Hoàng gia, SonSan và Khẳắ me ĐáỪỐ; khÃƠng báỪỐ sÃỠt cÃắc buáỪỚi háỪỄp bÃắo vÃể ẢỔÃỠ là nẳắi cÃắc táỪỚ cháỪẹc quáỪỔc táỨƯ, cÃắc nẳồáỪỈc và cÃắc phe phÃắi CPC tháỪẶ hiáỪẬn quan ẢỔiáỪẶm láỨễp trẳồáỪŨng chÃễnh tháỪẹc; quan tÃằm chÃỨ Ãơ ẢỔáỨƯn cuáỪỎc sáỪỔng cáỪậa cáỪỎng ẢỔáỪỘng ngẳồáỪŨi ViáỪẬt trÃến ẢỔáỨầt nẳồáỪỈc CPC, nháỨầt là áỪỲ tháỪậ ẢỔÃƠ và cÃắc vÃỰng pháỪầ cáỨễn; ẳồu tiÃến cho nháỪống ẢỔáỪỎt biáỨƯn quan tráỪỄng xáỨẹy ra áỪỲ ẢỔáỪỀa bàn.

TháỪổc hiáỪẬn cháỪậ trẳồẳắng tháỪẹ nháỨầt, anh Uy và tÃƠi theo ráỨầt sÃắt cÃắc di biáỨƯn ẢỔáỪỎng cáỪậa ẢỔáỪỔi tẳồáỪặng. Anh Uy ẢỔi sÃằu hẳắn váỪẮ UNTAC. TÃƠi ẢỔi sÃằu hẳắn váỪẮ ChÃễnh pháỪậ HunSen. CÃỠ nhiáỪẮu láỨận, hai chÃỨng tÃƠi báỪỐ cáỨặ ngày theo cÃắc ÃƠng Y.Akassi, Sihanouk, HunSenâẠẩ ẢỔáỪẶ láỨầy tin. NháỪŨ ẢỔÃỠ, thÃƠng tin anh Uy gáỪễi váỪẮ TáỪỚng xÃặ ẢỔáỨặm báỨặo tÃễnh liÃến táỪầc, chÃễnh xÃắc, káỪỀp tháỪŨi, ẢỔÃỨng tráỪỄng tÃằm và cÃỠ giÃắ tráỪỀ.

VáỪỈi cháỪậ trẳồẳắng tháỪẹ hai, viáỪẬc tháỪổc hiáỪẬn khÃƠng dáỪẦ. MáỨễt ẢỔáỪỎ háỪỄp bÃắo dày ẢỔáỨởc, cÃỠ ngày diáỪẦn ra báỪỔn nẢẶm cuáỪỎc, áỪỲ cÃắc ẢỔáỪỀa ẢỔiáỪẶm cÃắch xa nhau hàng cháỪầc cÃằy sáỪỔ. NhiáỪẮu láỨận tÃƠi và anh Uy phÃằn nhau cháỨắy sÃƠ dáỪổ cÃắc cuáỪỎc háỪỄp bÃắo. LÃỨc váỪẮ anh Uy là ngẳồáỪŨi pháỨặi cháỪỀu tráỨễn. VÃể áỪỲ phÃằn xÃặ, cháỪẸ cÃỠ anh biáỨƯt tiáỨƯng Anh và tiáỨƯng CPC, hai tháỪẹ tiáỨƯng dÃỰng trong cÃắc cuáỪỎc háỪỄp bÃắo, tÃƠi ẢỔi háỪỄp cháỪẸ ghi Ãằm láỨắi. CáỪẹ máỪỞi láỨận nhẳồ tháỨƯ, anh Uy ngáỪỘi lÃể trong phÃỗng váỪỈi chiáỨƯc mÃắy ghi Ãằm, pháỨặi ẢỔáỨƯn 7, 8 giáỪŨ táỪỔi máỪỈi xong viáỪẬc (nhiáỪẮu ẢỔÃếm tháỪẹc táỪỈi sÃắng ẢỔáỪẶ káỪỀp dáỪỀch xong toàn vẢẶn cÃắc bẢẶng ghi Ãằm phÃắt biáỪẶu cáỪậa Hoàng thÃằn Sihanouk và TháỪậ tẳồáỪỈng HunSen).

CÃỗn cháỪậ trẳồẳắng tháỪẹ ba? ĐÃằy là náỪỞi ẢỔau khÃỠ giÃặi bày. Trong cuáỪỎc ẢỔáỨầu ẢỔÃắ tranh giành quyáỪẮn láỪổc giáỪốa cÃắc phÃắi CPC, ngẳồáỪŨi ViáỪẬt chÃỨng ta áỪỲ CPC tráỪỲ thành váỨễt hy sinh. CÃắc váỪầ chÃắy nhà, ẢỔÃắnh ẢỔáỨễp bà con ta diáỪẦn ra thẳồáỪŨng xuyÃến. TháỪẸnh thoáỨặng cÃỠ váỪầ giáỨƯt ngẳồáỪŨi theo kiáỪẶu Pol Pot (cháỨởt ẢỔáỨậu cho trÃƠi sÃƠng) khiáỨƯn dẳồ luáỨễn quáỪỔc táỨƯ cẢẶm phÃằÌẶn lÃến Ãắn. Anh Uy nÃỠi váỪỈi tÃƠi: "Anh An theo sÃắt cÃắc váỪầ viáỪẬc ngẳồáỪŨi ViáỪẬt báỪỀ giáỨƯt ẢỔáỪẶ cung cáỨầp thÃƠng tin váỪẮ nẳồáỪỈc làm cẳắ sáỪỲ ẢỔáỪẶ Nhà nẳồáỪỈc ta cÃỠ ẢỔáỪỔi sÃắch váỪỈi UNTAC và cÃắc phe phÃắi CPC nháỨổm báỨặo váỪẬ kiáỪẮu bào ta". ThÃƠng qua nháỪống thÃƠng tin do phÃằn xÃặ cung cáỨầp, ĐáỨắi sáỪẹ ViáỪẬt Nam táỨắi CPC TráỨận Huy Chẳồẳắng ẢỔÃặ nhiáỪẮu láỨận lÃến tiáỨƯng trẳồáỪỈc cÃƠng luáỨễn và ẢỔáỪẮ ngháỪỀ UNTAC, cÃắc phÃắi CPC pháỨặi cÃỠ biáỪẬn phÃắp háỪốu hiáỪẬu ẢỔáỪẶ ngẢẶn cháỨởn ngay cÃắc hành ẢỔáỪỎng giáỨƯt ngẳồáỪŨi man ráỪặ này.

áỪỤ cháỪậ trẳồẳắng tháỪẹ tẳồ, cÃắc sáỪổ kiáỪẬn ẢỔáỪỎt biáỨƯn quan troÌặng diáỪẦn ra liÃến táỪầc áỪỲ nhiáỪẮu gÃỠc ẢỔáỪỎ khÃắc nhau nhẳồ biáỪẶu tÃểnh, nÃẹm láỪổu ẢỔáỨắn, mÃằu thuáỨền bÃỰng náỪỚ giáỪốa cÃắc phe phÃắi và trong táỪềng phÃắiâẠẩ TÃƠi nháỪỈ nháỨầt là sáỪổ kiáỪẬn láỨận ẢỔáỨậu tiÃến Khieu Samphan, káỨỪ cáỨậm ẢỔáỨậu Khẳắ me ĐáỪỐ (trÃến danh nghẢẹa), tráỪỲ váỪẮ Phnom Penh. LáỨận ẢỔÃỠ hàng váỨắn dÃằn Phnom Penh bao vÃằy cẢẶn nhà cÃỠ Khieu Samphan trÃỨ ngáỪầ, nÃẹm gáỨắch, ẢỔÃắ làm y báỪỀ thẳồẳắng áỪỲ máỨởt. BáỨầt cháỨầp cẳắn mẳồa ẢỔÃắ, tÃƠi nhanh chÃỠng leo lÃến cáỪỎt ẢỔiáỪẬn sÃắt ngÃƠi nhà, cháỪầp ẢỔẳồáỪặc báỪẹc áỨặnh máỨởt Khieu Samphan ẢỔáỨậm ẢỔÃểa mÃắu.

SáỪổ kiáỪẬn tháỪẹ hai tÃƠi muáỪỔn nÃỠi ẢỔáỨƯn là láỨận máỪỎt sáỪỔ quan cháỪẹc cáỨầp cao trong chÃễnh pháỪậ HunSen "ly khai", láỨễp "vÃỰng táỪổ tráỪỀ" gáỪỘm 7 táỪẸnh giÃắp biÃến giáỪỈi ViáỪẬt Nam, ẢỔáỪẶ pháỨặn ẢỔáỪỔi káỨƯt quáỨặ TáỪỚng tuyáỪẶn cáỪễ do UNTAC táỪỚ cháỪẹc và giÃắm sÃắt vào thÃắng 5 nẢẶm 1993. ĐáỪẶ tÃểm hiáỪẶu tháỪổc cháỨầt cáỪậa váỪầ này, anh Uy và tÃƠi  phÃỠng xe táỪề Phnom Penh xuáỪỔng táỪẸnh Svay Rieng (theo ẢỔẳồáỪŨng váỪẮ  ViáỪẬt Nam). DáỪỄc ẢỔẳồáỪŨng, cÃỠ nhiáỪẮu báỪỔt lÃễnh canh gÃắc. CÃắc phẳồẳắng tiáỪẬn giao thÃƠng ẢỔáỪẮu báỪỀ Ãắch láỨắi. ĐiáỪẮu láỨắ là sau khi trÃểnh giáỨầy táỪŨ, xe phÃằn xÃặ ẢỔẳồáỪặc quyáỪẮn ẢỔi tiáỨƯp. TÃƠi và anh Uy ẢỔáỨởt dáỨầu háỪỐi váỪẮ kháỨặ nẢẶng tháỨễt sáỪổ cáỪậa váỪầ "ly khai" này. Sau khi tiáỨƯp xÃỨc váỪỈi máỪỎt sáỪỔ quan cháỪẹc ẢỔáỪỀa phẳồẳắng táỪẸnh Svay Rieng, chÃỨng tÃƠi hiáỪẶu rÃộ báỨặn cháỨầt cáỪậa sáỪổ kiáỪẬn này và ẢỔÃặ bÃắo cÃắo káỪỀp tháỪŨi váỪẮ nẳồáỪỈc.

VáỪỈi nhiáỪẮu káỪở niáỪẬm sÃằu sáỨốc nhẳồ tháỨƯ, nháỪống ngày làm phÃỠng viÃến trÃến ẢỔáỨầt nẳồáỪỈc ChÃỰa ThÃắp khÃƠng bao giáỪŨ phai máỪŨ trong trÃễ nháỪỈ cáỪậa tÃƠi.

 

Nguyễn Đăng An
Theo Nội san Thông tấn, số 9/2012