Thứ năm, ngày 25/04/2024

Truyền thống

Kỷ niệm 73 năm ngày Thương binh-Liệt sỹ (27/7/1947-27/7/2020): Để mạch máu thông tin thông suốt

(04/08/2020 11:47:54)

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, cán bộ, phóng viên, nhân viên Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP) vừa phải chuyển tin ra miền Bắc, bảo đảm cung cấp thông tin đầy đủ cho Trung ương Cục, Mặt trận, Quân ủy miền Nam, vừa phải chiến đấu bảo vệ căn cứ. Hàng trăm phóng viên, biên tập viên, điện báo viên, kỹ thuật viên của TTXGP đã ngã xuống cho dòng tin chảy mãi, duy trì mạch máu thông tin thông suốt trong mọi hoàn cảnh.

Lễ truy điệu năm liệt sỹ của TTXGP: Hồ Minh Châu, Nguyễn Đức Nhân, Nguyễn Oanh Liệt, Phan Hoài Nam và Lê Đình Phụng hy sinh trong chiến dịch Mậu Thân 1968

Nếu so sánh con số hơn 500 nhà báo liệt sỹ của cả nước trong các cuộc kháng chiến thì TTXVN đã có gần 260 liệt sỹ, trong đó riêng TTXGP ở khu vực miền Nam đã có 158 phóng viên, kỹ thuật viên hy sinh. Đây là tỷ lệ thương vong lớn nhất trong lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam. Nhiều cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên TTXGP đã vĩnh viễn nằm lại trên những cánh rừng, hài cốt của một số liệt sỹ đến nay vẫn chưa tìm thấy. Hàng chục người khác đã để lại một phần xương máu trên các chiến trường hoặc bị nhiễm chất độc da cam.

Phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, điện báo viên của TTXGP hy sinh trong khi làm nhiệm vụ với nhiều tình huống khác nhau, ở trận địa chiến đấu cùng bộ đội hay trong các trận chống càn bảo vệ căn cứ… Phóng viên ảnh TTXGP Trần Ngọc Đặng (1945-1967) trong cuộc chiến đấu chống lại trận càn lớn của Mỹ mang tên Junction City, dù bị thương nhưng ông đã bắn cháy hai xe tăng của địch và anh dũng hy sinh ngày 8/3/1967 tại Trảng Cố Vấn, Tây Ninh. Ông được phong tặng danh hiệu Dũng sỹ diệt xe cơ giới. Phóng viên Trương Thị Mai (1949-1972) thuộc TTXGP Trung Nam Bộ, bị địch bắt, tra tấn dã man nhưng kiên quyết không một lời khai báo, chấp nhận hy sinh để bảo toàn căn cứ.

Trong khi đó, nhiều phóng viên, kỹ thuật viên của TTXGP hy sinh trong quá trình tác nghiệp, thu thập tin tức ở cơ sở như: phóng viên Nguyễn Thành Công (1953-1972), phân xã Kiến Tường (nay là Long An) hy sinh khi về ấp chiến lược Nhơn Hòa Lập nắm tình hình diệt ác, phá kìm. Phóng viên Bùi Văn Thưởng (bút danh Võ Phát Thưởng, 1947-1969) của phân xã Mỹ Tho (nay là Tiền Giang), hy sinh lúc nắm tình hình chiến sự tại xã Mỹ Đức Tây (huyện Cái Bè). Điện báo viên Bùi Văn Tấn (1950-1967), phân xã Mỹ Tho, hy sinh tại xã Tân Phú, nơi xảy ra trận Ấp Bắc năm 1963.

Một số phân xã có nhiều phóng viên hy sinh hoặc hy sinh toàn bộ, được tổ chức lại, rồi lại hy sinh, nhưng các đồng chí còn sống vẫn kiên cường bám trụ. Điển hình, phân xã Kiến Tường ba lần bị địch hủy diệt, hàng chục đồng chí hy sinh vào năm 1968. Phân xã Rạch Giá (Kiên Giang) năm lần bị địch càn tiêu diệt tập thể, 16 đồng chí đã hy sinh. Phân xã Nam Tây Nguyên (bí danh T10) có 5 đồng chí đều hy sinh vào năm 1969.
 
Cán bộ, phóng viên TTXGP tại Đại hội liên hoan mừng thành tích chống càn thắng lợi C.107, năm 1966

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 vào Sài Gòn, cùng với lực lượng Ban Tuyên huấn Trung ương Cục, đoàn TTXGP được chia theo ba mũi tiến quân, gồm các phóng viên tin, ảnh và ba tổ điện đài đã thực hiện nhiều tin, bài, ảnh có giá trị lịch sử, động viên quân dân cả nước. Trong cuộc Tổng tiến công đó, hơn 40 phóng viên tin, ảnh và điện báo viên của TTXGP đã anh dũng hy sinh. Riêng phân xã Sài Gòn-Gia Định có 12 đồng chí đã ngã xuống. Ngày 12/1/1968, các đồng chí Phạm Văn Đệ (1940-1968), trưởng đài; Nguyễn Hữu Nhường (1944-1968), điện báo viên của Tổng xã và một điện báo viên của địa phương bị trúng bom địch khi đang làm việc trong hầm trú ẩn ở ngoại ô Sài Gòn. Cả ba đồng chí đã hy sinh và bị vùi lấp cùng máy móc, vũ khí.

Nhiều đồng chí lãnh đạo, phóng viên của TTXGP đã hy sinh ngay trên đường đi công tác. Một trong những mất mát lớn đó là vào ngày 21/9/1967, trên đường dự Đại hội anh hùng chiến sỹ thi đua toàn quốc trở về, Phó giám đốc TTXGP Bùi Đình Túy (bút danh Đinh Thúy, 1914-1967) và phóng viên Nguyễn Đình Cước (1941-1967) bị trúng bom địch và hy sinh tại Trảng Dầu (Bình Long) cùng nhiều hình ảnh, tin, bài tuyên truyền kết quả Đại hội. Đồng chí Nguyễn Đức Hoằng (1942-1974), Trưởng phân xã Lộc Ninh - “thủ đô” của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, một trong những điểm địch trao trả tù binh cho ta nhiều lần, đã hy sinh trong một đợt ném bom của địch.

Gần 250 cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên của TTXVN đã ngã xuống trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, suốt từ Quảng Trị tới Cà Mau. Có phân xã hy sinh toàn bộ, có phân xã nhiều lần bị xóa sổ. Phân xã Rạch Giá (Kiên Giang) năm lần bị xóa sổ. Có lần vừa phát tin xong địch phát hiện, ném bom làm cả ba phóng viên hy sinh. Lần khác đang phát tin thì địch dùng bộ binh, trực thăng đánh vào phân xã, cả năm phóng viên, kỹ thuật viên bị giết, bị bắt, bị thương. Trong trận càn của Mỹ vào Hòn Đất, có hai phóng viên đã ngã xuống cùng chị Sứ (tức liệt sỹ Phan Thị Ràng) - nhân vật trong truyện Hòn Đất của nhà văn Anh Đức.

Tính tổng cộng ở Phân xã Rạch Giá, dù chưa xác minh đủ, có 16 phóng viên, kỹ thuật viên hy sinh. Tuy vậy, dòng tin, ảnh của TTXGP vẫn không bao giờ ngừng nghỉ. Có gia đình, hai cha con đều là phóng viên ảnh như gia đình ông Trần Bỉnh Khuôl (tức Hai Nhiếp, 1923-1968) và Trần Hoài Dũng (1950-1970); hai anh em Bùi Văn Thưởng và Bùi Văn Tấn cùng hy sinh cho sự nghiệp Thông tấn.
 
Kỹ thuật viên TTXGP thu tin qua làn sóng điện tại căn cứ

Với những hy sinh, tổn thất lớn lao, có thể nói, những phóng viên tin, ảnh, kỹ thuật điện đài, nhân viên phục vụ công tác thông tin của TTXGP thật sự là những chiến sỹ trên mặt trận. Để có những dòng tin, tấm ảnh chiến sự nóng bỏng, có sức cổ vũ và truyền đi nhanh nhất, chính xác nhất, đội ngũ phóng viên, kỹ thuật viên TTXGP đã xông pha ngoài mặt trận và hy sinh anh dũng vì độc lập, tự do của Tổ quốc./.

Hoàng Tuấn
Nội san Thông tấn số 7/2020