Học theo Bác, làm theo Bác
Quan điểm của Hồ Chí Minh về huấn luyện và sử dụng cán bộ quản lý Báo chí - Xuất bản
(01/06/2009 15:08:52)
Quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác cán bộ là một bộ phận quan trọng trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh. Quan điểm đó là kết quả sự kế thừa và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn của Việt Nam. Người đã quan tâm và giải quyết thành công cả về lý luận và thực tiễn công tác cán bộ nói chung; công tác đào tạo huấn luyện và sử dụng cán bộ nói riêng. Những quan điểm này rất có ý nghĩa vận dụng trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý báo chí và xuất bản của nước ta hiện nay.
PHẦN I: ĐÀO TẠO VÀ HUẤN LUYỆN CÁN BỘ
Hồ Chí Minh không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của Việt Nam mà còn là người thầy xuất sắc trực tiếp đào tạo, bồi dưỡng nhiều thế hệ cán bộ cách mạng Việt Nam trên mọi lĩnh vực, trong đó có những cán bộ lãnh đạo kế tục xứng đáng sự nghiệp của Người.
Từ nhận thức đúng đắn vai trò "cán bộ là cái gốc của mọi công việc", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã coi việc "huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng", mà "Đảng phải nuôi dưỡng cán bộ như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu". Như vậy công tác đào tạo, huấn luyện cán bộ đã được Người khẳng định là rất quan trọng, là công việc gốc của mọi công việc của Đảng. Người thường phê bình, nhắc nhở một số cán bộ cứ ỷ lại "bận công việc chuyên môn", "huấn luyện còn hữu danh vô thực, làm chỉ cốt thừa mà không thiết thực chu đáo"; Người chỉ rõ những trường hợp "huấn luyện cho cán bộ trong các cơ quan hành chính mà không đụng đến công việc hành chính", còn việc "dạy chính trị thì mênh mông mà không thiết thực, học rồi không dùng được", "huấn luyện cho cán bộ cao cấp đến nay chưa làm hoặc không làm đúng, lý luận và thực tiễn không ăn khớp nhưng dạy theo cách học thuộc lòng". Để khắc phục những khuyết điểm trong cách đào tạo, huấn luyện trên, Người chỉ rõ trong công tác huấn luyện cần làm tốt các nội dung:
Thứ nhất là phải xác định rõ mục đích đào tạo huấn luyện
Trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc" Người nêu câu hỏi: "Học để làm gì?" và Người khẳng định rõ mục đích là "học để làm việc, làm người, làm cán bộ". Học để sửa chữa, tu dưỡng đạo đức cách mạng, học để hành. Với cách nói mộc mạc, ngắn gọn nhưng Hồ Chí Minh đã xác định rõ mục đích của công việc đào tạo, huấn luyện nhằm tạo ra những cán bộ có đủ phẩm chất cách mạng và năng lực công tác tốt, đó là "cán bộ có đức, có tài", "vừa hồng vừa chuyên". Đức và tài là hai nội dung quan trọng của một người cán bộ cách mạng, luôn luôn đi đôi với nhau, song bao giờ Người cũng đề cao đức trước tài sau. Người thường nói một người cán bộ có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó, còn một người cán bộ có tài mà không đức là người vô dụng. Để đạt được mục đích trên, trong quá trình huấn luyện toàn diện, không chỉ huấn luyện chuyên môn nghiệp vụ mà còn huấn luyện cả về lý luận, tư tưởng, tinh thần và tình cảm cách mạng. Người nhấn mạnh thêm mục đích "huấn luyện phải chú trọng việc cải tạo tư tưởng".
Thứ hai là xác định rõ nội dung đào tạo, huấn luyện
Đây là nội dung quan trọng giúp cán bộ có đủ đức, đủ tài, vừa hồng vừa chuyên để hoàn thành được công việc chuyên môn. Theo Hồ Chí Minh, huấn luyện phải toàn diện trên các lĩnh vực sau đây:
- Huấn luyện về chuyên môn, nghề nghiệp.
Để huấn luyện đúng nghề nghiệp, Người chỉ rõ "phải thực hành khẩu hiệu: làm việc gì học việc nấy". "Vô luận ở quân sự, chính trị, kinh tế, văn hoá, tổ chức tuyên truyền, công an... cán bộ ở môn nào phải học cho thạo công việc ở trong môn đấy". "Những cơ quan lãnh đạo và những người phụ trách phải có kế hoạch dạy cho cán bộ trong môn mình". Đây là nội dung và yêu cầu đòi hỏi cán bộ có nghề nghiệp chuyên môn sâu, thành thạo. Điều này cũng đòi hỏi cán bộ quản lý lãnh đạo ở lĩnh vực nào phải hiểu biết sâu sắc lĩnh vực chuyên môn đó thì mới quản lý được. Khi huấn luyện chuyên môn, nghề nghiệp, Người đã nói cách huấn luyện cụ thể về điều tra, nghiên cứu, kinh nghiệm, lịch sử khoa học... dù chính trị hay kinh tế, văn hoá đều có hiểu biết sâu sắc những nội dung đó.
- Huấn luyện về chính trị.
Trong huấn luyện chính trị, Người đề cập tới hai nội dung quan trọng là thời sự và chính sách. Cách huấn luyện thời sự, Người chỉ rõ là phải "khuyên gắng và đốc thúc cán bộ xem báo, thảo luận và giải thích những vấn đề quan trọng và định kỳ báo cáo thời sự". Còn huấn luyện chính sách là đốc thúc cán bộ nghiên cứu và thảo luận những nghị quyết, những chương trình, những tuyên ngôn của Đảng, của Chính phủ. Theo Hồ Chí Minh, huấn luyện chính trị thì chuyên môn nào, ngành nào cũng phải có, nhưng tuỳ mỗi ngành khách nhau mà định ra nội dung cho phù hợp. Người nêu ví dụ: "Cán bộ chuyên môn, văn nghệ... thì ít hơn. Cán bộ về tuyên truyền, tổ chức... thì phải nghiên cứu chính trị nhiều hơn". Trong giai đoạn hiện nay, yêu cầu giáo dục về chính trị đòi hỏi mỗi người cán bộ cần nêu cao tinh thần học và tự học tập nghiên cứu nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và vận dụng đúng, thật sáng tạo đường lối ấy trong mỗi cương vị công tác của mình. Điều này càng có ý nghĩa đối với cán bộ quản lý báo chí, xuất bản, lĩnh vực tuyên truyền, giải thích, bảo vệ đường lối của Đảng và chính sách Nhà nước hiện hành.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với các đại biểu trí thức dự Hội nghị chính trị đặc biệt (3/1964)
- Huấn luyện về văn hoá.
Theo Hồ Chí Minh, với những cán bộ còn kém văn hoá thì việc đào tạo huấn luyện văn hoá là khâu trọng yếu. Không có văn hóa thì không thể học tập nâng cao lý luận, không thể nắm được chính trị, càng khó có thể nắm được chuyên môn nghề nghiệp. Do đó, trước hết phải dạy cho họ những kiến thức thường thức: Lịch sử, địa dư, làm tính, khoa học tự nhiên, xã hội, chính trị, cách viết báo cáo, quyền lời và nghĩa vụ công dân... quá trình tổ chức lớp, Người còn lưu ý là "phải theo trình độ văn hoá cao hay thấp mà còn đặt lớp chứ không theo cấp bậc cán bộ cao hay thấp". Tuy cách nói giản dị nhưng đã thể hiện tổ chức học tập khoa học, sáng tạo của Hồ Chí Minh, phù hợp với các đối tượng người học- người dạy- phù hợp biên soạn tài liệu học tập, giáo trình.
- Huấn luyện về lý luận.
Đây là nội dung huấn luyện mà Người rất quan tâm và thực hiện trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng. Trong phần mở đầu tác phẩm "Đường kách mệnh" Người đã dẫn lời của Lênin: "Không có lý luận cách mệnh thì không có cách mệnh vận động... chỉ có theo lý luận cách mệnh tiền phong Đảng cách mệnh mới làm nổi trách nhiệm cách mệnh tiền phong". Với quan điểm này, Hồ Chí Minh đã thường xuyên nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập lý luận và vận dụng sáng tạo lý luận đó vào thực tiễn. "Lý luận cốt để áp dụng thực tế". Khi học lý luận Người yêu cầu phải học và nắm vững bản chất cách mạng, khoa học và phương pháp làm việc biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Để hiểu vấn đề thực tế, một tình huống thực tiễn, Người dặn rằng phải lấy lý luận làm cơ sở soi rọi để hiểu cho đúng, cho sâu sắc. Nhưng mặt khác, Người lại nhắc nhở, để vận dụng lý luận vào thực tiễn thì lại phải xuất phát từ chính thực tiễn để áp dụng lý luận cho đúng cho sát, tránh lối sao chép giáo điều máy móc.
Từ một nước công nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, mặt bằng chung dân trí nước ta còn thấp, nên trình độ lý luận của đội ngũ cán bộ chưa đáp ứng được đòi hỏi thực tế, trong công tác gặp rất nhiều khó khăn, bởi vậy Người đã cho thành lập trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương để đào tạo cán bộ cốt cán cho Đảng. Trong diễn văn khai mạc lớp lý luận khoá một (9/1957) Người đã nói rõ nhược điểm của cán bộ ta là "trình độ lý luận còn thấp kém" và phải học tập nâng cao lý luận. Để đáp ứng yêu cầu của cách mạng, nội dung giáo dục lý luận phải gắn với đời sống xã hội đương đại, phản ánh và góp phần cải tạo hiện thực. Nhờ quá trình giáo dục lý luận mà trình độ cán bộ có bước nâng lên rõ rệt và đáp ứng được thực tế nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng.
Ngày nay Đảng ta tiếp tục khẳng định: Lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho Đảng và dân tộc chính là sự phát triển, kế tục quan điểm của nền tảng tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là cội nguồn, nguyên nhân quan trọng cho mọi thắng lợi cách mạng nước ta hiện nay.
Trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý báo chí và xuất bản thì giáo dục lý luận là nội dung rất quan trọng. Để có đội ngũ cán bộ chủ chốt báo chí - xuất bản có trình độ lý luận cao, tất yếu phải đảm bảo nội dung và chương trình học lý luận Mác - Lênin tư tưởng Hồ Chí Minh cho hợp lý. Việc nâng cao lý luận cho cán bộ quản lý và giúp cho việc giữ vững quan điểm, lập trường và nguyên tắc tính Đảng trên lĩnh vực tư tưởng - văn hoá nói chung, báo chí và xuất bản nói riêng, giúp cho mỗi sản phẩm mới ra đời của báo chí và xuất bản đều trong sáng, giàu lý luận và góp phần bảo vệ đường lối của Đảng, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Huấn luyện về đạo đức mới- đạo đức cách mạng.
Hồ Chí Minh đã nhận thức đúng đắn vai trò quan trọng của đạo đức nói chung và đạo đức cách mạng nói riêng. Theo Người, đạo đức là gốc của mỗi con người, giống như sông phải có nguồn thì mới có nước; đạo đức giống như sức của gánh nặng; sức có khoẻ thì gánh mới nặng và đi được xa; giống như cây phải có gốc, cây không có gốc cây héo; do đó con người phải có đạo đức làm gốc - nếu không có đức thì không thành người.
Đối với người cán bộ cách mạng, thì đạo đức cách mạng là gốc. Mà theo Hồ Chí Minh, cán bộ gốc của mọi công việc, "trong muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém mà nên". Do đó đạo đức cách mạng có vai trò quan trọng liên quan đến thành hay bại của sự nghiệp cách mạng. Từ nhận thức này, Hồ Chí Minh đã tập trung bàn nhiều đến các chuẩn mực đạo đức cách mạng, coi đó là tiêu chí để giáo dục đội ngũ cán bộ cách mạng. Để có đội ngũ cán bộ có đạo đức thì phải huấn luyện họ những nội dung, đạo đức cách mạng như: Cán bộ thì phải tận trung với nước, tận hiếu với dân. Hồ Chí Minh coi đây là nội dung thể hiện sự thống nhất giữa chính trị với đạo đức của người cán bộ, và cũng thể hiện mối quan hệ cá nhân (cán bộ) với Tổ quốc và nhân dân. Người còn chú ý giáo dục cán bộ có đạo đức cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư; các yếu tố trên là một thể thống nhất để tạo nên đạo đức ở một con người - nhất là cán bộ. Người cán bộ còn phải có tấm lòng yêu thương con người, yêu thương nhân dân và nhân loại. Nếu không yêu dân, không vì dân thì không thể làm cách mạng được.
Ngày nay, sự suy thoái về đạo đức của một bộ phận cán bộ dẫn đến tham ô, tham nhũng và những tiêu cực khác, trở thành một trong những nguy cơ - quốc nạn - của đất nước. Đặc biệt phải kể đến sự suy thoái về đạo đức nghề nghiệp mà ngay cả trong những nghề cao quý được xã hội tôn vinh cũng có nhiều cán bộ biến chất, tiêu cực, tham nhũng. Vấn đề này, đối với ngành báo chí - xuất bản cũng không phải là ngoại lệ.
Bởi vậy, đạo đức cách mạng mà Hồ Chí Minh đã giáo dục cho cán bộ có ý nghĩa lớn lao với nghề làm báo, đặc biệt đối với cán bộ quản lý báo chí - xuất bản, họ không chỉ là tấm gương cho các nhà báo về nghề nghiệp, chuyên môn mà họ còn là tấm gương về đạo đức - đạo đức nghề nghiệp báo chí. Vì vậy, trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ báo chí - xuất bản - không thể không chú ý đến giáo dục đạo đức nghề nghiệp. Do đó cần phải xây dựng thành những giá trị chuẩn mực đạo đức riêng, đặc thù cho phù hợp với nghề làm báo. Đồng thời, những giá trị này phải được giáo dục ngay từ lúc còn học trong nhà trường cũng như phải tu dưỡng thường xuyên suốt cuộc đời làm báo.
Thứ ba là phương châm giáo dục, huấn luyện
Xuất phát từ mục đích học để làm việc, làm người, làm cán bộ, Hồ Chí Minh chỉ rõ: đào tạo, huấn luyện phải gắn liền với nhiệm vụ chính trị, tạo ra người cán bộ chuyên sâu hiểu biết rộng, có năng lực có phương pháp công tác. Vì vậy, phải xây dựng kế hoạch đào tạo, phải tuỳ theo nhiệm vụ, đối tượng mà chọn chương trình đạo tạo cho phù hợp. Trong kế hoạch đào tạo còn phải phù hợp với yêu cầu của xã hội, không được tuỳ tiện chủ quan. Đào tạo, huấn luyện cán bộ phải theo quy hoạch, gắn liền với các tiêu chuẩn, chức danh và yêu cầu sử dụng, gắn với việc đào tạo nguồn. Người nhấn mạnh, huấn luyện cán bộ cả về lý luận lẫn thực tiễn; huấn luyện phải lâu dài, thường xuyên. Hồ Chí Minh đã nói huấn luyện phải đáp ứng yêu cầu về thời gian đào tạo, đây là công việc không phải ngày một ngày hai, cũng không phải một sớm một chiều, không chỉ một lần mà liên tục trong quá trình sử dụng cán bộ và "không phải vài ba tháng hoặc vài ba năm mà đào tạo được một người cán bộ tốt cần phải công tác, tranh đấu, huấn luyện lâu năm mới được".
Hồ Chí Minh còn nhắc nhở phải thực hiện phương châm "lý luận gắn liền với thực tiễn"; học lý luận cốt để áp dụng với thực tiễn cho đúng hơn, tốt hơn. Lý luận không áp dụng với thực tiễn là lý luận suông. Học tập lý luận Mác - Lênin là học cái tinh thần xử lý đối với công việc, đối với con người chứ không phải học thuộc lòng từng chữ rồi đem áp dụng vào thực tiễn một cách máy móc.
Người còn nói, học là để trau dồi đạo đức cách mạng, để sửa chữa tư tưởng lệch lạc, xây tư tưởng mới tiến bộ. Vì "Tư tưởng đúng đắn thì hành động mới khỏi sai lạc và mới làm tròn nhiệm vụ được giao". Học là để đối nhân xử thế, đối với người cho đúng hơn, tốt hơn. Vì thế Người mới căn dặn cán bộ: "Đọc bao nhiêu sách chủ nghĩa Mác - Lênin mà sống với nhau không có tình có nghĩa thì sao được gọi là Chủ nghĩa Mác - Lênin". Người còn dạy rằng: "Trước mắt quần chúng không phải ta cứ viết lên trán hai chữ cộng sản là quần chúng đã tin vào ta. Quần chúng chỉ tin yêu những người có đủ tư cách đạo đức". Do đó, theo Hồ Chí Minh, tốt nhất là miệng nói, tay làm, làm gương cho quần chúng noi theo.
Phương châm, giáo dục huấn luyện cán bộ trên đây đã trở thành nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho quá trình huấn luyện đào tạo ra nhiều thế hệ cán bộ cách mạng ở Việt
Như vậy, quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác huấn luyện cán bộ là một nội dung khoa học, mang tính hệ thống, bao quát toàn bộ cả nội dung và phương châm, phương pháp của quá trình đào tạo và huấn luyện cán bộ, nó vừa có giá trị lý luận và có kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc, lâu dài cho công việc huấn luyện, đào tạo cán bộ của chúng ta.
(Đăng tiếp kỳ sau)
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
Gắn việc học tập và noi gương Bác trên mỗi sản phẩm thông tin (08/05/2009 11:51:05)
Hồi ức tháng Ba (08/04/2009 09:18:07)
Tạo được sự chuyển biến quan trọng trong nhận thức và hành động (16/01/2009 08:43:22)
Tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh về tự học (03/12/2008 12:26:28)
Học tập tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc" trong công tác bồi dưỡng cán bộ (03/12/2008 12:22:18)
Thấm lời Bác dạy:
Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào? (07/10/2008 09:59:01)
Học tập phong cách làm báo Hồ Chí Minh - Điều không thể thiếu đối với mỗi phóng viên (01/08/2008 09:59:41)
Học Bác Hồ viết giải dị "cho dân dễ hiểu, dễ làm theo" (02/06/2008 10:14:43)
Soi vào gương bác để chữa "bệnh" sính chữ Tây (13/05/2008 10:41:19)
Thông tấn xã Việt Nam triển khai cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" (07/06/2007 11:18:13)
