Truyền thống
Phu Khe - Đại bản doanh chuyên gia Thông tấn xã
(30/12/2008 16:07:45)
Cao nguyên Na Cai, căn cứ địa vững chắc của Cách mạng Lào trong những năm chiến tranh ác liệt, nay đã được xây dựng thành Mường Viêng Xay (thành phố Thắng lợi), điểm du lịch hấp dẫn của nước bạn Lào. Đến Thủ phủ kháng chiến năm xưa, du khách được thăm những hang động lớn từng là nơi ở và làm việc của đồng chí Tổng Bí thư Cay-xỏn Phôm-vi-hản, của Chủ tịch Xu-pha-nu-vông và các nhà lãnh đạo khác của Lào. Du khách còn được thăm Phu Khe (Rừng Quế), nơi làm việc của chuyên gia VNTTX và các đồng nghiệp Thông tấn xã Lào (KPL).
Phu Khe nằm trong một góc của thung lũng Na Cai, cách tỉnh lỵ Sầm Nưa khoảng 30 km. Bao bọc xung quanh Phu Khe nhiều núi đá vôi, nhiều hang động tự nhiên. Các bệnh viện, trường học, hội trường lớn được đặt trong hang sâu tại thung lũng hoang vu Na Cai, nhiều hang chứa được hàng trăm người, có điện thắp sáng. Trung ương Bạn phân cho khối Tuyên huấn, báo chí một số hang động lớn tại Phu Khe. Nơi ở, làm việc của cán bộ, nhân viên KPL cách Đoàn chuyên gia VNTTX chưa tới nửa cây số. Đất nước Lào núi non trùng điệp, địa hình chia cắt, đường giao thông chưa phát triển. Vùng giải phóng và vùng thuộc chính quyền Viêng Chăn phái hữu xen kẽ nhau. Không có ngày nào không có máy bay Mỹ quần đảo, trút bom đạn xuống làng bản, các tuyến giao thông.
Sau hòa bình lập lại 1954, một số phóng viên tin, ảnh của VNTTX như các anh: Trịnh Văn Hải, Nguyễn Thanh Bình, Lâm Hồng Long, Phan Thành Nghiêm, Phạm Gia Lễ, Kim Hùng... đã có mặt trên đất Bạn để viết tin, chụp ảnh phản ánh kịp thời cuộc đấu tranh chính trị, quân sự, ngoại giao và xây dựng kinh tế trong lần hòa hợp dân tộc và lập Chính phủ liên hiệp lần thứ nhất 1957 và lần thứ hai 1963. Cả hai lần hòa hợp dân tộc chỉ tồn tại trong thời gian ngắn do kẻ địch phá hoại. Từ năm 1965, máy bay Mỹ đánh phá ác liệt Sầm Nưa và các vùng giải phóng Lào. Để tiếng nói của Trung ương không bị đứt đoạn và kịp thời đến với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân các bộ tộc Lào, cơ sở kỹ thuật, phát sóng của Đài Phát thanh Lào phải di chuyển từ Bản Bắc thuộc khu vực Na Cai, sơ tán về vùng núi Nho Quan, Ninh Bình (B1). Phóng viên tin, ảnh, nhân viên kỹ thuật và thiết bị thu, phát tin thông tấn chuyển từ Bản Bắc về Phu Khe, bên cạnh Trung ương Đảng Bạn để nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên. Máy thu phát tin và máy nổ được đặt trong hang sâu. Chuyên gia ta làm nhà ngoài cửa hang. Lãnh đạo chung khối chuyên gia biên tập, kỹ thuật Thông tấn và Đài phát thanh là đồng chí Phạm Xuân Quế, Phó Đoàn chuyên gia Tuyên huấn giúp Ban Tuyên huấn Trung ương Lào. Phụ trách tin, bài cho Đài phát thanh là đồng chí Phạm Quế Lâm. Sau khi đồng chí Phạm Quế Lâm được cử đi công tác tại Nga, đồng chí Đặng Kiên từ chiến trường Nậm Bạc trở về Phu Khe, trực tiếp phụ trách Đoàn chuyên gia TTX giúp KPL, lúc đó đã là một mô hình hoàn chỉnh về tin, bài, ảnh, kỹ thuật thu phát, buồng tối, phiên dịch, đánh máy. Lãnh đạo KPL và Đài phát thanh Lào là đồng chí Xi-xa-na Xi-xan, nhà cách mạng lão thành, Ủy viên Trung ương Mặt trận Lào yêu nước.
Sau khi Thông tấn xã Lào chính thức ra đời (6/1/1968), theo yêu cầu của Bạn, đội ngũ chuyên gia giúp Bạn được tăng cường. Bộ phận giúp tin, bài có Đỗ Văn Phượng, Nguyễn Hữu Công, Nguyễn Thế Nghiệp, Vũ Viết Thành, Nguyễn Tử Nên, Nguyễn Tiến Lực, Nguyễn Văn Thành, Trần Ngọc Oanh. Giúp tuyến tin quân sự có 3 sĩ quan do đại úy Chu Thế Nhương phụ trách. Giúp về ảnh có Nguyễn Hiệp Đồng, Nguyễn Thị Thể, Nguyễn Xuân Cầu, Ngô Minh Đạo, Nguyễn Trung Dung. Đông nhất vẫn là bộ phận kỹ thuật, có tới 15 người do đồng chí Tường Duy Thuyết phụ trách.
Nhân viên kỹ thuật của ta hàng ngày làm việc từ 7 giờ sáng đến 22 giờ 30 phút nhận ba bản tin nhanh và bản tin thế giới phổ biến của VNTTX để có những thông tin nhanh cung cấp cho các đồng chí lãnh đạo Lào và lãnh đạo Đoàn chuyên gia ta ở Na Cai. Thực hiện phương châm giúp Bạn "được việc, được lòng, được cán bộ", giúp Bạn cũng là giúp mình, các anh Đặng Kiên, Đỗ Văn Phượng, Hữu Công... đã cùng với phóng viên, biên tập viên KPL săn lùng nguồn tin, chắp nối sự kiện phản ánh kịp thời cuộc đấu tranh chính trị, quân sự và xây dựng kinh tế vùng giải phóng. Chuyên gia Thông tấn cùng các đồng nghiệp Bạn thường có mặt bên mâm pháo cao xạ, vượt qua rừng thẳm, suối sâu, băng qua những cung đường còn mù mịt khói bom, đến các xưởng cơ khí, xưởng dệt, bệnh viện, trường học, bản làng sơ tán, thu thập tư liệu sống động để viết tin bài.
Việc phát tin, bài từ Phu Khe về Đài Phát thanh Lào ở B1 cũng lắm gian nan. Chuyên gia Thông tấn và các đồng nghiệp Bạn phải chuyển tin, bài từ hệ chữ Lào sang hệ latinh hóa để phát bằng tín hiệu morse. Anh em ta còn nghiên cứu tung lên cánh sóng cả những bài hát của các nhạc sĩ Xi-xa-na Xi-xan, Bua Ngơn bằng cách la tinh hóa phần nhạc và ca từ để các đồng nghiệp ở B1 chỉnh lý lại thành các nốt nhạc và lời ca của mỗi bài hát. Việc nhận tin hàng ngày phải lót giấy carbon, nhiều bản lót dưới không rõ. Anh em ta đã thử nghiệm đánh máy trên giấy nến những tin bài đã được chỉnh sửa để in rô-nê-ô, nhân ra nhiều bản. Làm thử có kết quả, ta hướng dẫn các bạn Lào làm, và các bạn đã nhanh chóng đảm nhận toàn bộ khâu đánh máy, in rô-nê-ô phát hành rộng rãi bản tin tiếng Lào trong vùng giải phóng. Đầu năm 1969, VNTTX giúp KPL lắp đặt các thiết bị thông tin tự động và bán tự động để tiếp cận được với thông tin quốc tế kịp thời hơn. Việc đánh máy chữ tiếng Lào la tinh không cần thiết nữa, nhân viên kỹ thuật ta đã đánh trực tiếp trên các thiết bị truyền tín hiệu Perfo và Teletype. Vì thế, khối lượng tin, bài nhận và phát hàng ngày nhanh hơn và phong phú hơn.
Do đặc thù là cơ quan truyền thông phát sóng, Phu Khe thường xuyên bị máy bay Mỹ đến quần đảo, trút bom, bắn rốc-két. Có đợt chúng đánh phá liên tục 3 ngày liền từ sáng sớm cho đến tối. Một quả bom tấn nổ trên đỉnh núi gần nơi làm việc, đất đá, cành cây văng vào nhà lán, áp lực không khí mạnh đẩy văng mọi người, tài liệu bay tung tóe. Năm lần dựng lán cũng là năm lần bị bom đạn Mỹ phá sập. Sau mỗi trận bom, anh em ta cùng các đồng nghiệp Lào sửa chữa lại anten, nối lại đường dây điện kéo từ hang đặt máy nổ đến hang đặt các thiết bị thu phát tin, tiếp tục làm việc. Có đêm, bọn phỉ lẻn vào phòng ngủ của chuyên gia, bị phát hiện, chúng tháo chạy, có tên bị ngã do húc vào mũi đá nhọn, để lại nhiều vết máu trên vách đá và thân cây. Duy trì cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày tại Phu Khe gian truân, nguy hiểm không kém gì việc đối mặt trực tiếp với kẻ thù. Hàng tuần, chuyên gia ta phải mang theo súng, len lỏi hơn 10 km đường rừng, vượt qua 3 ngọn núi đến tổng kho ở Pha Đeng đặt trong núi đá vôi để nhận gạo, muối, mắm, cá khô, thịt hộp. Phải vượt qua bãi bom bi để vào rừng kiếm củi, hái rau, lấy măng. Từng là phóng viên nông nghiệp tại Tổng xã, có hiểu biết về nông học và thủy lợi, anh Đỗ Văn Phượng có sáng kiến đắp ngăn con suối chảy men theo khu nhà cơ quan chuyên gia, bẻ nhánh đổ nước vào khu đất rộng mầu mỡ để trồng các loại rau, phổ biến vẫn là rau muống, cải xanh, cải xoong, bầu bí, bắp cải, su su. Vườn rau của chuyên gia Thông tấn thường xuyên xanh tốt, trở thành điểm chiêm ngưỡng của mọi người qua lại Phu Khe.
Kết thúc bài viết này, xin được trích một đoạn trong bài thơ "Một thời" của bác Giang Đức Tuệ, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình, nguyên Vụ trưởng Vụ Tuyên huấn CP38, nói về nét đẹp của chuyên gia VNTTX.
Chuyên gia như cỡ chúng mình
Khắp trong hạ giới, thiên đình đều khen
Nhà hang đốt củi thay đèn
Cơm vui cá mắm, trà quen lá rừng
Đèo cao dốc thẳm muôn trùng
Đôi chân ngàn dặm ta từng vượt qua
Đúng hàm cố vấn chuyên gia
Toàn cầu chỉ có chúng ta một thời
CÁC TIN ĐÃ ĐĂNG:
Những kỷ niệm đẹp trong chuyến thăm sư đoàn Vinh Quang năm xưa (30/12/2008 15:27:48)
Cựu nhà báo chiến trường Liên Xô S.Aphonin:
"Kỷ niệm về Việt Nam là tài sản quý giá nhất của chúng tôi" (03/12/2008 12:42:47)
40 năm một thế hệ cán bộ kỹ thuật, điện báo, sản xuất ảnh (03/12/2008 12:40:54)
10 cách giảm stress cho phụ nữ (05/11/2008 10:50:25)
Hướng tới hai đầu đất nước (05/11/2008 10:26:39)
Nhớ anh Lê Bá Thuyên (05/11/2008 08:57:28)
Nhớ...! (04/11/2008 09:44:33)
Nâng cao năng lực người làm công tác tổ chức cán bộ (29/08/2008 09:09:25)
HUY HIỆU BÁC HỒ - Phần thưởng cao quý trong đời làm báo của tôi (07/07/2008 09:32:24)
Chúng tôi đi "cắm" đất cho Phân xã Đà Nẵng (02/06/2008 08:55:10)
