Truyền thống
Nhớ anh Hoàng Tuấn
(12/10/2006 09:23:37)
Đồng chí Hoàng Tuấn (Nguyễn Văn Minh) (1917 - 1989) - Quê quán: Khê Thượng, Bất Bạt, Hà Tây (nay là thị xã Sơn Tây, tỉnh Hà Tây). - Từ năm 1947 - 1953: Phó Giám đốc Nha Thông tin, Giám đốc VNTTX. - Từ 1953 - 1962: Giám đốc VNTTX - Từ năm 1962 - 1966: Tổng biên tập VNTTX.
Mỗi độ thu về, trong không khí chuẩn bị kỷ niệm Ngày truyền thống của Ngành (15/9), tôi lại nhớ tới anh Hoàng Tuấn - người anh, người thầy đầu tiên trong cuộc đời làm báo của tôi. Anh vừa là người chỉ đạo vừa là giảng viên chính của lớp phóng viên VNTTX khoá 1 của chúng tôi (anh Đào Tùng được anh giao trực tiếp phụ trách lớp học này).
Anh Trần Kim Xuyến, người phụ trách đầu tiên của VNTTX sớm hy sinh (ngày 3/3/1947), anh Hoàng Tuấn được Đảng giao gánh vác xây dựng và phát triển VNTTX từ khi đó cho đến năm 1966. Anh là thủ trưởng lâu năm của cơ quan, để lại dấu ấn và những kỷ niệm không thể phai mờ trong đội ngũ cán bộ lão thành của ngành ta.
Là người con của "xứ Đoài mây trắng" (Thị xã Sơn Tây) và là cháu ruột cụ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu, có lẽ vì thế mà trong anh mang chất hào hoa, phong nhã chăng? Gia đình muốn anh theo đuổi con đường khoa cử nhưng tâm trạng chung của lớp trí thức trẻ yêu nước lúc bấy giờ muốn tự khẳng định mình, khát vọng tìm đường phục sự cho lý tưởng cách mạng. Anh kể lại, lúc ấy, anh viết cho người anh trai một lá thư dài bằng tiếng Pháp bộc bạch tâm tư, nguyện vọng của mình. Là một công chức của ngành nông lâm thời Pháp thuộc song anh lại thích cuộc sống tự do, phóng khoáng, đã từng vào
Nói đến Hoàng Tuấn, ấn tượng sâu sắc để lại trong tôi là hình ảnh một cán bộ rất "chuyên". Nhờ cốt cách của anh trên bục giảng, trên diễn đàn thời sự và lúc duyệt tin, bài của phóng viên. Vầng trán cao, đôi mắt thông minh, giọng nói lưu loát (có thể nói là thao thao bất tuyệt) của anh tạo nên sức hút đối với cử toạ. Lớp thanh niên học sinh "tạch tạch sè" (tiểu tư sản) chúng tôi luôn được anh gần gũi, dìu dắt trưởng thành. Có những kỷ niệm về nghề nghiệp với anh làm tôi nhớ mãi...
Đó là thời kỳ miền Bắc nước ta hàn gắn vết thương chiến tranh, phục hồi kinh tế. Cuối thập kỷ 50 đầu thập kỷ 60 thế kỷ trước, tỉnh nghèo Hưng Yên nổi lên mấy phong trào hay như: Làm thuỷ lợi, khai hoang, thâm canh phát triển nông nghiệp để "đuổi kịp mức sống trung nông". Tỉnh uỷ có những chủ trương và phương pháp lãnh đạo rất sáng tạo, được Bác Hồ về thăm động viên, khích lệ. Anh Tuấn giao nhiệm vụ cho tôi về Hưng Yên viết tin, bài, phỏng vấn đồng chí Lê Quý Quỳnh, Bí thư Tỉnh uỷ.
Còn trẻ tuổi đời, non tuổi nghề, nhiệm vụ lại rất lớn, tôi thấy run. Tôi dè dặt hỏi anh về nội dung phỏng vấn. Anh nghiêm khắc bảo: "Đó là nhiệm vụ của một phóng viên. Cậu về tỉnh nghiên cứu, nắm tình hình, dự kiến nội dung câu hỏi thông qua tôi, sau đó tiến hành. Còn tin, bài có tài liệu đến đâu cứ viết". Nói vậy nhưng anh vẫn điện trước cho đồng chí Lê Quý Quỳnh để giới thiệu tôi. Anh lại bảo anh Lê Bá Thuyên (lúc đó là Trưởng phòng tin Trong nước) đưa tôi mượn cuốn sổ tay của anh ghi chép trong chuyến đi công tác Hưng Yên để tôi đọc. Phải nói anh Thuyên là mẫu mực về tính nghiêm túc của một nhà báo. Nhờ sự ghi chép rất kỹ của anh Thuyên mà tôi rút ngắn được thời gian chuẩn bị nội dung phỏng vấn.
Đồng chí Bí thư Tỉnh uỷ Hưng Yên là một cán bộ lãnh đạo có tác phong "xắn quần lội ruộng". Anh được bà con nông dân thân quen như người nhà. Trước khi vào cuộc phỏng vấn, anh đưa tôi đi thăm các "phong trào" từ đầu tỉnh đến cuối tỉnh. Nhờ vậy mà tôi được tiếp xúc với những điển hình tiên tiến của địa phương. Từ những "kiện tướng" làm thuỷ lợi đến những phụ nữ đảm đang "đưa khoai nước lên ngôi", nuôi "gà mái, chó cái, lợn nái" giỏi... Nửa tháng trời lặn lội với đồng ruộng, với các làng nghề truyền thống ở Hưng Yên, tôi đã viết được một số tin, bài có cả bút ký văn học và bài phỏng vấn Bí thư Tỉnh uỷ, giới thiệu phong cách lãnh đạo độc đáo của Hưng Yên... Đó là chuyến đi đem lại cho tôi nhiều cảm xúc về nghề nghiệp. Giáp Tết năm ấy tôi có lộc, đồng chí Bí thư Tỉnh uỷ gửi qua cơ quan cho tôi chút quà Tết là đặc sản Hưng Yên gồm long nhãn và mật ong.
Tôi về cơ quan sau, được nghe các bậc đàn anh kể lại anh Hoàng Tuấn là một trong những cây bút viết phóng sự giỏi hồi kháng chiến chống Pháp. Bài "Giải phóng Điện Biên phủ" của anh còn lưu lại trong giáo trình đào tạo của TTXVN. Anh có vốn tiếng Pháp rất tốt. Còn nhớ, hôm cơ quan mời bà Ba - Bát, Trưởng phân xã TTX Ba Lan, đến nói chuyện về nghề nghiệp, anh trực tiếp phiên dịch tiếng Pháp. Dịch đuổi mà sinh động, lưu loát như chính anh là diễn giả. Anh lại có cách duyệt tin, bài là chỉ có cắt gọn, gọn nữa mà ít khi thêm thắt ý chủ quan. Nhất là tin lễ tân, anh nhắc phải ngắn, gọn, tránh viết dài mà dại!
 |
|
Giám đốc Hoàng Tuấn (mặc áo trắng đứng giữa) chụp ảnh kỷ niệm với một số cán bộ, phóng viên và các em nhỏ tại chiến khu trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. (Ảnh: Tư liệu). |
Anh chị em lớp trẻ trong cơ quan lúc ấy thường nói vui với nhau về một "phong cách Hoàng Tuấn". Chắc chẳng mấy ai quên căn phòng làm việc của anh, bên phải bậc thang cao mái vòm. Ô cửa sổ có bóng cây sấu già trông xuống đường Lý Thường Kiệt. Từ bộ sa lông da cũ kỹ đến cái bàn nhỏ, bộ ấm trà da lươn và rất riêng, góc tối có dựng cái điếu cày... Cách pha trà, uống trà của anh rất sành điệu và chuyện đời, chuyện nghề bên ấm trà của anh thật có duyên. Nhiều đồng chí lãnh đạo tỉnh rất quý mến anh. Các đồng chí: Nguyễn Thành Đô, Bí thư; Hoàng Quy, Phó Bí thư Tỉnh uỷ Phú Thọ; Kim Ngọc, Bí thư Tỉnh uỷ Vĩnh Phúc; Lê Quý Quỳnh, Bí thư Tỉnh uỷ Hưng Yên... thường mời anh về thăm, nói chuyện thời sự.
Tôi còn nhớ rất rõ buổi nói chuyện thời sự tất nhiên ở tỉnh Phú Thọ. Khi ấy, tôi thường trú tại tỉnh này. Nhận được điện thủ trưởng Hoàng Tuấn lên làm việc với Tỉnh uỷ Phú Thọ, tôi rất lo vì thế nào cũng phải báo cáo với anh về tình hình địa phương, trả lời những câu hỏi về phong trào thi đua sản xuất. Khi đón anh, tôi rụt rè thưa: "Anh có yêu cầu gì để em chuẩn bị?" Anh bảo: "Lãnh đạo tỉnh mời anh lên nói chuyện thời sự. Năm hết Tết đến rồi chú xem có điểm nào hay thì dẫn tôi tới thăm". Tôi dẫn anh về thăm vùng chè huyện Thanh Ba, thăm Hợp tác xã nông nghiệp Nam Tiến (xã Cao Mại, huyện Lâm Thao), một điển hình thâm canh lúa, nuôi cá giỏi.
Về Nam Tiến hôm ấy, anh gặp lại anh Tuệ làm chủ nhiệm hợp tác xã, vốn là chiến sỹ Điện Biên Phủ. Anh Tuệ quen biết anh từ hồi ở chiến trường Điện Biên Phủ nên hai người ôm chầm lấy nhau mừng rỡ. Gặp lại cố tri, anh Tuệ đánh cá ao nhà lên "chiêu đãi anh Tuấn". Một con cá mè to, có dễ đến dăm cân. Gỏi cá, rượu quê cất từ nếp cái hoa vàng thơm phức. Bữa cơm ấy nhớ đời...
Lần đầu tiên tôi được ngồi xe hơi với thủ trưởng rong ruổi trên đường dài. Mùa xuân về sớm, cảnh sắc trung du đẹp như tranh thuỷ mạc. Anh bồi hồi ôn lại những kỷ niệm ngày đầu cuộc kháng chiến chống Pháp qua đây... rồi miên man sang cái tuổi học trò tinh nghịch ở vùng quê núi Tản sông Đà, cái thời trai trẻ bồng bột yêu đương... Tôi còn nhớ câu thơ anh ngân nga:
"Thuở em còn trèo cây khế
Vin hái quả xanh bên tường
Có phải chúng mình còn bé
Nên đời rất thơm hương..."
Rồi anh đọc làu làu thơ tình Xuân Diệu, thơ sầu Huy Cận, thơ say Vũ Hoàng Chương... Anh bảo: "Hồi ấy, lớp trẻ chúng mình vào đời, làm công chức cho Tây thấy thân phận sao bèo bọt, nhiều lúc chán chường, bế tắc. Đúng như tâm trạng Vũ Hoàng Chương, muốn say, say đến đất trời nghiêng ngà... mà chao ôi, "thành sầu" chưa đổ...!"
Buổi nói chuyện thời sự tất niên của anh với cán bộ chủ chốt tỉnh Phú Thọ hôm ấy liền một mạch tiếng rưỡi, cuốn hút người nghe và dừng đúng lúc "để các đồng chí chuẩn bị về ăn Tết". Trước khi rời Phú Thọ, anh Đô và anh Hoàng Quy sang nhà nghỉ chào anh. Cô bạn bên Ty Văn hoá nói nhỏ với tôi: Thủ trưởng của anh nói chuyện hấp dẫn và rất là "rô-măng" (Lãng mạn, mơ mộng). Chả là lúc tới thăm nhà thơ Bút Tre (tên thật là Đăng, Trưởng Ty Văn hoá), bước lên bậc thềm cơ quan, gặp bông hồng nhung trong chậu cảnh, anh cúi xuống nâng nhẹ bông hồng một cách rất tự nhiên và thốt lên: "Chà, hồng đẹp quá!"
Vẫn là câu chuyện quan hệ giữa anh và cấp uỷ địa phương. Một chiều Chủ nhật, đồng chí Lê Quý Quỳnh, Bí thư Tỉnh uỷ mời anh về thăm Hưng Yên. Ngày nghỉ, anh Quỳnh đích thân "chỉ đạo" bữa cơm thết anh Hoàng Tuấn. Bữa cơm có "mộc tồn", có chè sen long nhãn, đặc sản của Hưng Yên. Anh Quỳnh thay mặt Lãnh đạo tỉnh cảm ơn VNTTX đã quan tâm động viên phong trào sản xuất ở địa phương.
Ngoài công việc, những lúc ngồi bên ấm trà hoặc trên đường công tác, có dịp tiếp xúc với anh, tôi thấy anh thường bộc lộ rất thật tính cách của mình, không giả tạo. Rất ít nghe anh dẫn cấp trên nói thế này, cấp trên nói thế kia. Anh là người có bản lĩnh, độc lập suy nghĩ. Ở anh rõ lên một cán bộ lãnh đạo khảng khái, vô tư. Một số phóng viên mắc lỗi lầm, anh nghiêm khắc phê bình khuyên bảo, "giơ đầu chịu báng" rồi sau đó rộng lòng bỏ qua không định kiến... Sau này, tôi mới hiểu, có lẽ vì thế mà cho tới cuối đời, anh vẫn nghèo, "con đường công danh" của anh có phần lận đận so với bạn bè cùng trang lứa. Năm 1947, anh đã giữ chức Phó Giám đốc Nha Thông tin, phụ trách VNTTX. Vậy mà hơn 20 năm sau, anh vẫn là Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thông tin. Cơ quan Tổng cục lúc ấy mới thành lập còn nghèo. Anh được phân hai căn phòng tầng trệt khu C tập thể Kim Liên. Về già, anh mang trong người nhiều bệnh. Tôi đến thăm anh, vẫn bộ sa lông da cũ kỹ bạc màu nhiều chỗ vá víu. Anh vẫn lạc quan với đời, với bạn bè; nhắc lại những chuyện vui buồn của "ngôi nhà Thông tấn"; nhắc tên từng người, hỏi thăm từng người. Chị Phú (vợ anh) biết tôi tần tảo nuôi lợn giỏi, cải thiện đời sống, chị rất mừng và hẹn vui: "Khi nào bán lợn chú nhớ thết anh chị bữa cháo lòng tiết canh nhé!"
Anh Hoàng Tuấn ơi, anh xa cơ quan ta đã lâu rồi; xa cuộc đời này đã lâu rồi. Nơi vĩnh hằng anh có biết, mỗi độ thu về có một người em nhớ anh, thắp nén hương lòng bằng mấy trang tâm sự.
19/8/2006
(Trích hồi ký)
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
10 năm phát triển và trưởng thành của Trung tâm Dữ kiện - Tư liệu (12/10/2006 09:08:46)
Người bác sỹ quên mình cứu đồng đội (26/09/2006 10:32:47)
Nhà báo - Liệt sỹ Lê Văn Vũ (26/09/2006 10:30:43)
Nhà báo - Liệt sỹ Trần Văn Ngãi (26/09/2006 10:28:20)
Hy sinh vẫn không rời máy ảnh (26/09/2006 10:25:51)
15 năm một chặng đường phát triển (26/09/2006 10:23:16)
Kỷ niệm 5 năm thành lập NXB Thông tấn (2001-2006) 5 năm mới bấy nhiều ngày... (26/09/2006 10:19:05)
Kỷ niệm 15 năm ra báo Tin tức (17/6/1991 - 17/6/2006) 15 năm vì một thương hiệu tin tức (26/09/2006 10:15:02)
Về với Hòn Đất U Minh (26/09/2006 10:03:51)
Hồi ức Điện Biên (27/03/2006 15:40:01)
