Thứ bảy, ngày 20/04/2024

Chân dung nhà báo

Cựu PV chiến trường TTXVN Chu Chí Thành giành Giải thưởng Nhà nước : Lột tả chiều sâu giá trị của hòa bình và chiến thắng


(29/06/2012 10:05:43)

Ba mươi năm đồng hành cùng dân tộc trong các cuộc trường chinh, đội ngũ PV ảnh TTXVN luôn có mặt trên những trận tuyến ác liệt nhất. Trong số hơn 260 liệt sĩ TTXVN, nhiều người đã ngã xuống cho "sự sống" của những thước phim, bức hình... Gần 15 nhà báo, PV ảnh TTXVN đã được trao tặng những phần thưởng cao quý: Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước... Song sự tôn vinh, ghi nhận cao nhất là những tác phẩm ảnh mà các anh và đồng nghiệp thực hiện sẽ còn mãi với thời gian, còn mãi trong lòng người xem...

Từ trái sang: các phóng viên Chu Chí Thành, Trần Mai Hưởng, Phan Văn Minh - Quảng Trị (1973)

Tổ ảnh quân sự TTXVN, từ trái sang: Văn Bảo, Chu Chí Thành, Phạm Văn Hoạt, Nguyễn Xuân Lâm, Lương Nghĩa Dũng, Đinh Hữu Thứ - 1970

 Ngày 27/5/2012, Lễ  trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học - nghệ thuật, lĩnh vực nhiếp ảnh, được tổ chức trang trọng tại Hà Nội. Tại buổi lễ này, thêm một cựu phóng viên chiến trường của TTXVN được tôn vinh- Nhà báo, Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành giành được giải thưởng cao quý này với bộ ảnh "Từ ngục tối thắng lợi trở về".

Bộ ảnh phóng sự 4 bức này "kể" về một cuộc trao trả tù binh lớn nhất trong lịch sử chiến tranh Việt Nam, chỉ là một lát cắt nhỏ về quá trình thực thi Hiệp định Paris, song với lát cắt ấy, Chu Chí Thành đã thành công khi thể hiện được tầm vóc của hòa bình và chiến thắng mà chúng ta giành được sau gần 30 năm đương đầu với một kẻ thù giàu mạnh nhất thế giới. Ý nghĩa của Hiệp định Paris buộc Mỹ phải rút quân xâm lược, mở đường cho chiến thắng hoàn toàn của dân tộc ta Mùa Xuân 1975 đã có không ít  bài viết, hình ảnh thể hiện, song với "Từ ngục tối thắng lợi trở về" Chu Chí Thành có một cách tiếp cận hoàn toàn khác. Trong phóng sự  không có  hình ảnh những tù binh đối phương cúi đầu rời khỏi các trại giam hay lủi thủi lên máy bay về nước, không có những vùng giải phóng rợp cờ chiến thắng hay những cuộc mít tinh lộng lẫy đèn hoa... tác giả đã chọn những khoảnh khắc cao trào nhất của niềm vui, của xúc cảm khi những người tù cách mạng được trở về với tự do, với sự sống, với hòa bình. Có lẽ chỉ có những người tù đẵng đằng nhiều năm trong lao tù, bị đọa đầy cả về thể xác và tinh thần mới hiểu hết thế nào là cái giá của tự do. Và chỉ có những người lính- phóng viên như Chu Chí Thành, từng đạp xe vượt hàng trăm cây số vào chiến trường khu IV, từng lăn lộn trên các trận địa, chiến hào, từng đối đầu bằng ống kính với những chiếc máy bay đang nhào xuống cắt bom và không ít lần "chạm" vào cái chết... mới hiểu hết thế nào là giá trị của hòa bình và chiến thắng.  

Nghẹn ngào đón mừng chiến sĩ thắng lợi trở về (Quảng Trị 1973)

Hạnh phúc của những người chiến thắng (Trung tá Nguyễn Minh Sang và vợ - chị Nguyễn Thị Hà cán bộ địch hậu gặp nhau sau 13 năm cùng bị cầm tù trong các trại giam Mỹ ngụy - Quảng Trị 1973)

Bối cảnh thể hiện trong bộ ảnh là dòng sông Thạch Hãn. Cảnh trời nước mênh mông như hòa quyện với không khí tự do. Bờ bên kia, từ xuồng của đối phương, những người tù cách mạng mình trần, quần xà lỏn ào xuống sông. Bờ bên này, những người lính, những bác sĩ quân y của ta cũng ào ra. Nước tung bọt trắng xóa. Dòng sông Thạch Hãn hôm trước còn đỏ máu những chiến sĩ  bảo vệ Thành cổ, hôm nay đã mát rượi cảm giác hòa bình. Những cánh tay người tù vươn cao, những sải tay của những người ra đón giang rộng. Tất cả cùng ùa đến giây phút hạnh phúc nhất. Giây phút của Hòa bình, của Chiến thắng - Ta lại gặp  ta.  Để có được cái giây phút này, cả đất nước đã phải ra trận. Cả dân tộc đã phải hành quân. Gần 10.000 ngày đạp lên bom đạn mà đi. Ngục tù đã mở ra không đơn giản chỉ bằng một chữ ký trong Hiệp định Paris. Nó được đổi bằng nỗi đau của bao người mẹ mất con, bao người vợ mất chồng, bằng những đêm Trường Sơn máu nhuộm đỏ con đường hành quân ra trận... Chu Chí Thành không chỉ thành công khi sử dụng kỹ thuật điêu luyện để chộp bắt được "nét" nhất cái đỉnh điểm của niềm vui chiến thắng trên khuôn mặt những người tù giữa những cái "động"- những bước chân vội vã, những giọt nước tung cao..., mà quan trọng nhất chính  ở chỗ ông đã buộc người xem phải đọc và nghĩ về những gì sau ảnh và ngoài ảnh. Có gì xúc động, thiêng liêng hơn giây phút hai đoàn quân cách mạng - những người tù và những người lính - òa vào trong vòng tay của nhau, những tấm lưng trần hòa giữa những màu áo chiến binh, những giọt nước mắt như còn đang lăn dài trên những khuôn mặt nghẹn ngào của những người lính từng dày dạn chiến trường.

"Từ ngục tối thắng lợi trở về" Tác giả: Chu Chí Thành

Thoát khỏi ngục tù (sông Thạch Hãn, Quảng Trị, mùa xuân 1973)

Những bước đi đầu tiên trên vùng giải phóng (Quảng Trị 1973)

Chúng ta đã có những bức ảnh đầy xúc động về những cuộc hội ngộ,  song là hội ngộ giữa những người thân. Còn trong tác phẩm của Chu Chí Thành ranh giới giữa lạ và quen, giữa cùng hay không cùng huyết thống đã bị xóa nhòa. Sự đồng ý chí, chung dòng máu cách mạng đã tạo nên một hình ảnh không dễ phai nhòa. Phút gặp gỡ giữa hai người tù, trung tá Nguyễn Minh Sang và vợ, chị Nguyễn Thị Hà sau nhiều năm xa cách bởi 13 năm cùng bị giam cầm trong nhà tù Mỹ ngụy là bức ảnh để lại trong lòng người xem nhiều suy nghĩ.  Bức ảnh này dường như không "dễ đọc", lại càng không phải để dành cho những nhà bình ảnh luôn có sẵn một "định hình" cho thực tế khách quan. Dường như thiếu vắng sự "giao lưu tình cảm" giữa những đối tượng chính trong ảnh. Không có cặp mắt của người vợ ngước lên nhìn chồng như thường thấy trong tình huống này. Ở đây, giữa những khuôn mặt rạng rỡ vây quanh của đồng đội, trước ánh mắt vui mừng của người chồng, người vợ như lại đang lặng đi. Một bàn tay chị như đang bám riết những sợi tóc- chắc đã xơ cứng lắm sau mười mấy năm bị đày đọa trong ngục tù. Ngày lấy anh, chị là một người con gái tràn ngập sức trẻ, rực rỡ tuổi xuân. Cái tuổi xuân ấy, cái sức trẻ ấy đã bị giết chết bởi lao cùm và  ngục tối. Gặp lại nhau, giờ chị là một thiếu phụ mà thời gian và sự tra tấn đã hằn ấn trên khuôn mặt. Có phải "tâm lý nữ nhi" thường tình ấy hay sự xót xa khi tận mắt nhìn thấy chiếc chân cụt của anh (bị địch dùng cưa sắt cưa đứt) đã làm chị dường như "hóa đá"? Chính những câu hỏi ấy, những băn khoăn ấy đã làm nên sức hút riêng cho nhóm ảnh của Chu Chí Thành. Và có lẽ, sau những bức ảnh "vỡ òa" niềm vui của tự do, của chiến thắng, bức ảnh này là một khoảng lặng cần thiết để người xem không quên những mất mát do chiến tranh. 

Phạm Quyền
Theo Nội san Thông tấn, số 6/2012

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

NICK ÚT: Ảnh báo chí không chấp nhận kỹ xảo (02/05/2012 17:56:11)

Trần Ấm - Nhà báo hết lòng với nghề, với đời (28/02/2012 16:00:53)

Nhớ Lương Nghĩa Dũng - Tay máy với những bức ảnh rực lửa anh hùng (17/01/2012 12:09:02)

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà báo Wilfred Burchett: Người nhảy vào lửa để tìm ra sự thật (22/11/2011 15:12:37)

Minh Trường - nhà nhiếp ảnh thế hệ "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước" (11/10/2011 09:28:18)

Nhớ thương nhà tuyên huấn - nhà báo Phạm Dân! (04/08/2011 17:39:01)

Phương Hoa "sức sống Trường Sa" (12/07/2011 15:28:08)

Cơ duyên & sự khổ luyện (12/07/2011 15:19:51)

Chuý»‡n nhà báo Ngọc Châu (13/06/2011 15:13:55)

Anh Sáu Cang đã trở lại cánh rừng xưa (13/04/2011 16:23:12)