Thứ năm, ngày 23/10/2025

Sổ tay phóng viên

Phân cảnh kỹ thuật truyền hình

(08/06/2010 10:13:16)

Phân cảnh kỹ thuật là biến một kịch bản văn học - ý tưởng - đề tài thành một kịch bản phân cảnh để cụ thể hóa ý tưởng- đề tài đó. Cụ thể hơn, ta có thể thực hiện theo từng bước như sau: Từ kịch bản văn học - ý tưởng - đề tài đến đề cương hình ảnh đến phân cảnh kỹ thuật.

            Bản phân cảnh kỹ thuật chứa đựng các thông tin về số lượng hình ảnh, cỡ cảnh (khuôn hình), nội dung hình ảnh, góc quay, động tác máy, thời lượng, kỹ thuật ánh sáng, âm thanh...

            Khái quát phân cảnh kỹ thuật là diễn giải bộ phim trên giấy, thể hiện sự ghép nối các cảnh một cách hợp lý, logic. Xử lý các chi tiết, các mối nối bằng việc sử dụng các cỡ cảnh, các động tác máy bằng một số hiệu ứng- kỹ xảo nhằm gây ấn tượng nhân mạnh chủ đề - tư tưởng của phim.

            Phân cảnh kỹ thuật là cơ sở để thực hiện bộ phim về phần hình ảnh như: Ghi hình cái gì? Ghi hình như thế nào? Với mục đích gì? Muốn nói lên điều gì qua hình ảnh?...

            Kịch bản trong góc độ sản xuất chỉ là tài liệu, do đó giá trị chính của nó là nội dung từ đó sắp xếp các ý tưởng, các hình ảnh từ tình trạng bề bộn, lung tung, lộn xộn trở nên có trật tự ngăn nắp: Mở đầu ra sao, đoạn giữa có mấy phân đoạn, kết nối hình ảnh như thế nào, hình ảnh gì gây ấn tượng, kết nối và chuyển ý các phân đoạn như thế nào, kết thúc ở đâu (sự việc, thời gian, không gian)...

            Trên thực tế, những ý tưởng ban đầu khi viết phân cảnh kỹ thuật luôn bị thay đổi trong quá trình thực hiện. Những cái cần thì không có và ngược lại, cái hiện có thì không cần. Vì vậy, người quay phim phải linh động, tận dụng những cái có sẵn để sáng tạo ra những góc quay nhằm đáp ứng các yêu cầu về kịch bản - ý tưởng.

            Để làm tốt phân cảnh kỹ thuật ta phải cố gắng thực hiện được một số bước chuẩn bị như sau:

 

            Tư tưởng - chủ đề:

            Chủ đề phải rõ ràng về tư tưởng: khen, chê hay phản ánh. Nếu là phản ánh thì có cái gì nói cái đó (không khen, không chê), tuy nhiên vẫn có ý đồ của người quay phim.

 

            Nghiên cứu:

            Vận dụng quy luật của báo chí hiện đại, phải xem xét và giải quyết được 5 yếu tố "W" cơ bản: Where, When, Who, What, Why.

            Where- hiện trường: Phải nghiên cứu kỹ hiện trường, âm thanh, ánh sáng, bài trí sân khấu để chọn góc quay đẹp và khả năng thu âm.

            When- thời điểm: sự việc diễn ra trong bao lâu, lúc nào là thời điểm quan trọng phải có mặt để ghi hình.

            Who- chủ thể: Phải xác định rõ ai là nhân vật chính, ai là phụ. Phải xác định được tuyến nhân vật để ghi hình đầy đủ.

            What- cái gì: Đây là yếu tố quan trọng nhất của người quay phim. Nếu ta không chủ động được chương trình (bị phụ thuộc vào ban tổ chức) phải nhanh chóng nắm bắt sự việc (nhanh nhạy và siêng năng) ghi được càng nhiều hình càng tốt.

            Why- tại sao: Hình ảnh phải trả lời được rõ ràng các nguyên nhân.

            Biện pháp xử lý: Dự phòng trước, có những lúc phải quay hai máy, cần đèn, míc ngoài hoặc míc kẹp, nói chung là dự phòng đầy đủ các thiết bị. Có thể sẽ phải thêm bớt các cảnh không lường trước được trong kịch bản phân cảnh.

 

            Hình thức thể hiện phân cảnh:

            Với những thể loại dài ta thường dùng theo mẫu sau:

 

STT

Cỡ cảnh-

nội dung

Thời

lượng

Động

tác máy

Âm

thanh

Ánh

sáng

Kỹ

xảo

Ghi

chú

1

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

...

 

 

 

 

 

 

 

 

            Theo kinh nghiệm, ta phải quay nhiều hơn thời lượng và số cảnh dự trù. Với những thể loại ngắn hơn, người ta thường dùng Story Board (Script) là vẽ trực tiếp các cảnh lên giấy (phân cảnh bằng hình vẽ hoặc hình chụp).

 

 

            Những yếu tố để phân cảnh kỹ thuật:

            Ví dụ: nói về lớp học quay phim của trường, ta có thể bố cục theo không gian, thời gian, theo sự việc.

             - Bố cục theo không gian: quay cổng trường, sân trường rồi đến lớp học và trong lớp học có cái gì.

             - Bố cục theo thời gian: thời điểm khai giảng, lý thuyết/thực hành cái gì, bế giảng khi nào...

             - Bố cục theo sự việc: theo hoạt động chính của lớp. Ai giảng (lý thuyết/ thực hành/ dựng). Lý thuyết nói gì? Thực hành khi nào, cái gì? Ai hướng dẫn? Làm bài thu hoạch ra sao?...

Theo Nội san Thông tấn, số 5/2010