Tìm cái mới trong những giá trị cũ

---

(04/10/2024 09:26:50)

Chùm bài “Chợ truyền thống Hà Nội” của nhóm tác giả Đinh Thị Thuận và Minh Ngọc, Cơ quan thường trú (CQTT) Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) tại Hà Nội, vinh dự được trao giải Nhì Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hóa, Thể thao và Du lịch”, cuối tháng 8/2024. Việc khai thác đề tài chợ truyền thống, xây dựng thành một chùm 5 bài không dễ, bởi đây là nội dung không mang tính bao quát của văn hóa Hà Nội, lại càng không phải góc cạnh mang tính biểu trưng hay vấn đề bức xúc được quan tâm nhiều. Tuy nhiên, nhóm tác giả đã đi sâu vào cốt lõi của vấn đề, tìm ra cái mới ở những giá trị cũ, chỉ ra những mâu thuẫn nảy sinh trong nội tại và mâu thuẫn giữa nội tại với cuộc sống hiện nay, cùng những giải pháp, qua đó nâng tầm cho tác phẩm.

Phóng viên Đinh Thị Thuận phỏng vấn bà con tiểu thương chợ Hôm - Đức Viên, Hà Nội về văn hóa chợ truyền thống

Tạo câu chuyện cho đề tài
 
Chợ truyền thống, nếu nhìn thông thường chỉ là một trong những loại hình thương mại có ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước, không riêng gì Hà Nội. Nhưng nếu lắng lại một chút sẽ thấy, nó như một lát cắt sinh động của đời sống văn hóa, xã hội Thủ đô, chứa đựng những nét đặc trưng riêng có và gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần người dân. Nhất là Thăng Long - Kẻ Chợ xưa được ví như một khu chợ lớn, nơi giao thương buôn bán tấp nập. Chợ truyền thống được xem như bảo tàng sống về sinh hoạt văn hóa thường ngày của người dân, nơi đã từng sinh ra ngôn ngữ thị dân, văn hóa giao tiếp, ứng xử, tập quán, thói quen tiêu dùng.
 
Trong bối cảnh hiện nay, khi hệ thống thương mại hiện đại phát triển, chợ truyền thống không chịu nổi áp lực cạnh tranh và không đủ sức đề kháng để trụ vững, đã rơi vào cảnh đìu hiu, khiến một phần văn hóa của Hà Nội bị phai nhạt. Tuy nhiên, ở góc độ nào đó, dù hệ thống thương mại hiện đại phát triển nhưng chợ truyền thống vẫn là phần không thể thay thế trong đời sống xã hội. Nhiều người vẫn thích đi chợ để được hòa mình trong sự nhộn nhịp, bình dị của nét truyền thống, được thăm thú, tìm hiểu về đời sống sinh hoạt của cộng đồng vốn đã rất quen thuộc. Chợ truyền thống đã trở thành ký ức của người dân Hà Nội và đó là điều mà hệ thống thương mại hiện đại không thể đem lại được.
 
Vấn đề đặt ra ở đây, việc bảo tồn văn hóa chợ truyền thống Hà Nội trước bối cảnh đời sống kinh tế, xã hội phát triển được giải quyết thế nào? Một bên là bảo tồn giá trị truyền thống, còn một bên là phát triển hạ tầng hiện đại phù hợp xu thế mới. Giữ được chợ truyền thống là giữ được giá trị văn hóa tinh thần cho người dân Thủ đô, còn phát triển hạ tầng hiện đại sẽ phù hợp với xu thế phát triển chung của thành phố. Vì vậy, việc bảo tồn và phát triển chợ truyền thống là vấn đề cần được quan tâm, bên cạnh phát triển hệ thống thương mại hiện đại của Hà Nội.
 
Chùm bài Chợ truyền thống Hà Nội với những chất liệu trong thực tế đã phản ánh sinh động những nét văn hóa chợ truyền thống, sự dịch chuyển của thời cuộc khiến chợ truyền thống biến đổi theo, cùng với đó là những giải pháp để giữ nét đẹp chợ truyền thống hài hòa với nhịp sống hiện đại.
 
Đặt vấn đề bảo tồn, phát huy chợ truyền thống trong bối cảnh đời sống kinh tế xã hội phát triển, còn phù hợp khi Hà Nội xác định phát triển văn hóa ngang tầm với các lĩnh vực kinh tế, xã hội khác, xứng tầm với truyền thống Thủ đô nghìn năm văn hiến. Thành phố cũng tập trung phát triển công nghiệp văn hóa với sự quyết tâm cao và sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành. Nếu bảo tồn và phát triển tốt, chợ truyền thống sẽ là điểm tham quan, thu hút đông đảo khách du lịch, nhất là khách du lịch nước ngoài. Điều mà rất nhiều thành phố trên thế giới đã thực hiện hiệu quả.
 
Dấu ấn những ngày tác nghiệp
 
Chùm bài “Chợ truyền thống Hà Nội” được đầu tư công phu, kỹ lưỡng với nhiều chất liệu thực tế. Phóng viên đã đến rất nhiều chợ truyền thống trên địa bàn Hà Nội để tìm hiểu, phỏng vấn người quản lý chợ, tiểu thương, ghi nhận những hình ảnh chân thực nhất. Đồng thời, phỏng vấn các chuyên gia, các nhà quản lý về công tác quản lý, tổ chức hoạt động, để bảo tồn và phát triển chợ truyền thống.
 
Quá trình tác nghiệp ở chợ, nhất là phỏng vấn các tiểu thương, ban đầu, phóng viên có đôi chút ái ngại vì từ lâu mọi người mặc định những người kinh doanh ở chợ thường khó cởi mở trong giao tiếp, cung cấp thông tin. Có những nơi phải thông qua đơn vị quản lý chợ để có sự thuận lợi hoặc phóng viên phải đóng vai khách mua hàng để khai thác được thông tin khách quan. Ghi nhận chung, cách ứng xử của bà con tiểu thương đã thay đổi hơn trước do họ cũng ý thức được việc tạo thiện cảm với khách sẽ thuận lợi hơn trong kinh doanh.
 

Quầy bán đồ khô, gia vị tại chợ Thanh Hà, Hà Nội

Tuy nhiên, một số nơi, doanh nghiệp quản lý chợ còn gây khó khăn. Chẳng hạn như tại Trung tâm thương mại - chợ Hàng Da, dù phóng viên đã sử dụng nhiều cách nhưng vẫn không thể khai thác được thông tin vì họ luôn lấy lý do nguyên tắc của doanh nghiệp. Riêng việc phỏng vấn các chuyên gia, nhà nghiên cứu văn hóa cũng như các cơ quan quản lý cơ bản đều thuận lợi.
 
Để thực hiện được loạt bài này, phóng viên đã triển khai nhiều tháng, từ khi xây dựng đề cương đến khi tổ chức thực hiện và hoàn thiện bài viết. Xác định đây là chùm bài trọng tâm nên ngay từ đầu, mọi việc đều được thực hiện rất nghiêm túc, bài bản, đề cương được sửa chữa, gọt rũa cẩn thận, đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau đảm bảo các bài viết có độ sâu và chiều rộng. Chùm bài có độ dày dặn về thông tin, vừa bao quát, vừa cụ thể.
 
Khi lựa chọn được đề tài, thu thập đủ thông tin thì cách thể hiện cũng được chú ý. Bởi là bài viết về văn hóa nên phóng viên lựa chọn cách viết bao gồm cả yếu tố văn hóa, lịch sử, đến các vấn đề thực tế đang diễn ra hiện nay; văn phong gần gũi để người đọc dễ cảm nhận./.

---

CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:

Giải báo chí quốc gia 2023: “Bánh vẽ” với sâm Ngọc Linh  (16/07/2024 09:30:57)

Giải thưởng “Công nghệ từ trái tim - Technology with heart”: Niềm vui bất ngờ (10/07/2024 10:43:22)

Giải thưởng “Công nghệ từ trái tim - Technology with heart”: Giá trị thật trên không gian “ảo” (09/07/2024 14:41:59)

Giải báo chí quốc gia 2023: Khi sức mạnh tập thể được phát huy (09/07/2024 14:40:46)

Giải báo chí TTXVN 2023: Kịp thời cung cấp thông tin chính thống (03/07/2024 09:42:13)

Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang: Tôn vinh những giá trị nhân văn của công nghệ (19/06/2024 10:38:03)

Giải báo chí TTXVN 2023: Hiệu quả đổi mới tư duy tác nghiệp (04/06/2024 14:21:15)

Giải báo chí TTXVN 2023: Thử thách với loại hình báo chí mới (04/06/2024 09:59:36)

Giải báo chí TTXVN 2023: Lựa chọn đề tài quyết định thành công (24/05/2024 16:17:11)

Giải báo chí TTXVN 2023: Sự sống nảy mầm trên đất chết (23/05/2024 08:18:29)