Thứ ba, ngày 28/10/2025

Trao đổi - Thảo luận

Nói chuyện với trẻ: Khó hay dễ?

(06/11/2007 11:24:17)

Là một nhà báo luôn bận rộn, đặc biệt với những nhà báo nữ, bạn đã bao giờ phải phàn nàn đại loại như: "Lũ trẻ chẳng bao giờ nghe tôi nói hết câu. Tôi quá ít thời gian dành cho chúng. Vậy mà chỉ ngồi với nhau một lúc là chúng lại lảng đi"... Nói chuyện với trẻ cũng phải học đấy. Chúng tôi xin giới thiệu một số cách nói chuyện với trẻ.

1. Đưa tín hiệu kết nối

Trước khi hướng mắt về phía các con, bạn hãy ngồi xổm xuống sao cho đúng tầm mắt của trẻ. Bạn thu hút trẻ bằng cách nhìn vào mắt chúng để trẻ có thể tập trung và cảm nhận rõ nhất những điều bạn sẽ nói. Chính ánh mắt sẽ khiến trẻ phải chú ý quan sát và lắng nghe. Cùng với một vài cử chỉ thân quen, bạn sẽ khiến trẻ có cảm giác như bạn đang cầu khiến: "Con hãy nhìn mẹ và lắng nghe mẹ nói".

2. Gọi tên trẻ

Hãy mở đầu lời yêu cầu của bạn bằng cách gọi tên trẻ: "Minh ơi, con có thể..."

3. Nói đơn giản

Sử dụng câu ngắn với những từ có một âm tiết. Bạn có thể học cách nói đơn giản từ chính cách trẻ giao tiếp với nhau. Khi trẻ có biểu hiện của sự thờ ơ, cái nhìn và nụ cười có vẻ vô tư chứng tỏ chúng bắt đầu chẳng hiểu gì những lời bạn nói.

4. Hãy đưa ra lời đề nghị mà trẻ không thể khước từ

Bạn có thể "lý sự" với một cậu bé 3 tuổi nhưng tuyệt đối không được dùng quyền để ép buộc, đại loại như: "Phải mặc chiếc áo này rồi con mới được đi chơi". Hãy đưa ra lý do giải thích cho yêu cầu của bạn để giúp trẻ tìm được chỗ dựa thuyết phục, thúc đẩy chúng thực hiện những điều bạn muốn.

5. Hãy bắt đầu với câu "Mẹ/bố muốn..."

Thay vì ra lệnh: "Ngồi xuống", bạn hãy nói: "Mẹ muốn con ngồi xuống với mẹ". Những lời này rất hữu dụng với những trẻ ưa dịu ngọt và rất ghét bị ra lệnh. Chúng sẽ cảm thấy như một lời khẩn cầu chứ không phải mệnh lệnh.

 6. "Khi nào... thì"

"Khi nào con đánh răng xong thì mẹ sẽ kể chuyện cho con nghe". "Khi nào con làm xong bài tập thì cả nhà mình sẽ cùng xem tivi"... Với cụm từ "Khi nào", bạn có thể gián tiếp đưa ra mong muốn của mình mà trẻ không cảm thấy áp lực.

 7. Miệng nói tay làm

Thay vì gào lên: "Tắt ti vi đi. Đây là giờ ăn tối", bạn hãy đứng lên, đi vào phòng nơi lũ trẻ đang dán mắt vào tivi. Bạn hãy ngồi xuống, cùng tham gia vài phút rồi tranh thủ lúc quảng cáo, bạn cùng trẻ tắt tivi. Hay cho trẻ thấy bạn thực sự cần làm điều đó và tạo cho trẻ thú vui được cùng bố mẹ làm những việc nho nhỏ nhưng có ý nghĩa.

8. Đưa ra sự lựa chọn

"Con muốn mặc áo ngủ trước hay đánh răng trước?", "Áo đỏ hay xanh nhỉ?"... Những câu gợi ý đại loại thế sẽ khiến trẻ cảm thấy tự tin và chủ động đề xuất ý kiến. Trẻ sẽ ngay lập tức bị cuốn hút vào việc lựa chọn và cảm thấy rất hài lòng khi thực hiện điều này.

9. Phù hợp với tư duy phát triển của trẻ

Trẻ càng bé, bạn càng cần phải nói gọn và đơn giản đúng với mức trẻ có thể hiểu. Tuy nhiên, nhiều bố mẹ thường hay mắc lỗi khi hỏi cậu con trai ba tuổi những câu hỏi như: "Tại sao con lại làm như thể?". Đến người lớn còn hầu như không thể trả lời được câu hỏi về hành vi của mình nữa là. Hãy thử hỏi theo cách khác: "Con kể cho mẹ xem con vừa làm gì đấy?".

10. Phù hợp với chuẩn mực giao tiếp xã hội

Một đưa trẻ hai tuổi cũng có thể học cách nói: "Làm ơn..." trước khi đưa ra một lời đề nghị. Ngay từ ban đầu, đừng để trẻ có thói quen nói tùy tiện. Điều đó có thể ảnh hưởng đến giao tiếp xã hội của trẻ sau này. Vì thế, hãy dạy con cách nói chuẩn mực ngay từ khi trẻ bắt đầu học nói.

11. Phù hợp tâm lý trẻ

Sự đe dọa và áp đặt sẽ tạo ra tâm lý phòng thủ, tự vệ của trẻ. Thay vì ra lệnh: "Tốt hơn là con..." hoặc "Con phải...", bạn hãy nói: "Con có thể giúp mẹ..." hoặc "mẹ rất vui nếu con làm...". Đừng đưa ra những câu mệnh lệnh mang tính áp đặt vì bạn rất có thể sẽ nhận được một lời cự tuyệt.

12. Hãy nói thật nhẹ nhàng

Trẻ càng la hét thì bố mẹ càng cần phải bình tĩnh và nhẹ nhàng. Hãy để trẻ được nói, được "lý luận" còn bạn thỉnh thoảng xen vào một vài câu vỗ về: "Mẹ hiểu", "Vậy mẹ có thể giúp được gì?"... Đôi khi, bạn phải chuẩn bị sẵn sàng tư thế để tiếp nhận cơn thịnh nộ của trẻ. Nếu không sẵn sàng, những lúc ấy, có thể sẽ có tới hai cơn thịnh nộ đối đầu nhau. Nên nhớ, mình là người lớn cơ mà.

13. Để trẻ tư duy

Thay vì gào lên: "Hãy dọn ngay cái đống bừa bộn này đi!", bạn hãy gợi ý: "Hùng, con thử nghĩ xem nên đặt đống đồ chơi này ở đâu nhỉ?". Hãy để trẻ tự suy nghĩ và hoàn thành nốt công việc. Trẻ sẽ thích thú như được tham gia giải một câu đố.

14. Cách khác

"Con không thể tự đi ra công viên chơi một mình được đâu nhưng con có thể sang chơi bên sân nhà hàng xóm". Đừng cự tuyệt trẻ. Nếu mong muốn của trẻ không thể đáp ứng được, bạn hãy tìm cách khác để trẻ không cảm thấy thất vọng.

15. Gợi ý

"Nào chúng ta về thôi. Con nói tạm biệt gấu bông đi, tạm biệt bạn Mai đi...". Nếu chỉ gọn lỏn một câu "đi về thôi" thì khó thuyết phục được trẻ. Nhưng nếu bạn gợi ý một số việc cần phải làm trước khi về mà trẻ vốn rất thích thì chúng sẽ bắt đầu ngay.

16. Nghĩ đến sự vui vẻ

Hãy giúp con bạn nghĩ đến sự vui vẻ, thân thiện và nói ra điều đó với mọi người. Khi con đi học về hãy hỏi con về các bạn, về trường học, về những chuyện vui của con trong ngày... Nhưng nhớ hãy sử dụng những câu hỏi mở để trẻ tư duy. Chẳng hạn, thay vì hỏi: "Con có một ngày tuyệt vời ở trường chứ?", hãy hỏi: "Hôm nay, chuyện gì con cảm thấy vui nhất?".

17. Kết thúc

Nếu vấn đề giữa bạn và trẻ có nguy cơ dẫn đến khó thống nhất, bạn phải khéo léo kết thúc câu chuyện. Bạn có thể nói: "Mẹ không thay đổi ý kiến về vấn đề này đâu. Mẹ xin lỗi con". Bạn không nên khứa sâu thêm bất đồng giữa hai mẹ con dù đó chỉ là một bất đồng nhỏ.

Phan Tam
Theo Nội san Thông tấn, số 10/2007