Sổ tay phóng viên
Quy định mới về viết hoa trong văn bản hành chính
(01/06/2020 15:41:38)
 |
| Nắm vững quy định viết hoa là kỹ năng cần thiết với phóng viên, biên tập viên |
Chính phủ vừa ban hành Nghị định 30/2020/NĐ-CP về công tác văn thư có hiệu lực từ ngày 5/3/2020. Theo đó, các văn bản hành chính và bản sao văn bản áp dụng đối với các cơ quan, tổ chức nhà nước, doanh nghiệp nhà nước sẽ phải viết hoa trong 5 trường hợp sau:
Thứ nhất, trong phép đặt câu. Viết hoa chữ cái đầu âm tiết thứ nhất của một câu hoàn chỉnh, gồm: sau dấu chấm câu (.); sau dấu chấm hỏi (?); sau dấu chấm than (!) và khi xuống dòng.
Thứ hai, viết hoa danh từ riêng chỉ tên người. Theo đó, với tên người Việt Nam thông thường, viết hoa chữ cái đầu tất cả các âm tiết của danh từ riêng chỉ tên người, ví dụ: Nguyễn Ái Quốc. Với tên hiệu, tên gọi nhân vật lịch sử, viết hoa chữ cái đầu tất cả các âm tiết, ví dụ: Bác Hồ, Vua Hùng.
Với tên người nước ngoài được phiên chuyển sang tiếng Việt, trường hợp phiên âm qua âm Hán - Việt, viết theo quy tắc viết tên người Việt Nam, ví dụ: Thành Cát Tư Hãn. Trường hợp phiên âm không qua âm Hán - Việt (phiên âm trực tiếp sát cách đọc của nguyên ngữ), viết hoa chữ cái đầu âm tiết thứ nhất trong mỗi thành tố, ví dụ: Vla-đi-mia I-lích Lê-nin.
Thứ ba, viết hoa tên địa lý. Trong tên địa lý Việt Nam, với tên đơn vị hành chính được cấu tạo giữa danh từ chung (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương; xã, phường, thị trấn) với tên riêng của đơn vị hành chính đó, viết hoa chữ cái đầu của các âm tiết tạo thành tên riêng và không dùng gạch nối, ví dụ: thành phố Thái Nguyên.
Trường hợp tên đơn vị hành chính được cấu tạo giữa danh từ chung kết hợp với chữ số, tên người, tên sự kiện lịch sử thì viết hoa cả danh từ chung chỉ đơn vị hành chính đó, ví dụ: Quận 1, Phường Điện Biên Phủ. Trường hợp viết hoa đặc biệt: Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.
Với tên địa lý được cấu tạo giữa danh từ chung chỉ địa hình (sông, núi, hồ, biển, cửa, bến, cầu, vũng, lạch, vàm…) với danh từ riêng (có một âm tiết) trở thành tên riêng của địa danh đó, viết hoa tất cả các chữ cái tạo nên địa danh, ví dụ: Cửa Lò. Trường hợp danh từ chung chỉ địa hình đi liền với danh từ riêng, không viết hoa danh từ chung mà chỉ viết hoa danh từ riêng, ví dụ: biển Cửa Lò.
Với tên địa lý chỉ một vùng, miền, khu vực nhất định được cấu tạo bằng từ chỉ phương hướng kết hợp với từ chỉ phương thức khác, viết hoa chữ cái đầu của tất cả các âm tiết tạo thành tên gọi. Đối với tên địa lý chỉ vùng miền riêng được cấu tạo bằng từ chỉ phương hướng kết hợp với danh từ chỉ địa hình thì phải viết hoa các chữ cái đầu mỗi âm tiết, ví dụ: Tây Bắc, Đông Bắc, Bắc Bộ.
Trong tên địa lý nước ngoài được phiên chuyển sang tiếng Việt, nếu tên địa lý đã được phiên âm sang âm Hán - Việt thì viết theo quy tắc viết hoa tên địa lý Việt Nam, ví dụ: Hàn Quốc. Nếu tên địa lý phiên âm không qua âm Hán - Việt (phiên âm trực tiếp sát cách đọc của nguyên ngữ) thì viết hoa theo quy tắc viết hoa tên người nước ngoài, ví dụ: Mát-xcơ-va.
Thứ tư, viết hoa tên cơ quan, tổ chức. Với tên cơ quan, tổ chức của Việt Nam, viết hoa chữ cái đầu của các từ, cụm từ chỉ loại hình cơ quan, tổ chức; chức năng, lĩnh vực hoạt động của cơ quan, tổ chức, ví dụ: Văn phòng Quốc hội, Bộ Xây dựng. Trường hợp viết hoa đặc biệt: Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam; Văn phòng Trung ương Đảng.
Với tên cơ quan, tổ chức nước ngoài. Nếu tên đã dịch nghĩa thì viết hoa theo quy tắc viết tên cơ quan, tổ chức của Việt Nam, ví dụ: Liên hợp quốc (UN); Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Nếu tên được sử dụng trong văn bản ở dạng viết tắt thì viết bằng chữ in hoa như nguyên ngữ hoặc chuyển tự La-tinh nếu nguyên ngữ không thuộc hệ La-tinh, ví dụ: WTO, UNESCO.
Thứ năm, viết hoa các trường hợp khác.
Viết hoa danh từ thuộc trường hợp đặc biệt, ví dụ: Nhân dân, Nhà nước (trước đây không có quy định này).
Với tên các huân chương, huy chương, các danh hiệu vinh dự, viết hoa chữ cái đầu của các âm tiết của các thành tố tạo thành tên riêng và các từ chỉ thứ, hạng, ví dụ: Huân chương Sao vàng, Nghệ sỹ Nhân dân.
Với tên chức vụ, học vị, danh hiệu, viết hoa tên chức vụ, học vị nếu đi liền với tên người cụ thể, ví dụ: Giáo sư Tôn Thất Tùng.
Với danh từ chung đã riêng hóa, viết hoa chữ cái đầu của từ, cụm từ chỉ tên gọi đó trong trường hợp dùng trong một nhân xưng, đứng độc lập và thể hiện sự trân trọng, ví dụ: Đảng (chỉ Đảng Cộng sản Việt Nam); Bác, Người (chỉ Chủ tịch Hồ Chí Minh)…
Với tên các ngày lễ, ngày kỷ niệm, viết hoa chữ cái đầu của âm tiết tạo thành tên gọi ngày lễ, ngày kỷ niệm, ví dụ: ngày Quốc khánh 2/9.
Với tên các sự kiện lịch sử và các triều đại, viết hoa chữ cái đầu của các âm tiết tạo thành sự kiện và tên sự kiện, trong trường hợp có các con số chỉ mốc thời gian thì ghi bằng chữ và viết hoa chữ đó. Ví dụ: Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, Triều Lý, Triều Trần,…
Với tên các loại văn bản, viết hoa chữ cái đầu của tên loại văn bản và chữ cái đầu của âm tiết thứ nhất tạo thành tên gọi của văn bản trong trường hợp nói đến một văn bản cụ thể, ví dụ: Bộ luật Dân sự, Luật Tổ chức Quốc hội…
Trường hợp viện dẫn phần, chương, mục, tiểu mục, điều, khoản, điểm của một văn bản cụ thể thì viết hoa chữ cái đầu của phần, chương, mục, tiểu mục, điều, ví dụ: căn cứ điểm a khoản 2 Điều 103 Mục 5 Chương XII Phần I của Bộ luật Hình sự.
Với tên các tác phẩm, sách báo, tạp chí, viết hoa chữ cái đầu của âm tiết thứ nhất tạo thành tên tác phẩm, sách báo, ví dụ: từ điển Bách khoa toàn thư.
Đối với tên các năm âm lịch, viết hoa chữ cái đầu của tất cả các âm tiết tạo thành tên gọi, cụ thể: Mậu Tuất, Tân Hợi…
Tên các ngày tết, viết hoa chữ cái đầu của âm tiết thứ nhất tạo thành tên gọi, ví dụ: tết Đoan ngọ. Viết hoa chữ Tết trong trường hợp thay cho tết Nguyên đán.
Viết hoa chữ cái đầu của âm tiết chỉ ngày và tháng trong trường hợp không dùng chữ số, ví dụ: thứ Hai.
Bên cạnh những thay đổi nêu trên, quy định mới tại Nghị định 30 đã bỏ quy tắc bắt buộc viết hoa trong tên gọi các tôn giáo, giáo phái, ngày lễ tôn giáo trong các văn bản hành chính.
Nội san Thông tấn số 5/2020
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
Thông tin về dịch COVID-19: An toàn cho phóng viên đưa tin về COVID-19 (29/04/2020 10:36:59)
Thủ thuật khi đưa tin về COVID-19 (31/03/2020 10:40:29)
Tác nghiệp an toàn nơi xảy ra động đất (31/10/2019 15:29:29)
Dẫn hiện trường bằng ứng dụng trên điện thoại di động (02/10/2018 16:37:52)
An toàn trong vùng dịch bệnh (04/09/2018 13:54:16)
An toàn khi đi "săn bão" (05/06/2018 08:56:33)
Tác nghiệp trong hỏa hoạn (04/05/2018 14:52:02)
Cách viết tên các chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý của các đơn vị, đoàn thể (03/05/2018 15:15:06)
Đảm bảo an toàn khi đưa tin cháy rừng (02/01/2018 10:59:00)
Giữ mình khi tác nghiệp nơi rừng núi (01/11/2017 15:16:32)
